Döviz Kuru Riski (devamı)

Banka’nın yabancı para pozisyon riski önemsiz seviyede olduğu için kur değişimlerinin finansal tablolar üzerinde önemli etkisi bulunmamaktadır.

Aşağıdaki tabloda 31 Aralık 2012 ve 2011 tarihinde sona eren yıllarda Enerjisa finansal borçlarına ilişkin aktifleştirilen tutarlar ve bankacılık endüstriyel bölümü pozisyonu dışında kalan Grup şirketleri için Grup’un bilançosundaki net döviz pozisyonunun döviz kurlarındaki değişimlerle ulaşacağı durumlar özetlenmiştir.

31 Aralık 2012 ^Kar/zarar Özkaynaklar

Yabancı paranın Yabancı paranın Yabancı paranın Yabancı paranın değer kazanması değer kaybetmesi değer kazanması değer kaybetmesi ABD kurunun %10 değişmesi halinde

ABD Doları net varlık/yükümlülüğü (9.491) 9.491 - -

Diğer döviz kurlarının ortalama %10 değişmesi halinde

Diğer döviz net varlık/yükümlülüğü 1.247 (1.247) - -

Diğer döviz riskinden korunan kısım (-) - - - -

Diğer döviz varlıkları net etki 1.247 (1.247) - -

(32.290) 77.019 - -

31 Aralık 2011 ^Kar/zarar Özkaynaklar

Yabancı paranın Yabancı paranın Yabancı paranın Yabancı paranın değer kazanması değer kaybetmesi değer kazanması değer kaybetmesi ABD kurunun %10 değişmesi halinde

ABD Doları net varlık/yükümlülüğü 30.571 (30.571) - -

ABD Doları riskinden korunan kısım (-) - - - -

ABD Doları net etki 30.571 (30.571) - -

Avro kurunun %10 değişmesi halinde

Avro net varlık/yükümlülüğü (33.988) 60.923 - -

Diğer döviz kurlarının ortalama %10 değişmesi halinde

Diğer döviz net varlık/yükümlülüğü (6.909) 6.909 - -

Diğer döviz riskinden korunan kısım (-) - - - -

Diğer döviz varlıkları net etki (6.909) 6.909 - -

(10.043) 36.978 - -

Grup, faiz haddi bulunduran varlık ve yükümlülüklerin tabi olduğu faiz oranlarının değişiminin etkisinden doğan faiz oranı riskine açıktır. Grup bu riski faiz oranına duyarlı olan varlık ve yükümlülüklerini dengelemek suretiyle oluşan doğal tedbirlere ek olarak riskten korunma amaçlı türev işlemler aracılığıyla da yönetmektedir.

Değişken faiz oranlı alınan krediler Grup’u nakit akım faiz oranı riskine maruz bırakmaktadır. Sabit oranlı alınan krediler Grup’u makul değer faiz oranı riskine maruz bırakmaktadır. 2012 ve 2011 yılı içerisinde Grup’un değişken faiz oranlı kredileri TL, ABD Doları, Avro ve İngiliz Sterlini cinsindendir.

31 Aralık 2012 ve 2011 tarihleri itibariyle Grup’un bankacılık dışı endüstriyel bölümlerinin faiz pozisyonu tablosu aşağıda belirtilmiştir (Bankacılık endüstriyel bölümü için Dipnot 33.1.1.5’e bakınız):

31 Aralık 2012 31 Aralık 2011 Sabit faizli finansal araçlar

Finansal varlıklar 294.269 502.306

Gerçeğe uygun değer farkı kar/zarara yansıtılan varlıklar 2.918 9.890

Satılmaya hazır finansal varlıklar 173.201 318.761

Vadeli Mevduat 118.150 173.655

Finansal borçlar 1.393.733 1.080.825

Değişken faizli finansal araçlar

Finansal varlıklar 11.939 7.952

Finansal borçlar 934.240 2.076.011

Grup tarafından, bankacılık dışı endüstriyel bölümleri için mevcut pozisyonların yenilenmesi, alternatif finansman ve riskten korunma dikkate alınarak değişken faizli banka kredileri için çeşitli senaryolar oluşturulmuştur. Bu senaryolara göre: (Bankacılık endüstriyel bölümü için Dipnot 33.1.1.5’e bakınız.)

