1. ARTVİN İLİ TARIM ENVANTERİ
1.11. Coğrafi İşaretli Ürünler
Türkiye’de toplam 356 adet coğrafi işaretli ürün bulunmaktadır. Bu ürünlerden yalnızca
“Puçuko” bu ile aittir. Puçuko Artvin yöresine ait bir yemek çeşididir. 26/12/2017 tarihinde tescile alınmıştır.
Şekil 2. Puçuko yemeği 1.12. Turizm İşletmeleri
Artvin ilinde toplam 122 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin %2,5’ini 4 yıldızlı oteller, %6,6’sını 3 yıldızlı oteller, %3,3’ünü 2 yıldızlı oteller %86,9’unu belediyeden ruhsatlı otel ve pansiyonlar, %0,8’ini ise dağ evi tesisi oluşturmaktadır. mevcut yatak kapasitesinin
%70,1’ini belediye ruhsatlı otel ve pansiyonlar, %13,1’ini 3 yıldızlı oteller ve %11,0’ını ise 4 yıldızlı oteller oluşturmaktadır.
Tablo 40. Artvin ilinde işletme tipine göre konaklama tesisi varlığı İşletme tipi İşletme sayısı Oda sayısı Yatak kapasitesi
Adet Oran (%) Adet Oran (%) Adet Oran (%)
4 yıldızlı otel 3 2,5 247 10,2 546 11,0
3 yıldızlı otel 8 6,6 323 13,3 652 13,1
2 yıldızlı otel 4 3,3 132 5,4 255 5,1
Otel/Pansiyon 106 86,9 1.709 70,4 3.474 70,1
Dağ evi 1 0,8 16 0,7 32 0,6
Toplam 122 100,0 2.427 100,0 4.959 100,0
2. BAYBURT İLİ TARIM ENVANTERİ 2.1. Bayburt İli Genel Bilgiler
Bayburt, 3746 km2’lik yüz ölçümü ile Türkiye’nin alan bazlı sıralamada 73. sırada yer almaktadır. Kuzeyinde Trabzon ve Rize, doğusunda Erzurum, güneyinde Erzincan ve batısında Gümüşhane illeri bulunmaktadır. Büyük şehirlerden Erzurum’a 125 km, Trabzon’a ise 143 km uzaklıktadır. En önemli akarsu kaynağı il merkezinden de geçen Çoruh nehridir.
2017 Nüfus bilgilerine göre Türkiye’nin en küçük 2. ilidir. İnsanlar geçimlerini genel olarak tarım ve hayvancılık ile sağlamaktadırlar. İl rakımı 1.550 m’dir. Bayburt ilinin Aydıntepe ve Demirözü olmak üzere 2 adet ilçesi bulunmaktadır.
Şekil 3. Bayburt ili haritası 2.2. Demografik Yapı
Bayburt’ta yıllar itibari ile nüfus miktarına bakıldığında Bayburt nüfusu yıllara göre inişli çıkışlı bir grafik ortaya koymaktadır. 2008 yılında 75675 olan nüfus miktarı 2017 yılında 80.417’ye yükselmiştir (Tablo 41) .
Tablo 41. Yıllara göre Bayburt ili nüfusu (TÜİK, 2017)
TÜİK 2017 verilerine göre altı yaş üzeri okuma yazma oranı Türkiye’de ortalama %96,74’dir.
Bayburt 2017 verilerine göre bu rakamın yaklaşık %1,55 altında kalmıştır. Ancak okuma yazma oranında son yıllara baktığımızda sürekli artış gözlemlenmektedir (Tablo 42).
Tablo 42. Bayburt ili okuma yazma oranları (TÜİK, 2018) Yıllar Okuma
Bayburt’ta yıllar itibari ile genellikle verilen göç miktarı alınan göç miktarından yüksek olmuştur.
Son 10 yıl içerisinde sadece 2013 ve 2014 yıllarında alınan göç miktarı verilen göç miktarından fazla gerçekleşmiştir. Alınan göç ile verilen göç arasındaki en büyük fark 2017 yılında gerçekleşmiştir. 2017 yılında verilen göç alınan göçü yaklaşık 10 bin kişi geçmiştir (Tablo 43).
