Nanobilim ve nanoteknolojinin gelişimine paralel olarak tüm dünyada bu konuların önemini öğrencilere öğretmek ya da öğrencilerin bu konular üzerine sahip oldukları tutumları geliştirmek için çeşitli eğitim ve öğretim girişimlerinde bulunulmaktadır. Bu girişimlerde farklı ülkelerde farklı eğitim düzeyleri ve farklı türlerde programların hedeflendiği görülmektedir. Örneğin Avrupa’da lisansüstü eğitim programlarına odaklanılırken (78), Amerika’da doktora programlarına (47) odaklanıldığı bilinmektedir. Ayrıca Avrupa ülkeleri kendi aralarında farklı eğitsel
programları tercih etmektedir. Örneğin Norveç sadece doktora düzeyinde dersler (5) sağlarken, Fransa’da böyle bir sınırlandırma bulunmamakta, öğrenciler çeşitli lisans düzeyindeki derslerden (18) istediklerini seçebilmektedir. Almanya ve İngiltere’de bulunan eğitim programlarının toplam sayısı birbirine yakın olmakla birlikte (Almanya:27, İngiltere:31) verilen eğitimlerdeki derslerin oransal dağılımı farklı olmaktadır (Bach ve Waitz, 2015). Ayrıca İsviçre, İngiltere, Almanya ve Danimarka gibi Avrupa ülkelerinde de üniversite düzeyinde nanobilim ve nanoteknoloji öğretimine yönelik çeşitli programlar bulunmaktadır (Gyalog, 2007).
Amerikan hükümeti, Ulusal Bilim ve Teknoloji Konseyi (National Science and Technology Council) aracılığıyla, 2001 yılında, nanobilim ve nanoteknolojinin gelişimini koordine etmek için 25 devlet kurumunun katıldığı NNI’i başlatmıştır. Bununla birlikte Ulusal Bilim Kurumu, Nanoölçekli Bilim ve Mühendislikte Ulusal Öğrenme ve Öğretme Merkezi (National Centre of Learning and Teaching at Nanoscale Science and Engineering-NCLT) nanobilim ve nanoteknolojiyi fen öğretim programlarına dahil etmek için çalışmaktadır. Ayrıca nanobilim ve nanoteknolojinin ortaokul ve lisans derslerinde gelişimi üzerine yapılan araştırmaları desteklemektedir (Hingant ve Albe, 2010). Nanoteknoloji alanındaki doktora çalışmaları için ilk öğretim programı 2002 yılında Washington Üniversitesi’nde geliştirilmiştir (Poteralska vd., 2007). Bununla birlikte Amerikan hükümeti 2004 yılında, eğitsel kaynakların ve nitelikli çalışanların geliştirilmesi için bir strateji planı uygulamıştır. Bu amaç aynı zamanda NNI’in dört büyük amacından biri olarak belirlenmiştir (Nanoscale Science, Engineering, and Technology Subcommittee; Committee on Technology; National Science and Technology Council, 2004). Bu gelişmenin üzerinden bir yıl geçtikten sonra Avrupa Birliği Komisyonu (European Commission) tarafından, nano ile ilgili konularda disiplinlerarası bir eğitim ihtiyacını vurgulayan bir rapor yayınlanmıştır (European Commission, 2005).
İngiltere’de nanoteknoloji alanında lisansüstü öğretim için ilk kez kayıt alınmaya başlanacağı 2007-2008 eğitim öğretim yılında Oxford Üniversitesi tarafından ilan edilmiştir. Ayrıca Oxford ve Cambridge Üniversiteleri nanobilimle ilgili 50 farklı konu alanında doktora çalışmaları düzenlemişlerdir (Poteralska vd., 2007). Polonya’da 6 üniversitede nanobilim ve nanoteknoloji konularına yönelik doğrudan bir program bulunmamakla birlikte, başlığında nano ifadesine yer verilen
11 özel ders modülü (Nanoteknoloji, nanomühendislik, nanomateryaller, nanoyapılar ve nanoteknolojiler, nano ve çok moleküllü materyaller, nanokimya ve kataliz, nanomateryaller ve nanoteknolojiler fiziği, nanometrik yapıların fiziği ve teknolojisi) bulunmaktadır. Ayrıca Slovenya’da nanobilim ve nanoteknoloji alanlarında, yüksek lisans ve doktora düzeyinde çapraz eğitim programları bulunmaktadır (Kulik ve Fidelus, 2007). Albany’de bir devlet üniversitesi olan Nanobilim ve Mühendislik Fakültesi, nanobilim, nanomühendislik, nanobiobilim ve nanoekonomi gibi ortaya çıkan yeni