Dava Açma Süresi Geçtikten Sonra Düzeltme ve

Vergi mahkemesinde dava açma süresi geçtikten sonra yaptıkları düzeltme başvurusu reddedilenler, yukarıda açıklanan şikayet yoluyla Maliye Bakanlığı’na başvuru hakkını kullanabileceklerdir. Bu başvuru, düzelme istemini sürdüren mükellefler açısından zorunlu bir safhadır. Danıştay’ın konuyla ilgili görüşünü ortaya koyan bir kararda, dava açma süresi geçtikten sonra yapılan düzeltme talebinin reddi üzerine şikayet yolu ile Maliye Bakanlığına veya Belediye Başkanlığına gidilmeksizin doğrudan mahkeme nezdinde açılan davanın görev yönünden reddinin gerektiği ifade edilmiştir²⁴⁶.

Şikayet yoluyla başvuruda Maliye Bakanlığı’nın mükellefe ne kadar sürede cevap vermesi gerektiğiyle ilgili Vergi Usul Kanunu’nda bir düzenleme bulunmadığından, İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 10’uncu maddesinde belirtilen altmış günlük bekleme süresinin burada da geçerli olduğunu kabul etmek gerekir²⁴⁷. Maliye Bakanlığı’na yapılan şikayet başvurusu kabul edilirse, Bakanlık durumu ilgili vergi dairesine bildirir ve hatalı işlem düzeltilir²⁴⁸. Maliye Bakanlığının red cevabı veya başvurunun reddedilmiş sayılması durumunda ilgililer otuz günlük dava açma süresi içerisinde vergi mahkemesine dava açabilmektedir. 4001 sayılı Kanun öncesinde Danıştay Kanunu’nun 24’üncü maddesi uyarınca Danıştay’da çözümlenen şikayet

246Dan. 9. D., 08.06.1987, E: 1986/1780, K: 1987/1948: “…2575 sayılı Danıştay Kanununun 24.maddesinin (j) fıkrasında; Vergi Usul Kanunu gereğince şikayet yoluyla vergi düzeltme taleplerinin reddine ilişkin işlemlere ait davalar, ilk derece mahkemesi olarak Danıştay'ın görevine dahil edilmiş olup, bu tür davaların Danıştay'da açılabilmesi için 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 213.maddesi uyarınca dava açma süresi geçtikten sonra düzeltme talebinde bulunanların bu talebi vergi dairesince reddedildiği takdirde öncelikle Maliye ve Gümrük Bakanlığı’na müracaat etmeleri, bu müracaatın sonuçlanmasından sonra yasal süresi içinde Danıştay'da yargı yoluna başvurmaları, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 15/1-e maddesine göre de, idari merci tecavüzü halinde dava dilekçesinin görevli idari mercie gönderilmesi gerekmektedir. Olayda, yükümlünün 30 günlük dava süresinden sonra yaptığı düzeltme talebinin vergi dairesince reddinden sonra Maliye ve Gümrük Bakanlığı’na şikayet yolu ile başvurması, Bakanlığın işlem tesis etmesinden sonra Danıştay'a müracaat etmesi gerekmekte olup, bu hükümlere uyulmadan idari merci tecavüzü suretiyle doğrudan vergi mahkemesine dava açtığı anlaşıldığından, vergi mahkemesince davanın görev yönünden reddi gerekirken süre aşımı nedeniyle reddine karar verilmesinde isabet görülmemiştir…” (Kürşat Yerlikaya, Beyana Dayalı Tarhiyatlarda Vergi Hatasını Düzeltme ve Yargı Yolu-II, s.3)

247Hacıgül/Karataş, s.135

248Şükrü Kızılot, Zuhal Kızılot, s.135

yoluyla başvuru uyuşmazlıkları, 10.06 1994 tarihinde İdari Yargılama Usul Kanunu’nda yapılan bir değişiklikle²⁴⁹ vergi mahkemelerinin görev alanına dahil edilmişlerdir²⁵⁰.

