Ġç Denetçilerin Yetki ve Sorumlulukları
F) Damga Vergisi Yönünden:
a) 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 18 ve 22 inci maddeleri uyarınca makbuz karĢılığı ödemeler için verilecek damga vergisi beyannameleri ile 19 ve 23 üncü maddeleri uyarınca istihkaktan kesinti suretiyle tahsil edilen damga vergileri ile ilgili olarak verilecek beyannameler.
G) Mali Mevzuatta Yeralan TeĢvik, indirim, istisna ve Muafiyetler Yönünden:
a) Yatırım indirimi 8
b) Döviz kazandırıcı iĢlemlerde vergi istisnası c) Yeniden değerleme
d) Stok değerlemesi
e) Eğitim, spor ve sağlık yatırımlarından elde edilen kazanç istisnası f) Dernek, tesis, vakıf ve kooperatiflere muafiyet tanınması
g) Diğer teĢvik, indirim, istisna ve muafiyetlerle ilgili iĢlemler,
Bakanlık, tasdik kapsamına alınan beyanname, bildirim ve belgelerin tasdik uygulamasını zaman ve konu itibariyle sınırlandırmaya veya geniĢletmeye yetkilidir.
3568 sayılı Kanunun 12. maddesinde Yeminli Mali MüĢavirlerin tasdik görevleri ve bu tasdik den doğan sorumlulukları açıklanmıĢtır:
8
30.03.2006 tarihli ve 5479 sayılı Kanunun 08.04.2006 tarihli ve 26133 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıĢtır. 2 nci maddesi ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun "Ticari ve Zirai Kazançlarda Yatırım Ġndirimi Ġstisnası" baĢlıklı 19 uncu maddesi yürürlükten kaldırılmıĢtır.
“Yeminli mali müĢavirlerin tasdik edecekleri belgeler, tasdik konuları ile tasdike iliĢkin usul ve esaslar; gerçek ve tüzelkiĢilerin mükellefiyet Ģekilleri, iĢ kolları ve ciroları, döviz kazandırıcı iĢlemleri, ithalat ve ihracatları, yatırımın miktarları ve nevileri ile belgelerin ibraz edileceği merciler esas alınmak suretiyle Maliye Bakanlığınca çıkarılacak yönetmeliklerle belirlenir.
Kanunları gereğince, kamu kurum ve kuruluĢlarına verilen tasdik edilmiĢ mali tablolar, kamu idaresinin yetkili memurlarınca, tasdikin kapsamı ölçüsünde incelenmiĢ bir belge olarak kabul edilir. Ancak, çeĢitli kanunlarla kamu idaresine tanınan teftiĢ ve inceleme yetkilerinin kullanılmasına ve gerektiğinde tekrarına ait hususlar saklıdır.
Yeminli mali müĢavirler yaptıkları tasdikin doğruluğundan sorumludurlar. Yaptıkları tasdikin doğru olmaması halinde, tasdikin kapsamı ile sınırlı olmak üzere, ziyana uğratılan vergilerden ve kesilecek cezalardan mükellefle birlikte müĢtereken ve müteselsilen sorumlu olurlar. Yeminli mali müĢavirler yaptıkları tasdikin kapsamını düzenleyecekleri raporda açıkça belirtirler. Bu Kanun hükümlerine göre meslek icra edenlerin vergi kanunları ve diğer kanunlardaki sorumlulukları saklıdır.
3.6.4. Meslek Mensuplarının Sorumlulukları, Yasakları ve Cezaları
SM, SMMM ve YMM‟lerin çalıĢma usul ve esasları hakkında yönetmeliğin 8. Maddesinde de meslek mensuplarının sorumlulukları hakkındaki düzenlemelere yer verilmiĢtir.
a) Sosyal sorumluluk: meslek mensupları; mesleği ifa ederken toplum ve devlete karsı sorumluluk taĢırlar.
b) ĠĢletme sahip ve yöneticilerine karsı sorumluluk: meslek mensupları, isletme sahip ve yöneticilerine, isabetli karar alabilmeleri için doğru ve güvenilir bilgiler söylerle.
c) MeslektaĢlara karsı sorumluluk: meslek mensupları, ilgili yönetmelikler çerçevesinde ve mesleki eğitimde birbirlerine her türlü bilgiyi vermek ve aktarmak sorumluluğunu taĢırlar.
Mesleğin geliĢmesi ve sağlam temellere oturtulması için gerekli dayanıĢmayı kurarlar.
Meslek mensuplarının sorumluluklarının yanında uymak zorunda oldukları bir takım yasaklarda mevcut olup bu yasakları 3568 sayılı SM, SMMM ve YMM Kanun‟un 45 maddesinde açıklamıĢtır.
Serbest muhasebeciler, serbest muhasebeci mali müĢavirler bu unvanlarla, yeminli mali müĢavirler ise bu unvan ve tasdik yetkisiyle ; 2. maddede yazılı iĢlemlerin yürütülmesi amacıyla gerçek ve tüzel kiĢilere tabi ve onların iĢyerlerine bağlı olarak çalıĢamazlar, ticari faaliyette bulunamazlar, meslekle ve meslek onuru ile bağdaĢamayan iĢlerle uğraĢamazlar.
Yeminli mali müĢavirler, eĢi (boĢanmıĢ dahi olsa) usul füruundan biri 3 üncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan ve sıhri hısımlarının veya bunların ortak oldukları firmaların iĢlerine bakamazlar, yukarıda sayılan yakınlıkta akrabaları olan serbest muhasebecilerin ve serbest muhasebeci mali müĢavirlerin baktı iĢleri tasdik edemezler.