Tablo 43. Bayburt ilinde yıllara göre göç göstergeleri (TÜİK, 2017)
Yıllar Alınan göç miktarı Verilen göç miktarı Net göç Net göç hızı İl nüfusu
Bayburt ili yaşam endeksine baktığımızda Bayburt Türkiye sıralamasında 47. sırada yer almaktadır. Bayburt yaşam memnuniyetinde 3. sırada ve güvenlikte 17. sırada ön plana çıkmaktadır. Ancak sosyal yaşam indeksinde 70. sırada, çevre indeksinde 69. sırada ve altyapı hizmetlerine erişim indeksinde 65. sırada yer almaktadır (Tablo 44).
Tablo 44. 2015 yılı Bayburt yaşam endeksi (TÜİK, 2017)
İndeksler İl Bayburt
Altyapı hizmetlerine erişim Sıralama 65
Endeks 0,3174
Sosyal yaşam Sıralama 70
Endeks 0,2995
Yaşam memnuniyeti Sıralama 3
Endeks 0,951
2.4. Gelişmişlik Düzeyi
Bayburt ili Türkiye GSYH sıralamasında son sırada yer almaktadır. Ancak kişi başına düşen GSYH’sinde ise 53. Sırada bulunmaktadır. Yıllar itibari ile sürekli artış gösteren GSYH hasılada zamanla hizmetler ve tarım sektörü arasında azalma göstermiştir. Ancak sanayinin tarım ve hizmetler sektörleri ile arasındaki makas yıllar itibari ile azalmaktadır. Türkiye GSYH sıralamasında sonunca sırada olan Bayburt kişi başına düşen GSYH hasılama sıralamasında ise 29. sırada yer almaktadır. 2014 yılı Bayburt ili GSYH’si 1,24 milyar TL’dir. Toplam GSYH’nin
%27’sini tarım sektörü, %9’unu sanayi sektörü, %53’ünü hizmetler sektörü ve geriye kalan
%11’lik kısmı ise vergi ve sübvansiyonlar oluşturmaktadır (Tablo 45).
Tablo 45. Yıllara göre Bayburt ilinin GSYH (bin TL) (TÜİK, 2017)
Yıl Tarım Sanayi Hizmetler Sektörler toplamı Vergi-sübvansiyon GSYH 2004 114.799 18.669 177.211 310.679 44.831 355.510 2014 328.665 111.662 654.953 1.095.280 143.120 1.238.400 Bayburt ilinde 2007-2014 yılları arasında kişi başına düşen GSYH toplamda 2 katının üzerine çıkarak 15 bin TL’ye çıkmıştır (Tablo 46).
Tablo 46. Yıllara göre Bayburt ilinin kişi başına düşen GSYH (bin TL) (TÜİK, 2017)
Yıllar Kişi başı GSYH % değişim
Bayburt’ta toplam 373900 ha arazinin yaklaşık % 23,’si tarımsal üretime uygun olan 1-4. sınıf arazi içerisinde yer almaktadır. Geriye kalan 285,300 hektarlık arazi 5-8. sınıf arazi grubunda yer almaktadır (Tablo 47).
Tablo 47. Bayburt ilinin arazi sınıfları dağılımı (ÇSB, 2018)
Sınıf Alan (ha) Oran (%)
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı verilerine göre Bayburt ili yüz ölçümünün %61,64’ünü orman ve yarı doğal alanlar oluşturmaktadır. Tarımsal alanlar ise mevcut alanın %37,73’ünü oluşturmaktadır. Bayburt ilinde en az alanı %0,04 ile sulak alanlar ve %0,06 ile su yapıları oluşturmaktadır (Tablo 48).
