2. UYDU İŞLETMELERİ VE UYDU HABERLEŞME SEKTÖRÜ
2.7. Dünya Uydu Haberleşme Sektörü Analizi
Haberleşme sektöründe özellikle 2000 - 2001 yılları arasında yaşanan ekonomik krizler nedeniyle uydu operatörleri yatırımlarının ilk aşamasında planladıkları müşteri ve gelir projeksiyonlarına ulaşmada sıkıntı yaşamışlardır.7 Ekonomik krizler nedeniyle daralan toplam piyasa hacminde kriz öncesi hedeflenen müşteri potansiyeline artan sert rekabet ve düşen fiyatlarla hedefe ulaşmak mümkün olamamıştır. Bu noktada uydu işletmecileri pazara daha iyi ulaşabilmek ve fiyat yapısını daha iyi kontrol edebilmek için TV ve Radyo yayıncı şirketleri ve İnternet Servis Sağlayıcıları (İSS) gibi son kullanıcılara doğrudan ulaşmanın krizden daha az zararla çıkmayı sağlayabileceğini düşünmüşlerdir.
7 Laurence Journez. (2003). “The Customer is King”. A Recıpe To Get Through The Crısıs?. Vista Advisers, http://www.satelliteonthenet.co.uk/white/vista2.html.
Bunun neticesinde satış stratejilerinde marjinal değişiklik yaparak, eskiden çalıştıkları aracı firmaları mümkün olabildiğince aradan kaldırmanın yoluna gitmişlerdir. Böylelikle aracı firmalara belirli bir indirim yüzdesi ile toptan kapasite kiralamaktansa daha az seçici davranarak TV ve Radyo yayıncı şirketleri ve büyük İSS firmalarına kendi kontrat süreleri ve şartları dahilinde, değişen fiyat seçenekleri ile ulaşmayı denemişlerdir. Ayrıca, yakın bir zamana kadar satış ve pazarlama birimlerine tam transponder kapasitesi satışı hedefi dışında başka bir hedef koymayan uydu işletmecileri daralan piyasa hacminde parçalı kapasite kiralamasına başlayarak MHz (dijital: Mbit/s) üzerinden de satış yapmaya başlamışlardır.
Kaynak: 2003 yılı Vista Advisers Araştırması8
Şekil 11: Vista Advisers Müşteri Talepleri Çizelgesi
Bu politikayı da yeterli görmeyerek sadece kapasite satış ve kapasite kiralaması yerine komple çözümleri içeren çok faktörlü stratejileri geliştirmek zorunda kalmışlardır. Bu durumun doğal sonucu olarak da büyüyen farklı müşteri yelpazesinin istek ve talepleri uydu operatörleri için belirli bir satış ve pazarlama politikasının belirlenmesinin zorluğunu da beraberinde getirmiştir.9
8 Laurence Journez, a.g.e.
Yukarıdaki Şekil 11: Vista Advisers Müşteri Talepleri Çizelgesi’nde görüldüğü üzere Vista Advisers araştırma şirketinin 2003 yılında gerçekleştirdiği müşteri uygulamaları ve hizmet aldıkları süreye göre yapılan analizin sonucu şekle yansıtılmıştır. Bu şekle göre müşterilerin talep ve istekleri; söz konusu müşterinin büyüklüğü, hizmet alanı ve pazardaki konumuna göre şekillenip, farklılıklar göstermektedir.
Çalışmanın sonucuna göre, on yıl gibi uzun süreli kapasite anlaşmaları pazarda eskiden beri mevcut ve belli bir büyüklüğe sahip olan TV ve Radyo Yayıncı şirketleri ve Veri sağlayıcı şirketler ile yapılmaktadır. Küçük çaptaki telekom şirketleri, İSS’ler ve Occasional Use (Geçici Süreli Kullanım) ihtiyacı olan ya da finansal açıdan güçsüz pazara yeni giren şirketlerle ise bir yıl süreli anlaşmalar yapılmaktadır. Şekilden ayrıca anlaşılacağı üzere 72 MHz gibi büyük transponderler doğal olarak broadband (geniş bant) hizmetleri için kullanılırken 36 MHz’lik transponderler ise TV ve Radyo yayıncılığında tercih edilmektedir. Ancak bu noktada belirtmek gerekir ki talep edilen hizmet süresi ile hizmet verilen transponderin kapasite büyüklüğü müşteri istek ve taleplerini belirleyici faktörlerden sadece iki tanesidir. Ayrıca diğer önemli faktörlerin başında ise;
• Transponderin gücü • Kapsama alanı • EIRP değerleri, • Frekans aralıkları
belirleyici faktörler olarak sıralanabilir. Her bir faktörün kendi arasındaki önem sıralamasını ise hizmet uygulama çeşidi ve müşterilerin boyutu belirler.