disiplinler üzerine araştırma, geliştirme ve eğitim çalışmaları yapan dünyanın bu alandaki ilk üniversitesi olmuştur (Feather ve Aznar, 2011). Romanya’da Mühendislik Bilimlerinde Nanomühendislik Seçeneği (Nanoengineering Option in Engineering Science) öğretim programı oluşturulmuş ve bu programla nanoyapıdaki materyallerin yapısı, sentezi ve özellikleri üzerine, malzeme bilimleri ile ilgili olarak öğrenciler için bir alt yapı oluşturmak hedeflenmiştir (Kulik ve Fidelus, 2007). Hamburg Üniversitesi öğretmenler için nanobilim ve nanoteknoloji konularına yönelik yaz okulları düzenlemektedir. Benzer şekilde İsviçre Basel’de öğretmenler için sürekli devam eden bir eğitim çerçevesinde özel kurslar düzenlenmektedir (Gyalog, 2007). Japonya’da da eğitim sisteminin geliştirilmesi amacıyla çeşitli girişimlerde bulunulmuştur. Bu amaçla Japonya’nın Nanoteknoloji Araştırmacıları Ağ Merkezi (The Nanotechnology Researchers Network Center of Japan), Nanoteknoloji Yaz Okulu (Summer Nanotechnology School), Disiplinlerarası Okul (Multidisciplinary school), ve Genç Bilim İnsanları için Değişim Programı (Exchange Program for Young Scientists) gibi çeşitli organizasyonlar gerçekleştirmiştir (Poteralska vd., 2007). Hindistan’da az sayıdaki üniversitede nanoteknoloji üzerine lisansüstü eğitim programlarına başlanmıştır. Üniversite Destek (maddi) Komisyonu (University Grants Commission) tarafından geliştirilen üniversiteki fen bilimleri bölümleri için model öğretim programı, nanobilim veya nanoteknoloji üzerine herhangi bir seçmeli ders veya öğretim modülü içermemektedir. Sadece özel bir üniversite nanoteknoloji alanında, birleştirilmiş beş yıllık lisans ve yüksek lisans (master) programı sunmaktadır. Çoğu teknik enstitü çeşitli branşlarda nano ile ilgili öğretim modülleri ya da seçmeli ders imkanı sunmaktadır (Rubab, 2012). Ülkemizde de Anadolu Üniversitesi, Bilkent Üniversitesi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, İstanbul Teknik
Üniversitesi ve Sabancı Üniversitesi gibi bazı üniversitelerde lisans ve lisansüstü düzeylerde çeşitli programlar mevcuttur (Özgüz, t.y.).
Nanobilim ve nanoteknoloji eğitimi üzerine, daha çok lisans ve lisans üstü eğitim düzeylerine uygun programlar geliştirilmekle birlikte, nispeten daha az sayıda da olsa ilkokul, ortaokul ve lise eğitim düzeylerinde programlar da bulunmaktadır (Jones vd., 2015). Örneğin Japonya’da ilkokul ve Tayvan’da orta dereceli okullar düzeyinde bu konuların öğrencilere tanıtılması üzerine çeşitli faaliyetlerde bulunulmuştur (Poteralska vd., 2007). Nanobilim ve Nanoteknoloji Tanıtıcı Modülü, (Nanoscience and Nanotechnology Introductory Module), lise düzeyindeki öğrencilere ve öğretmenlere, sorgulama temelli ve uygulamalı bir anlayışla nanobilim ve nanoteknolojiyi tanıtmak için tasarlanmıştır (Maynard vd., 2006). 2005 yılında Singapur’da 1-6. sınıf öğrencileri için nanobilim ve nanoteknoloji eğitim programı geliştirilmiştir (Feather ve Aznar, 2011). Ülkemizde de lise öğrencileri için çeşitli nanoteknoloji öğretim etkinlikleri düzenlenmiştir. Örneğin İstanbul Üniversitesi tarafından 2011 yılında lise öğrencileri için organize edilen “Nanoteknoloji Yaz Okulu” bu etkinliklerden biridir (Sagun-Gököz, 2012).
Ayrıca nanobilim ve nanoteknoloji eğitimine yönelik dünya çapında proje girişimleri bulunmaktadır. Bu girişimler genel olarak üç grubu hedeflemektedir. Bunlar; öğretmenler, öğrenciler ve genel halktır (Gyalog, 2007). Bu projelere Nanotruck, Nanoyou, Nanosense, Nise, Nanoleap, Saarlab, NanoBioNet, Time for nano örnek verilebilir. Yapılan projelerle ilgili daha ayrıntılı açıklamalara “Nanobilim ve Nanoteknoloji Öğretimi Üzerine Çalışmalar” başlığında yer verilmiştir.