Tablo 48. Bayburt ilinin arazi mevcut durumu (ÇSB, 2018)
Arazi sınıfı Alanı (ha) Oran (%)
Yapay alanlar 1.993,97 0,53
Tarımsal alanlar 141.319,28 37,73
Orman ve Yarı Doğal Alanlar 230.853,29 61,64
Sulak alanlar 152,75 0,04
Su yapıları 218,39 0,06
Toplam 374.537,68 100
Bayburt Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü verilerine göre ilde toplam 119298 ha mera alanı bulunmaktadır. Bu alanın %90,38’i merkez ilçe sınırları içerisinde yer almaktadır. En az mera alanı ise Aydıntepe ilçesinde bulunmaktadır. Aydıntepe ilçesindeki mevcut mera varlığı Bayburt mevcut mera varlığının %4,54’ünü oluşturmaktadır (Tablo 49).
Tablo 49. Bayburt ili mera varlığı (TOB, 2018)
İlçe adı Mera alanı (ha) Oran (%)
Bayburt ilinde 2017 yılında çiftçi kayıt sistemine kayıtlı 3164 çiftçi bulunmaktadır. Bu çiftçilerin
%66’sı Bayburt merkezde, %24 Demirözü ilçesinde ve %10’u ise Aydıntepe ilçesinde tarımsal üretim gerçekleştirmektedir. Bitkisel üretimin tamamına yakınını tek yıllık tarla bitkileri oluşturmaktadır (Tablo 50).
Tablo 50. Bayburt ilinde 2017 yılında ÇKS’ye kayıtlı çiftçi sayıları (TOB, 2018)
İlçe adı ÇKS'ye kayıtlı çiftçi sayısı Oran (%)
Merkez 2.097 66,28
Aydıntepe 309 9,77
Demirözü 758 23,96
Toplam 3.164 100
İlde hayvancılık yapan işletmeler daha çok büyükbaş hayvancılığı tercih etmektedirler. 2017 işletme sayılarına baktığımız zaman büyükbaş üreten işletmelerin sayısı küçükbaş üreten işletmelerin sayısının yaklaşık 6,6 katı kadardır.
Büyük baş işletmelerin %65’, Bayburt merkezde, %21’i Demirözü ilçesinde ve %14’ü Aydıntepe ilçesinde bulunmaktadır. Küçükbaş işletmelerin ise %64’i Bayburt merkezde, %23’ü Demirözü ilçesinde ve %13’ü Aydıntepe’de bulunmaktadır (Tablo 51).
Tablo 51. Bayburt ilinde 2017 yılı hayvancılık işletme sayıları (TOB, 2018)
İlçe adı Büyükbaş % Küçükbaş %
Merkez 3.331 65,31 492 64,06
Aydıntepe 698 13,69 99 12,89
Demirözü 1.071 21,00 177 23,05
2.6.1. Bitkisel Üretim
Bayburt’ta her ne kadar başka bitkisel üretim kalemleri gerçekleştirilse de en çok üretimi yapılan ürünler buğday ve arpadır.
Son 10 yılın buğday üretimine baktığımız zaman 2008 yılında 186.021 dekar olan buğday ekim alanı 2017 yılına gelindiğinde 267.833 dekara çıkmıştır. Ancak üretim miktarı 2008 yılında 36452 ton iken 2017 yılında 30.437 ton olarak gerçekleşmiştir. Bu durumun asıl nedeni son 10 yılın en düşük buğday veriminin 2017 yılından gerçekleşmesidir (Tablo 52).
Tablo 52. Bayburt ilinde yıllara göre buğday üretimi (TÜİK, 2017)
Yıllar Ekilen alan(dekar) Hasat edilen alan(dekar) Üretim(ton) Verim(kg/da)
2008 186021 186021 36452 196
Bayburt ilinde yıllara göre arpa ekim alanları yıllara göre inişli çıkışlı bir grafik izlemiştir. 2008 yılında 103.799 dekar olan arpa ekim alanı 2017 95.430 dekar olarak gerçeklemiştir. Üretim miktarı da mevsim şartları ve ekim alanlarına göre değişiklik göstermektedir. 2008 yılında 23.221 ton olan üretim miktarı 2017 yılında 14.438 ton olarak gerçekleşmiştir. Son 10 yılda en yüksek arpa verimi 224 kg/dekar ile 2008 yılına aittir. En düşük arpa verimi ise 151 kg/dekar ile 2017 yılına aittir (Tablo 53).