Yukarıdaki faktörler de göz önünde tutulacak olursa, TV ve Radyo Yayıncılığı dağıtımı ve geniş bant internet hizmeti gibi uygulamalar bölgesel alanlara kuvvetli erişimi gerektirir. SNG ve TV iletimleri gibi uygulamalar ise geniş bir alana orta güçte hizmet verilebilmesini gerektirmektedir. Ayrıca doğal olarak küçük çaplı
9 Laurence Journez, a.g.e. “Adjusting Marketing Policy”
ve yeni kurulan şirketler, birim kapasite fiyatının uygunluğunu hizmette daha kuvvetli sinyale tercih etmektedirler. Salınımlı yörüngede bulunan uydulardan hizmet alma imkanı olan veri müşterileri ise salınıma bırakılmış uydulardan yüzde yetmişlere kadar varan indirimlerle kapasite kiralama yoluna da gidebilmeltedirler. TV ve Radyo Yayıncılığı yapan şirketlerin ise böyle bir imkanı bulunmamaktadır. 10
Özellikle son birkaç yıldır artan rekabetle beraber kapsama alanlarındaki müşteri portföylerini büyütmek için operatörler salt kapasite kiralamasının yanında ek hizmetler yada ilave ürünler üretmek zorunda hissetmektedirler. Örneğin video hizmetlerinde, New Skies Satellites (NSS) gibi operatörler, multiplex, iletim hizmetleri ve stüdyo hizmetleri gibi ek hizmetlerle sadece transponder kiralayıcısı olmanın dışına çıkmışlardır. Bu nedenle NSS Avustralya’da güçlü bir konumu olan yerel Optus uydularına karşı aldığı teleportlar ile potansiyel müşterilerine ek hizmetler sunarak TV yayıncılığı pazarında ki pozisyonunu güçlendirmeyi hedeflemiştir.
İnternet ve kurumsal telekom pazarında da benzer bir durum göze çarpmaktadır. Uydu işletmecileri internet pazarındaki kapasitelerini genişletmek için teleport hizmetleri veren şirketlerin teleportlarını kullanarak yada kendileri teleport kurarak komple çözümler sunmaya başlamışlardır. Örneğin, Eutelsat artık kendi VSAT ağını işletmekte, Türksat Kamu kurum ve kuruluşları için VSAT ağı kurmakta, Intelsat ve PanAmSat kendi işlettikleri teleportlarının yanı sıra transatlantik fiber ağa da sahiptir. Bunun yanısıra Optus firmasının uydudan sunduğu internet hizmetlerine devlet son kullanıcının merkezi yerlerden uzaklığına göre gerekli ekipman alımında 1000 ila 3000 Avustralya doları arasında destek sağlamakta internet kullanıcıları ayda 50 Avustralya doları ödeyerek Avustralya gibi geniş bir coğrafyaya sahip bir ülkede internet imkanına rahatlıkla kavuşabilmektedirler.11
10 Laurence Journez, a.g.e. “Understanding Price Drivers” 11 Optus Satellite internet sitesi http://www.optus.com.au/
Uydu sektöründeki hizmet sunum yapısı hızlı bir şekilde tek başına kapasite sağlamaktan ziyade gelişen iletişim ve bilgi teknolojisinin çeşitli imkanlarından yararlanarak farklı müşterilere çok çeşitli hizmet yelpazesi oluşturma çabalarının yaşandığı bir yöne doğru ilerlemektedir. Teknoloji ilerledikçe ve uydu haberleşmesi uygulamalarında çeşitlilik artıkça, uydu işletmeleri yeni hizmet geliştirme kapasitelerini sergileyerek geniş bilgi birikimleri ile rekabetçi özelliklerini arttırmaktadır. Bunu başarabildikleri ölçüde de pazar paylarını geliştirdikleri gözlemlenmektedir. Bu da zincirleme etki olarak ileride yeni uygulama ve hizmetlerin pazarın büyümesine yol açacaktır.