31 Aralık 2012 tarihinde TL biriminde olan değişken faizli kredilerin yıllık faizi %10 daha yüksek/düşük olsaydı ve diğer tüm değişkenler sabit kalsaydı; değişken kredilerden oluşan yüksek faiz gideri sonucu vergi öncesi cari dönem karı yaklaşık 1.826 TL (31 Aralık 2011: 5.043 TL) daha düşük/yüksek olacaktı.

31 Aralık 2012 tarihinde ABD Doları biriminde olan değişken faizli kredilerin yıllık faizi %1 daha yüksek/düşük olsaydı ve diğer tüm değişkenler sabit kalsaydı; değişken kredilerden oluşan yüksek faiz gideri sonucu vergi öncesi cari dönem karı yaklaşık 68 TL (31 Aralık 2011: 179 TL) daha düşük/yüksek olacaktı.

31 Aralık 2012 tarihinde Avro biriminde olan değişken faizli kredilerin yıllık faizi %1 daha yüksek/düşük olsaydı ve diğer tüm değişkenler sabit kalsaydı; değişken kredilerden oluşan yüksek faiz gideri sonucu vergi öncesi cari dönem karı yaklaşık 45 TL (31 Aralık 2011: 18 TL) daha düşük/yüksek olacaktı.

DÜZEYİ (Devamı) 33.1.1.3 Likidite Riski

İhtiyatlı likidite riski yönetimi, yeterli miktarda nakit ve menkul kıymet sağlamak, yeterli kredi imkanları yoluyla fonlamayı mümkün kılmak ve açık pozisyonu kapatabilme yeteneğinden oluşmaktadır. Grup, iş ortamının dinamik içeriğinden dolayı, kredi yollarının hazır tutulması yoluyla fonlamada esnekliği amaçlamıştır.

i) Bankacılık endüstriyel bölümü

Akbank’ın aktif-pasif yönetiminin en temel hedeflerinden birisi Akbank’ın likidite gereksinimlerini sağlayacak fonları hazır bulundurmaktır. Bunu sağlamak için yeterli miktarda kısa vadeli fonlar hazır bulundurulmaktadır. Akbank’ın en önemli fon kaynakları, çok büyük ölçüde faiz getirili varlıklara plase edilen Özkaynak, yaygın ve istikrarlı mevduat tabanı ve uluslararası kuruluşlardan sağlanan orta ve uzun vadeli kredilerdir.

Mevduatın ortalama vadesinin kısa olmasına karşın, esasen geniş bir tabana yayılmış olup, çok büyük bir bölümü vadelerinde sürekli olarak yenilenmektedir; dolayısıyla Akbank için mevduatlar istikrarlı ve uzun vadeli bir kaynak oluşturmaktadır.

31 Aralık 2012 ve 2011 tarihleri itibariyle Grup’un bankacılık endüstriyel bölümüne ait türev olmayan finansal yükümlülüklerinin sözleşme uyarınca vadelerine göre analizi aşağıdaki gibidir:

31 Aralık 2012 Sözleşme

Defter uyarınca 1 aya 5 yıl ve

Yükümlülükler değeri nakit akışı kadar 1-3 ay 3-12 ay 1-5 yıl üzeri

Müşteri mevduatları 108.841.581 109.686.548 82.721.726 10.808.347 10.420.707 2.572.273 3.163.495 Alınan krediler ve ihraç

edilen borç senetleri 22.212.514 24.208.518 1.129.543 4.328.042 8.632.952 7.867.483 2.250.498 Bankalararası para

Müşteri mevduatları 91.820.603 92.649.738 71.309.377 13.328.364 6.393.888 974.744 643.365 Alınan krediler ve ihraç

edilen borç senetleri 22.549.125 24.516.166 2.388.454 3.884.574 9.137.351 7.491.001 1.614.786 Bankalararası para

piyasalarından alınan

borçlar 640.869 640.869 640.869 - - - -

115.010.597 117.806.773 74.338.700 17.212.938 15.531.239 8.465.745 2.258.151

ii) Diğer endüstriyel bölümü

Aşağıdaki tablo Grup’un bankacılık dışı endüstriyel bölümlerinin bilanço tarihi itibariyle kalan vadelerine göre bilanço içi finansal yükümlülükleri için ödeyeceği nakit çıkışlarını göstermektedir.