Tablo 53. Bayburt ilinde yıllara göre arpa üretimi (TÜİK, 2017)
Yıllar Ekilen alan (dekar) Hasat edilen alan (dekar) Üretim (ton) Verim (kg/da)
2008 103.799 103.799 23.221 224
Kuru fasulye üretim alanları her geçen yıl daha da artmaktadır. 2008 yılında 670 hektar olan kuru fasulye ekim alanı 2017 yılında yaklaşık 2,4 katına çıkarak 1.633 dekara yükselmiştir.
Üretim miktarı da ekim alanlarıyla paralel olarak artmaktadır. 2008 yılında 94 ton olan üretim miktarı 2017 yılında 212 tona yükselmiştir. Verim miktarı ise mevsim şartlarına göre son 10 yıl içerisinde 96-140 kg/dekar arasında değişim göstermiştir (Tablo 54).
Tablo 54. Bayburt ilinde yıllara göre kuru fasulye üretimi (TÜİK, 2017)
Yıllar Ekilen alan (dekar) Hasat edilen alan (dekar) Üretim (ton) Verim (kg/da)
2008 670 670 94 140
Son 10 yıldaki patates üretimi inişli çıkışlı bir grafik izlemektedir. Son 10 yılın en büyük üretim alanı azalması 2017 yılında yaşanmıştır. 2008 yılında 10.780 dekarda patates üretimi gerçekleşmiştir. 2017 yılında ise toplam patates ekim alanı 3093 dekar olarak gerçekleşmiştir.
Üretim miktarı da üretim alanları ve mevsim şartlarına göre farklılıklar göstermektedir. En çok üretim miktarı 28.564 ton ile 2016 yılında gerçekleşmiştir. En yüksek verim miktarı da 2.322 ton/yıl ile yine 2016 yılı içerisinde gerçekleşmiştir (Tablo 55).
Tablo 55. Bayburt ilinde yıllara göre patates üretimi (TÜİK, 2017)
Yıllar Ekilen alan (dekar) Hasat edilen alan (dekar) Üretim (ton) Verim (kg/da)
2008 10.780 10.780 16.158 1.499
Yıllara göre şeker pancarı üretimi de değişiklik göstermektedir. Bayburt ilinde en çok şeker pancarı ekim alanı 11.320 dekar ile 2017 yılında gerçekleşmiştir. Üretim alanına bağlı olarak en çok üretim miktarı 39.195 ton ile 2017 yılında gerçekleşmiştir. Son yılda şeker pancarı verimi 3,4 ton/dekar ile 4,6 ton/dekar arasında değişim göstermiştir (Tablo 56).
Tablo 56. Bayburt ilinde yıllara göre şekerpancarı üretimi (TÜİK, 2017)
Yıllar Ekilen alan (dekar) Hasat edilen alan (dekar) Üretim (ton) Verim (kg/da)
2008 7.417 7.327 26.343 3.595
2008 yılında 120.000 dekar olan yonca ekim alanı 2017 yılında 173.218 dekara kadar çıkmıştır.
Ayrıca yonca verimi mevsim şartlarına göre değişse de yıllar itibariyle artış göstermektedir (Tablo 57).
Tablo 57. Bayburt ilinde yıllara göre yonca (yeşil ot) üretimi (TÜİK, 2017) Yıllar Ekilen alan(dekar) Hasat edilen alan(dekar) Üretim(ton) Verim(kg/da)
2008 120.000 120.000 - -
2008 yılında 66.000 dekar olan korunga ekim alanı 2017 yılında 89.915 dekara kadar çıkmıştır.
Ayrıca korunga verimi mevsim şartlarına göre değişse de yıllar itibariyle artış göstermektedir (Tablo 58).