Dava yolunu kullanırken İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 10 ve 11’inci maddelerinden hangisinin yasal dayanak olarak dikkate alınması gerektiği konusu doktrinde tartışma konusu olmuştur. İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 10’uncu maddesi hükmü, idarenin kendiliğinden idari işlem ya da eylem yapmaması veya yapmak zorunda olmaması durumlarında, mükelleflerin kendileriyle ilgili olarak idari dava yolunun kullanılabileceği nitelikte idari işlem veya eylem yapılması için idareye başvurma ve bu hakların kullanılması halinde idarenin davranış biçimine göre doğabilecek hukuki durumlarla bu hukuki durumlar dolayısıyla idari dava açma hakkının kullanılma süresinin hesaplanmasında uygulanacak yöntemi düzenlemektedir²⁵¹.

Dava açma süresinin geçtiği durumda hak arama yolunda İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 10’uncu maddesi yürürlük kazanacaktır. Çünkü bu madde şikayet yoluyla Maliye Bakanlığı’na yapılan başvurunun 60 gün içinde cevaplanmadığı durumda isteğin reddedilmiş sayılacağını ve 60 günlük süre sonunda ilgililerin dava açma süresi içinde konusuna göre Danıştay’a, idare ve vergi mahkemelerine dava açabileceğini düzenlemektedir. 60 günlük süre içinde idarece verilen cevap kesin değilse ilgili bu cevabı, istemin reddi sayarak dava açabileceği gibi, kesin cevabı da bekleyebilir. Bu takdirde dava açma süresi işlemez. Ancak, bekleme süresi başvuru tarihinden itibaren altı ayı geçemez. Dava açılmaması veya davanın süreden reddi hallerinde, altmış günlük sürenin bitmesinden sonra yetkili idari makamlarca cevap verilirse, cevabın tebliğinden itibaren altmış gün içinde dava açabilirler

Danıştay 4. Dairesi’nin 26.02.1997 tarihli bir kararında ; “…213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 124 üncü maddesinde vergi mahkemesinde dava açma süresi geçtikten sonra yaptıkları düzeltme talepleri reddolunanların şikayet yolu ile Maliye

249İdari Yargılama Usul Kanunu mad. 37-b : “(Ek : 10/6/1994 – 4001/17 md.) Gümrük Kanununa göre alınması gereken vergilerle Vergi Usul Kanunu gereğince şikayet yoluyla vergi düzeltme taleplerinin reddine ilişkin işlemlerde; vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümleri tarh ve tahakkuk ettiren”

250Yusuf Ziya Taşkan, “Vergi Uyuşmazlıklarında İdari Çözümden Yargısal Çözüme Geçiş”, Vergi Dünyası, Sayı, 309 (Mayıs 2007), s.122

251Candan, Açıklamalı İdari Yargılama Usul Kanunu, s.402

Bakanlığı’na müracaat edebilecekleri öngörülmüştür. Bu takdirde ortaya çıkacak durumu 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 10 uncu maddesi kapsamında değerlendirmek mümkündür. Düzeltme talebi üzerine 60 içinde cevap verilmemesi halinde istem reddedilmiş sayılarak şikayet merciine başvurulabileceği gibi vergi dairesinin red cevabı üzerine Maliye Bakanlığı’na başvuru da söz konusu olabilir.

İlgililerin şikayet merciine başvuruları bir süreyle kısıtlanmamıştır. Ancak şikayet merciinin olumsuz cevabının tebliğinden itibaren otuz gün içinde davanın açılması gerekmektedir. 60 gün içinde cevap verilmezse talebin reddedildiği sonucuna varılarak, bu sürenin bitiminden itibaren dava açma süresi içinde dava açılabilir. Dava açılmamışsa, fakat şikayet mercii kendiliğinden cevap vermişse bu cevap üzerine dava hakkı yeniden doğar.” denilmektedir²⁵². Görüldüğü üzere, Yüksek Mahkeme de dava açma süresi geçirildikten sonra yapılacak başvuruya, İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 10’uncu madde hükmünün yasal temel oluşturması gerektiği yönünde kanaat belirtmiştir.

252Dan. 4. D., 11.07.1985, E: 1985/2569, K: 1985/1931 ( Nihal Saban, s.517)