Tabloda gösterilen tutarlar sözleşmeye dayalı indirgenmemiş nakit akım tutarları olup, Grup, likidite yönetimini beklenen indirgenmemiş nakit akımlarını dikkate alarak yapmaktadır.

31 Aralık 2012 ve 2011 tarihleri itibariyle Grup’un bankacılık dışı endüstriyel bölümlerine ait türev olmayan finansal yükümlülüklerinin sözleşme uyarınca vadelerine göre analizi aşağıdaki gibidir:

Sözleşme

Defter uyarınca 3 aydan 3-12 ay 1-5 yıl 5 yıldan

31 Aralık 2012⁽¹⁾⁽²⁾ değeri nakit akışı kısa arası arası uzun

Finansal borçlar 3.188.421 3.614.318 647.299 1.236.102 968.759 762.158 Finansal kiralama

yükümlülükleri 10.524 11.150 192 1.239 4.986 4.733

Ticari borçlar 1.967.702 2.011.448 1.875.684 114.175 19.499 2.090

Sigortacılık

faaliyetlerinden borçlar 37.176 37.176 6.777 27.074 3.325 -

Diğer borçlar 308.166 308.166 182.404 20.118 36.112 69.532

5.511.989 5.982.258 2.712.356 1.398.708 1.032.681 838.513

Sözleşme

Defter uyarınca 3 aydan 3-12 ay 1-5 yıl 5 yıldan

31 Aralık 2011⁽¹⁾⁽²⁾ değeri nakit akışı kısa arası arası uzun

Finansal borçlar 2.787.245 2.815.782 547.844 742.698 949.315 575.925 Finansal kiralama

yükümlülükleri 9.028 8.717 754 1.616 1.425 4.922

Ticari borçlar 1.801.264 1.837.093 1.794.696 40.162 145 2.090 Sigortacılık

faaliyetlerinden borçlar 32.525 32.525 32.462 63 - -

Diğer borçlar 384.067 384.067 140.634 41.842 88.920 112.671 5.014.129 5.078.184 2.516.390 826.381 1.039.805 695.608

(1) Vade analizleri sadece finansal araçlara uygulanmış olup yasal yükümlülükler vade analizine dahil edilmemişlerdir.

(2) Belirtilen tutarlar kontrata bağlı iskonto edilmemiş nakit akımlarıdır. Vadesi 3 aydan kısa olan bakiyeler iskonto tutarının önemsiz düzeyde olması sebebiyle kayıtlı değerlerine eşittirler.

DÜZEYİ (Devamı) 33.1.1.4 Kredi Riski

i) Bankacılık endüstriyel bölümü

Bankacılık endüstriyel bölümüne göre kredi riski Akbank’ın taraf olduğu sözleşmelerde karşı tarafın sözleşmelerin şartlarını yerine getirmeme risk unsurunu taşır. Akbank kredilendirme işlemlerinde kredi riskini risk sınırlandırmasına tabi tutmak amacıyla karşı taraflara kredi limitleri belirlemekte ve bu limitlerin ötesinde kredi tahsisi yapmamaktadır. Kredi limitleri her bir bireysel müşteri, şirket, şirketler grubu, risk grupları için ürün bazında ayrı ayrı belirlenmektedir. Kredi limitleri belirlenirken müşterilerin mali gücü, ticari kapasiteleri, sektörleri, coğrafi bölgeleri, sermaye yapıları gibi bir çok kriter bir arada değerlendirilmektedir. Müşterilerin mali yapılarının incelenmesi, ilgili mevzuat uyarınca alınan hesap durumu belgeleri ve diğer bilgilere dayanılarak yapılmaktadır. Genel ekonomik gelişmelerin değerlendirilmesi ve müşterilerin mali bilgilerinde ve faaliyetlerinde meydana gelen değişikliklerin izlenmesi neticesinde daha önce belirlenen kredi limitleri sürekli olarak revize edilmektedir. Kredi limitleri için müşteri bazında belirlenen çeşit ve tutarda teminatlar sağlanmaktadır.

Kredilendirme işlemlerinde ürün ve müşteri bazında belirlenen limitler esas alınmakta, risk ve limit bilgileri sürekli olarak kontrol edilmektedir.

Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmesi ve benzeri diğer sözleşmeler cinsinden tutulan pozisyonlar üzerinde kredi riski ve piyasa risklerine karşı tesis edilmiş risk kontrol limitleri bulunmaktadır.