Tablo 58. Bayburt ilinde yıllara göre korunga (yeşil ot) üretimi (TÜİK, 2017) Yıllar Ekilen alan(dekar) Hasat edilen alan(dekar) Üretim(ton) Verim(kg/da)
2008 66.000 66.000 0
Bayburt’ta iklim şartlarından dolayı çok fazla domates üretimi yapılamamaktadır. 2017 yılında toplam domates üretim alanı 121 dekardır. Toplamda 464 ton domates üretimi gerçekleştirilmiştir (Tablo 59).
Tablo 59. Bayburt ilinde yıllara göre domates üretimi (TÜİK, 2017)
Yıllar Ekilen alan (dekar) Hasat edilen alan (dekar) Üretim (ton) Verim( kg/da)
2008 97 97 359 3.701 yetiştirilememektedir. 2017 yılında toplam taze fasulye üretim alanı 919 dekardır. Toplam üretim ise 550 ton olarak gerçekleşmiştir (Tablo 60).
Tablo 60. Bayburt ilinde yıllara göre taze fasulye yetiştiriciliği (TÜİK, 2017) Yıllar Ekilen alan(dekar) Hasat edilen alan(dekar) Üretim(ton) Verim(kg/da)
2008 620 620 372 600
Bayburt ilinde yıllar itibari ile artan bir beyaz lahana üretimi gerçekleşse de 2017 yılında toplam eklen alanda ciddi bir düşüş yaşanmıştır. 2017 yılında beyaz lahana ekim alanı 566 dekardır.
Toplam üretim miktarı ise 3.384 tondur (Tablo 61).
Tablo 61. Bayburt ilinde yıllara göre beyaz lahana yetiştiriciliği (TÜİK, 2017) Yıllar Ekilen alan (dekar) Hasat edilen alan (dekar) Üretim (ton) Verim (kg/da)
2008 243 243 670 2.757
2.6.2. Hayvansal Üretim
Son 10 yıla bakıldığında Bayburt ilinde büyükbaş hayvan miktarı yaklaşık 14 bin baş artış göstermiştir. Yıllar itibari toplam hayvan sayısında piyasa şartlarından kaynaklı inişli çıkışlı bir grafik gözlenmektedir. Hayvan sayısına bağlı olarak üretilen süt miktarı da yıllar itibariyle değişkenlik göstermiştir. 2008 yılında toplam hayvan sayısı yaklaşık 64 bin baş iken bu rakam 2017 yılına gelindiğinde yaklaşık 79 bin başa kadar yükselmiştir. Süt üretim miktarı 2008 yılında yaklaşık 66 bin ton olarak gerçekleşmişken 2017 yılında bu rakam 71 bin tona kadar yükselmiştir (Tablo 62).
Tablo 62. Bayburt ilinde yıllara göre büyükbaş hayvan sayıları ve süt üretimi (TÜİK, 2017)
Yıllar Yetişkin Genç-Yavru Toplam Sağılan hayvan sayısı Süt (Ton)
2008 44.885 19.566 64.451 23.863 65.792
Bayburt’ta son 10 yılın verilerine baktığımızda çiftçilerin büyükbaş üretiminde kültür ırklarına giderek daha fazla rağbet göstermektedir. Bu duruma bağlı olarak hem mevcut kültür ırkların sayısındaki hem de melez hayvanların sayısında artış yaşanmıştır. Kültür ırklarına olan talebe bağlı olarak yerli ırk hayvan sayısında her geçen sene daha da azalma yaşanmaktadır. Yerli ırkların yerine kültür ırklarının tercih edilmesi de yıllar itibariyle süt üretiminde de daha fazla artış yaşanmasını sağlamıştır (Tablo 63).
Tablo 63. Bayburt ilinde yıllara göre kültür ırkı büyükbaş hayvan sayıları ve süt üretimi (TÜİK, 2017)
Yıllar Yetişkin Genç-Yavru Toplam Sağılan hayvan sayısı Süt (Ton)
2008 6.878 2.283 9.161 4.120 15.149
İl içerisinde 2008 yılındaki toplam melez büyükbaş hayvan sayısı 51.168 başken 2017 yılında bu rakam yükselerek 65857 başa yükselmiştir. 2017 yılı içeresinde melez hayvanlarda yaklaşık 56 bin ton süt elde edilmiştir (Tablo 64).
