2.2. Dünya’da Elektronik Devlet Uygulamaları
2.2.5. Danimarka
Az nüfusu, yüksek bilgisayar okuryazarlık oranı, halkının yüksek oranda bilişim gereçlerine sahip oluşu ile Danimarka dünyada en iyi e-Devlet Modellerinden birine sahiptir (Odabaş, 2009: 48-49). Danimarka 1970’li yılların başında belediyelerde bilgisayarlaşma konusunda dünya genelinde lider olarak kabul edilmiştir. Ülkede 1994 yılında“Bilgi Toplumu 2000” raporu yayınlanmıştır. Bu raporda e-Devlet girişimlerinin hedefleri ve yöntemleri belirlenmiştir. e-Devlet uygulamalarına ilişkin ilk somut çalışma 1994 yılında “E-Devlet’e Doğru:
Danimarka’da Kamu Sektörü için Vizyon ve Strateji (2001-2004)” başlıklı çalışma ile gerçekleştirilmiştir. Bu proje ile kurumlar arasında işbirliği ve ortak karar alma sağlanarak kamu yönetiminde e-Devlet uygulamalarının geliştirilmesi ve uygulanması hedeflenmiştir (Sansarcı, 2013:119).
1995 yılı sonrasında e-Devlet olarak ifade edilen bilgi ve iletişim teknolojileri kullanılmaya başlandığı Danimarka 2003 yılında Avrupa Komisyonu’nun e-Avrupa kamu hizmetlerinin internet üzerinden sunulması sıralamasında birinci olmuştur. Ülke bu konuda Avrupa Birliği ölçütlerine göre 2004 yılında dünya genelinde en gelişmiş ülke olmayı başarmıştır (Oğurlu, 2010: 52-53).
2000 yılında halka duyurulan “Danimarka İnternette” isimli projeyle kamu kurumlarının öncü rol oynaması gerektiği vurgulanmıştır. Proje ile kamu kurumlarının ihtiyaç duyduğu ve elektronik ticaret yapmaya uygun 22 ürün tespit edilerek 2001-2002 yılları arasında bu ürünlerin sadece elektronik satın alma yoluyla temin edilmesi sağlanmıştır. 2001 yılında hizmete giren ve kamu kurumlarının tüm ihtiyaçlarını elektronik satın alma yoluyla karşılayabileceği elektronik pazaryeri formatında bir platform geliştirilmiştir (Uçkan, 2003: 86-87).
Ülkede 2001 yılında başlatılan e-Devlet Projesi ile merkezi hükümet, bölgesel ve yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları ile işbirliği, ortak karar alma ve eylemde bulunma anlayışı ile kamu kurumlarında e-Devlet uygulamalarını geliştirmek ve uygulamak hedeflenmiştir. E-Dönüşümün kamu kurumları, yerel yönetimler ve vatandaşlarla gerçekleştirilmesi beklenen bu projede e-Devlet’in bilgi
toplumunun gelişimine katkıda bulunması hedeflenmiştir. Kamu kurumlarının işlemlerini elektronik ortamda gerçekleştirmesi, kamu kurumlarının hizmetlerini birçok kanaldan vatandaşlara ve özel sektöre ulaştırması projenin diğer hedefleri arasında yer almıştır. Projenin tamamlanması ile birlikte ülkede e-Dönüşüm kamu yönetimi, yerel yönetimler ve vatandaşlarla birlikte gerçekleştirilmiştir (Uçkan, 2003:86-87). Bu proje sayesinde kamu hizmetlerinin büyük bir bölümü elektronik ortamda sunulmaktadır. Danimarka e-Devlet modeli merkezi hükümet, sivil toplum kuruluşları, bölgesel ve yerel yönetimler ile özel sektör hizmetlerinin aynı elektronik ortamdan sunularak kurumlar arası ve vatandaşlarla daha rahat iletişim kurabilmesini mümkün kılmıştır (Odabaş, 2009:50-51).
Danimarka’daki e-Devlet uygulamalarında kamu ile özel sektörün birlikteliğinin sağlanması hedeflenmiştir. Kamu ile özel sektör birlikteliğinin e-Devlet projelerinde buluştuğu çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalardan biri 2001 yılında Danimarka Maliye Bakanlığı Dijital Yönetim Komitesi tarafından yayımlanan “Dijital Yönetim Raporu”dur. Raporda e-Devleti geliştirmek için üst düzeyde çaba ve koordinasyonun sağlanması gerektiği vurgulanmıştır (Yıldırım, 2018:46).