Meslek mensupları mesleğini icra ederken yapmaması gereken diğer yasaklar Ģunlardır.
Yeminli mali müĢavirler muhasebe ile ilgili defter tutamazlar, muhasebe bürosu açamazlar ve muhasebe bürolarına ortak olamazlar (3568 Sayılı Kanun, md. 2).
Meslek unvanlarını haksız olarak kullanamazlar (3568 Sayılı Kanun, md. 3). Meslek mensupları haksız rekabete neden olacak davranıĢlarda bulunamazlar
(SM, SMMM ve YMM‟lerin çalıĢma usul ve esasları hakkında yönetmelik, md.10).
Meslek mensupları, kiĢisel veya ortak bürolarında mesleği yapmaları yasaklananları çalıĢtıramayacakları gibi, bunlarla her ne Ģekilde olursa olsun meslekleri ile ilgili iĢbirliği yapamazlar (3568 Sayılı Kanun, md. 13).
Meslek mensupları ve bunların yanlarında çalıĢanlar iĢleri dolayısıyla öğrendikleri bilgi ve sırları ifĢa edemezler (3568 Sayılı Kanun, md. 43).
Meslek menusları iĢ elde etmek için reklam sayılabilecek faaliyetlerde bulunamazlar (3568 Sayılı Kanun, md. 44).
Ücret tarifelerindeki asgari ücret miktarının altında iĢ kabul edemezler (3568 Sayılı Kanun, md. 46).
Meslek mensupları, görevleri sırasında ve görevleri sebebiyle iĢledikleri suçlardan dolayı, fiillerinin niteliğine göre Türk Ceza Kanununun devlet memurlarına ait hükümleri uyarınca cezalandırılır (3568 Sayılı Kanun, md. 47).
Meslek mensupları kendilerine getirilen yasaklara uymadıklarında veya mesleğin vakar ve onuruna aykırı fiil ve hareketlerde bulunanlarla, görevlerini yapmayan veya kusurlu olarak yapan yahut da görevinin gerektirdiği güveni sarsıcı hareketlerde bulunan meslek mensupları hakkında muhasebe ve müĢavirlik hizmetlerinin gereği gibi yürütülmesi maksadı ile durumun niteliğine ve ağırlık derecesine göre aĢağıdaki disiplin cezaları verileceği 3568 sayılı kanunun 48. maddesinde ve SM, SMMM ve YMM Kanunu Disiplin Yönetmeliğinin 4. maddesinde açıklanmıĢtır.
a) Uyarma; meslek mensubuna mesleğinin icrasında daha dikkatli davranması gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir.
b) Kınama; meslek mensubuna görevinde ve davranıĢında kusurlu sayıldığının yazı ile bildirilmesidir.
c) Geçici olarak mesleki faaliyetten alıkoyma; mesleki sıfatı saklı kalmak Ģartıyla altı aydan az, bir yıldan çok olmamak üzere mesleki faaliyetten alıkoymadır.
d) Yeminli sıfatını kaldırma; yeminli mali müĢavirlerin yeminli sıfatının kaldırılmasıdır.
e) Meslekten çıkarma; meslek mensubunun ruhsatnamesinin geri alınarak bir daha bu mesleği icra etmesine izin verilmemesidir.
Mesleki kurallara, mesleğin vakar ve onuruna aykırı fiil ve harekette bulunanlarla, görevin gerektirdiği güveni sarsıcı harekette bulunan meslek mensupları hakkında, ilk defasında uyarma, tekrarında ise kınama cezası uygulanır.
Görevini bağımsızlık, tarafsızlık ve dürüstlükle yapmayan veya kusurlu olarak yapan ve yahut da bu Kanunda yer alan mesleğin genel prensiplerine aykırı harekette bulunan meslek mensupları için geçici olarak mesleki faaliyetten alıkoyma cezası uygulanır.
Tasdik yetkisini gerçeğe aykırı olarak kullandığı Maliye Bakanlığınca ilk defa tespit edilen ve rapora bağlanan yeminli mali müĢavirler hakkında geçici olarak mesleki faaliyetten alıkoyma, bu husus tekerrür edip bunun mahkeme kararıyla kesinleĢmesi halinde de yeminli sıfatını kaldırma cezası verilir. Mükellefle birlikte kasten vergi ziyana sebebiyet verdikleri mahkeme kararı ile kesinleĢen meslek mensuplarına, meslekten çıkarma cezası verilir.
Üç yıllık bir dönem içinde iki veya daha fazla disiplin cezasını gerektiren davranıĢta bulunan meslek mensubuna, her yeni suçu için bir öncekinden daha ağır ceza uygulanabilir.
BeĢ yıllık dönem içinde iki defa mesleki faaliyetten alıkoyma cezası ile cezalandırılmasından sonra bu cezayı gerektiren fiili yeniden iĢleyen meslek mensupları hakkında meslekten çıkarma cezası uygulanır. Disiplin kurulları bir derece ağır veya bir derece hafif disiplin cezasının uygulanmasına karar verebilirler. Takibat ve hüküm tesisi disiplin soruĢturması yapılmasına ve disiplin cezası uygulanmasına engel değildir. Meslek mensubu hakkında savunması alınmadan disiplin cezası verilemez. Yetkili disiplin kurulunun 10 günden az olmamak üzere verdiği süre içinde savunma yapmayanlar, savunma hakkından vazgeçmiĢ sayılırlar. Disiplin cezaları kesinleĢme tarihinden itibaren uygulanır.