Tablo 64. Bayburt ilinde yıllara göre melez sığır sayıları ve süt üretimi (TÜİK, 2017) Yıllar Yetişkin Genç-Yavru Toplam Sağılan hayvan sayısı Süt (Ton)
2008 35.155 16.013 51.168 18.089 48.570
Büyük baş hayvanda kültür ırklarına olan talepten dolayı 2018 yılında 3.818 baş olan yerli ırk büyük baş hayvan sayısı 2017 yılında 463 başa kadar gerilemiştir (Tablo 65).
Tablo 65. Bayburt ilinde yıllara göre yerli ırk büyükbaş hayvan sayıları ve süt üretimi (TÜİK, 2017)
Yıllar Yetişkin Genç-Yavru Toplam Sağılan hayvan sayısı Süt (Ton)
2008 2.596 1.222 3.818 1.500 1.888
Özellikle son yıllarda verilen devlet teşvikleri ile Bayburt ilinde manda üretiminde artış yaşanmıştır. 200 yılında 344 baş olan toplam manda sayısı 2017 yılında yaklaşık 3 kat artarak 1.023 başa kadar çıkmıştır. Manda sütü üretimi de hayvan sayısına bağlı olarak 2007 yılında 173 tondan 2016 yılında 473 tona ulaşmıştır (Tablo 66).
Tablo 66. Bayburt ilinde yıllara göre yerli manda sayıları ve süt üretimi (TÜİK, 2017) Yıllar Yetişkin Genç-Yavru Toplam Sağılan hayvan sayısı Süt (Ton)
2008 256 48 304 154 185
Bayburt ili toplam küçükbaş hayvan miktarında yaklaşık 15 bin baş azalma yaşanmıştır. Ancak bu azalmanın asıl nedeni kuzu etine olan talepten kaynaklıdır. 2008 yılında yetişkin küçükbaş hayvan miktarı yaklaşık olarak 38 bin baştan 39 bin başa çıkmıştır. Ancak gen-yavru küçükbaş hayvan sayısı 2008 yılında yaklaşık 23 binken 2017 yılında 6 bine kadar gerilemiştir. Sağılan hayvan sayısı da 2008 yılında yaklaşık 17 bin baştan 2017 yılında 21 bin başa kadar yükselmiştir. Sağılan hayvan sayısındaki artışa bağlı olarak küçükbaş hayvan süt üretimi de son 10 yılda artış göstermiştir. 2008 yılında 1180 ton olan küçükbaş hayvan sütü üretimi 2017 yılında 1471 ton olarak gerçekleşmiştir. Toplam küçükbaş hayvan sayısındaki azalmaya bağlı olarak toplam yün, kıl ve tiftik üretimi de azalma göstermiştir. 2008 toplam yün, kıl ve tiftik üretim miktarı yaklaşık 110 ton olarak gerçekleşmişken 2017 yılında bu rakam 86 tona kadar gerilemiştir (Tablo 67).
Tablo 67. Bayburt ilinde yıllara göre küçükbaş hayvancılık, süt ve yün üretimi (TÜİK, 2017) Bayburt ilinde son 10 yılda toplam koyun sayısı yaklaşık 21 bin baş azalarak 59 bin baştan 38 bin başa kadar gerilemiştir. En büyük azalma genç-yavru koyun sayısında yaşanmıştır. Son 10 yıl içerisinde genç-yavru koyun sayısı yaklaşık 15 bin baş azalmıştır. Yetişkin koyun sayısı ise son 10 yıl içerisinde yaklaşık 4 bin baş azalmıştır. Bu azalışa rağmen sağılan koyun sayısı yaklaşık 3 bin baş artış göstermiştir. Sağılan hayvan sayısına bağlı olarak süt üretimi yaklaşık 10 ton artarak 1247 tona kadar yükselmiştir. Toplam koyun sayısına bağlı olarak son 10 yılda yün üretimi 14 ton azalmıştır (Tablo 68).