Özellikle döviz ve faiz oranlarındaki dalgalanmalardan kaynaklanabilecek kredi risklerini karşılamak ve kontrol etmek amacıyla gerektiğinde vadeli işlemler de gerçekleştirilmektedir.

Akbank tazmin edilen gayrinakdi kredileri vadesi geldiği halde ödenmeyen krediler ile aynı risk ağırlığına tabi tutmaktadır. Kredi riski, nakit ve gayrinakit her türlü karşı taraf riski taşıyan sözleşmeler ve pozisyonlar için geniş kapsamlı olarak tanımlanmakta ve yönetilmektedir.

Yenilenen ve yeniden itfa planına bağlanan krediler Akbank tarafından Akbank’ın kredi risk yönetimi ve takibi ilkelerine göre izlemeye alınmaktadır. İlgili müşterinin finansal durumu ve ticari faaliyetleri sürekli analiz edilmekte ve yenilenen plana göre anapara ve faiz ödemelerinin yapılıp yapılmadığı ilgili birimler tarafından takip edilmektedir.

Akbank’ın risk yönetim anlayışı çerçevesinde uzun vadeli taahhütlerin kısa vadeli taahhütlere oranla daha fazla kredi riskine maruz kaldığı kabul edilmekte ve uzun vadeli riskler için risk limiti belirleme, teminatlandırma gibi hususlar kısa vadeli risklere oranla daha geniş kapsamlı olarak ele alınmaktadır.

Akbank’ın yurtdışında yürütmekte olduğu bankacılık faaliyetleri ve kredilendirme işlemleri ilgili ülkelerin ekonomik koşulları, müşteri ve kuruluşların faaliyetleri çerçevesinde önemli bir risk oluşturmamaktadır. Akbank, ulusal ve uluslararası bankacılık piyasasında aktif bir katılımcı olarak diğer finansal kurumların finansal faaliyetleri ile birlikte değerlendirildiğinde önemli ölçüde kredi riskine maruz değildir.

i) Bankacılık endüstriyel bölümü (devamı)

Akbank, kredi kalitesini değerlendirerek tüm borçlu ve karşı taraf için bir içsel derecelendirme notu belirlemektedir. Risk analizleri Basel II İleri Derecede İçsel Derecelendirme Yöntemi (Advanced IRB) standartlarına uygun bir şekilde yapılmaktadır.

Farklı özellikteki müşteriler için oluşturulmuş skoring sistemlerinin yardımıyla karşı tarafın temerrüde düşme olasılığı hesaplanmakta ve kurumsal, ticari, KOBİ, tüketici ve kredi kartı için ayrı ayrı derecelendirme (rating) sistemleri oluşturulmaktadır.

Akbank, farklı özellikteki müşteriler için oluşturulmuş derecelendirme sistemleri vasıtasıyla müşterilerin temerrüde düşme olasılıklarını hesaplamaktadır. Aşağıdaki tabloda derecelendirme sistemleri kullanılarak sınıflanmış kredilerin konsantrasyon bilgisi verilmiştir.

31 Aralık 2012 31 Aralık 2011

Ortalama üstü %35,79 %37,44

Ortalama %47,73 %49,48

Ortalama altı %12,46 %10,88

Derecelendirilmeyen %4,02 %2,20

Aşağıdaki tabloda, 31 Aralık 2012 ve 2011 tarihleri itibariyle derecelendirme vasıtasıyla müşterilere verilen kredi ve avanslar ve finansal kiralama alacakları bakiyesi üzerindeki kredi riski incelenmiştir:

Tüketici Finansal Kurumsal kredileri ve kiralama

31 Aralık 2012 krediler kredi kartı alacakları Toplam

Risksiz grup 55.935.444 32.232.677 1.977.916 90.146.037

Orta riskli grup 608.822 2.335.798 11.585 2.956.205

Takipteki krediler 484.949 630.507 37.426 1.152.882

Toplam 57.029.215 35.198.982 2.026.927 94.255.124

Karşılıklar (1.143.279) (1.080.824) (25.295) (2.249.398)

55.885.936 34.118.158 2.001.632 92.005.726

DÜZEYİ (Devamı) 33.1.1.4 Kredi Riski (devamı)

i) Bankacılık endüstriyel bölümü (devamı)