2002 yılının Ocak ayında “e-Devlete Doğru: Danimarka’da Kamu Kesimine Yönelik Vizyon ve Stratejiler” başlıklı belgenin kamuoyuna açıklanmasıyla birlikte e-Devlet konusunda önemli bir adım atılmıştır. Danimarka Hükümeti e-Devlet vizyonunu “Hizmet kalitesini ve verimliliğini arttırmak, iş süreçlerini ve kuruluşları dönüştürmek ve yeni düşünme yöntemlerini tanıtmak için dijital teknolojilerin sistematik bir şekilde kullanımı” şeklinde tanımlamıştır (Çelikkol, 2008: 63).
2003 yılında merkezin fazla olan yetkilerinin yerel birimlere dağıtılmasını hedefleyen “e-Devlet ve örgütsel değişimi” kapsayan yapısal reformu gerçekleştirecek bir pilot çalışma yapılmıştır. Bu çalışma kapsamında Bornholm adasındaki 5 belediye ve 1 ilçe birleştirilmiştir. Ayrıca ilçe ve belediyelerin yeniden yapılanmasını sağlayan yasa tasarısı Danimarka Parlamentosu tarafından onaylanmıştır. Bornholm uygulaması 10 Ocak 2007 tarihinden itibaren
Danimarka’da uygulanan benzer çalışmaların pilot uygulaması olarak seçilmiştir (Şahin, 2016:240).
2006 yılında vatandaşlara yönelik hazırlanan “borger.dk” isimli hizmet portalının güncellenmiş hali yayımlanmıştır. Hükümet Bilişim Teknolojileri, 2010 yılında kullanıcıların mevcut bilişim teknolojileri ve planlanan hizmetler hakkındaki bilgilere erişebilmesini ve çeşitli yardım kılavuzlarına başvurabilmesini sağlayan yeni bir Web Hizmet Portalı (Serviceportalen) sunmuştur (Yıldırım, 2018:47).
Tek duraklı e-Devlet portalının 2007 yılında hizmet sunumuna başladığı ülkede “2007-2010 e-Devlet Stratejisi” ile daha etkili bir dijital hizmet anlayışı benimsenmiştir. Halka Açık Dijital Strateji (2011-2015) ile kendi kendine çözüm üretebilen dijital hizmetlerin kurulması ve vatandaşların kamu kurumları ile daha hızlı ve etkili iletişime geçebilmesi hedeflenmiştir (Sansarcı, 2013:119).
Danimarka Hükümeti 2011 yılında 2011-2015 yıllarını kapsayan ve
“Geleceğin Refahı İçin Dijital Yol” olarak adlandırılan Sayısallaştırma Stratejisi’ni geliştirmiştir. Bu yeni strateji ile vatandaşların kamu ile etkileşiminin dijital yolla gerçekleştirilmesi, kağıt temelli işlemlerin ve posta ücretlerinin aşamalı olarak ortadan kaldırılması hedeflenmiştir (Yıldırım, 2018:47).
2011 yılında Maliye Bakanlığı’na bağlı olarak kurulan Dijitalleşme Ajansı, dijitalleşme politikalarının geliştirilmesi ve uygulanması için işbirliği sağlamak amacıyla çalışmalar başlatmıştır (Aydın, 2018:34). Danimarka’da e-Devlet projesinden sorumlu olan kurum Maliye Bakanlığıdır. Bu proje Maliye Bakanlığı, e-Devlet Müşterek Kurulu ve Bilim Teknoloji ve Yenilik Bakanlığı’nın Bilgi Teknolojileri Politika Merkezi tarafından yürütülmektedir (Oğurlu, 2010:53).
Günümüzde ülkedeki bakanlıklar ve kamu kuruluşlarının hepsinin kendine ait web sitesi bulunmaktadır. Ayrıca ulusal bir portal oluşturulmuş, işletmeler ve araştırmalar gibi birçok konuda ana sayfadan bağlantı kurulabilen özel portallara da erişim imkânı bulunmaktadır (Odabaş, 2009:48-49). Kurumsal bir site olan Danimarka Ulusal Portalı, aynı zamanda kamu hizmetlerine erişimi sağlayan bir e-Devlet Portalı’dır (Çelikkol, 2008:63). Vatandaşlar e-e-Devlet hizmetlerine tek bir portal üzerinden kolaylıkla erişebilmektedir. Ülke 2018 yılı Birleşmiş Milletler
e-Devlet Gelişmişlik Endeksi’ne göre dünyada 1. sırada yer almaktadır (Aydın, 2018:33).