Tablo 68. Bayburt ilinde yıllara göre koyun, süt ve yün üretimi (TÜİK, 2017) Koyun üretimindeki azalış miktarına rağmen keçi üretimine baktığımızda 2008 yılında 2562 baş olan keçi sayısı 201 yılında 6882 başa kadar yükselmiştir. Ancak koyunda da olduğu gibi genç-yavru keçi sayısında yıllar itibari ile azalış gerçekleşmiştir. Son 10 yılda sağılan keçi sayısı ise yaklaşık 800 baş artış gösterse de bu rakam 2014 yılından itibaren giderek düşmektedir (Tablo 69).
Tablo 69. Bayburt ilinde yıllara göre keçi, süt ve yün üretimi (TÜİK, 2017) Yıllar Yetişkin
Bayburt’ta son 10 yılda 2009 yılı dışında sadece yumurta üretimi için tavukçuluk yapılmıştır.
Yumurta tavuğu sayısı ise 2013 yılına kadar yükselişteyken 2014 yılı itibari ile sürekli düşüş göstermiştir. En yüksek düşüş ise 2017 yılında yaşanmıştır. 2017 yılı yumurta tavuğu sayısı yaklaşık 63 bin adet azalarak 12.500 adede kadar düşmüştür (Tablo 70).
Tablo 70. Bayburt ilinde yıllara göre tavuk sayıları (TÜİK, 2017)
Yıl Yumurta Tavuğu Et Tavuğu
TOB; arıcılık verilerini 2012 yılına kadar köy esaslı kayıt tutmaktayken 2013 yılından itibaren işletme esaslı kayıt tutmaya başlamıştır. Son 10 yıla baktığımızda kovan sayılarında ciddi artış gözlemlense de bu artış bal üretimine ne yazık ki yansımamıştır (Tablo 71).
Tablo 71. Bayburt ilinde yıllara göre arıcılık (TÜİK, 2017) Yıllar Arıcılık
Bayburt’ta 2008 yılındaki toplam kovan sayısı yaklaşık 26 bin adettir. 2017 yılında ise bu sayı ciddi bir artış göstererek yaklaşık 43 bin adede ulaşmıştır. Bayburt’ta 2017 yılı içerisinde toplam 583 işletme arıcılık yapmaktadır. 2017 yılı toplam bal üretimi yaklaşık 244 ton, balmumu üretimi ise yaklaşık 39 bin ton olarak gerçekleştirilmiştir.
2.6.3. Tarım Alet ve Ekipmanları
Bayburt bitkisel üretimin tamamına yakınını tarla bitkileri oluşturduğundan Samsun ve Tokat illeri hariç DOKAP bölgelerindeki illerin tarımsal alet ekipman varlığından çok daha çeşitlidir.
Yıllar itibari ile traktör sayılarına baktığımızda 2007 yılındaki toplam traktör sayısı 2471’ken 2017 yılındaki traktör sayısı ise 2.750’dir. Yıllar itibari ile traktör sayıları artış gösterse de bu artış miktarının asıl sebebi üreticilerin daha büyük traktörleri tercih etmesinden kaynaklanmaktadır. Son 10 yılda 35-50 beygir aralığındaki iki akslı traktör sayısı 120, 51-70 beygir aralığındaki iki akslı traktör sayısı ise 127 adet azalmışken 70 beygir aralığındaki iki akslı traktör sayısı 526 adet artmıştır (Tablo 72).
Tablo 72. Bayburt ilinde yıllara göre traktör sayıları (TÜİK, 2017)
Yıllar İki Akslı (35-50 Bg) İki Akslı (51-70 Bg) İki Akslı (70 Bg'Den Fazla) Toplam
Bayburt’ta yıllara göre mevcut olan diğer bazı tarımsal alet-ekipman listesi Tablo 73’te belirtilmiştir. Bayburt ilinde 2017 verilerine göre en çok bulunan tarımsal alet-ekipman 3.011 adet ile krema makinesidir. Krema makinesini 1.915 adetle yayık ve 1.894 adetle römork takip etmektedir.
Tablo 73. Bayburt ilinde bulunan diğer bazı alet ve ekipmanlar (TÜİK, 2017) Yıllar 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Bayburt’ta 2016 yılı itibari ile yaklaşık 367 bin dekar araziye destek verilmiştir. Yıllar itibari ile mazot-gübre desteği miktarında fazla değişim olmamıştır. Bu durumun sebebi mazot gübre desteğinden her bitkisel üretim yapan işletmenin çiftçi kayıt sistemine beyan etiği arazi miktarı oranında yararlanmasıdır. Ayrıca 2015 yılı itibari ile tarımsal işletmeler Çevre Amaçlı Tarım Arazilerini Koruma Programı (ÇATAK) desteğine ilgi göstermeye başlamıştır.
Hayvancılığın son yıllarda önem kazanması ile paralel olarak üreticiler yem bitkileri üretimine ağırlık vermeye başlamıştır. 2012 yılından günümüze kadar yem bitkilerinin desteklendiği alan miktarı sürekli artış göstermiştir. Ayrıca sertifikalı tohum kullanım desteği verilen arazi miktarı da her geçen sene artış göstermektedir (Tablo 74).
Tablo 74. Bayburt’ta yıllara göre bitkisel üretimde desteklenen tarım arazisi miktarı (TOB, 2018)
Destekleme Çeşidi 2012 (da) 2013 (da) 2014 (da) 2015 (da) 2016 (da) Mazot-Gübre
Desteği 284.829,62 282.707,12 292.015,00 285.431,41 286.535,66 Yem Bitkileri
Desteği 38.806,13 44.109,94 52.281,62 59.309,03 66.773,37 Organik Tarım
Desteği 27.457,38 17.194,45 16.101,08 13.255,47 Fark Ödemesi
Desteği 0 20.243,77 0 0 0
Sertifikalı Tohum
Kullanım Desteği 7.180,87 8.052,00 7.810,32 10.398,16 12.158,71 Sertifikalı Fidan
Kullanımı Desteği 10 0 10,3 0
ÇATAK 0 0 0 801,223 1754,49
Alan Bazlı Fındık
Desteklemesi 0 0 0 0 6,74
Toplam 358.284,00 372.307,28 368.218,32 369.195,29 367.228,97 Çiftçilere verilen bitkisel üretim desteği miktarı her yıl devletin belirlediği miktarda artmaktadır.
Dolayısı ile Bayburt’ta da çiftçilerin yararlanmış olduğu bitkisel üretim destekleri artmaktadır.
2012 yılında bitkisel üretim için toplam 5,74 milyon destek verilmişken 2016 yılında bu rakam 6,68 milyon TL’ye çıkmıştır (Tablo 75).
Tablo 75. Bayburt’ta yıllara göre bitkisel üretim destekleme miktarı (TOB, 2018) Destekleme Çeşidi / Yıl 2012 Mazot-Gübre Desteği 2.438.958 2.622.977 2.894.614 3.052.169 3.151.906 Yem Bitkileri Desteği 2.341.590 2.017.876 2.260.608 2.546.439 3.007.446 Organik Tarım
Desteği 686.435 172.719 161.389 131.950
Fark Ödemesi Desteği 231.647 174.704 217.643 336.900 354.093 Sertifikalı Tohum
Kullanım Desteği 40.690 59.749 61.083 89.506 108.815 Sertifikalı Fidan
Kullanım Desteği 1.500 0 1.030 0
ÇATAK 0 0 0 28.817 52.634
Alan Bazlı Fındık
Desteklemesi 0 0 0 0 1.145
Toplam 5.740.820 5.048.025 5.596.367 6.185.781 6.676.039 Diğer verilen tarımsal üretim desteklerine baktığımızda 2017 yılında çiftçilerin en çok Genç Çiftçi Destekleme programından faydalandığı görülmektedir. 2017 yılında toplam diğer tarımsal desteklerden yararlanan çiftçilerin 1.053’ünden 1.045’i Genç Çiftçi Destekleme Programından yararlanmıştır (Tablo 76).
Tablo 76. Bayburt’ta yıllara göre diğer tarımsal üretim desteklemelerinden yararlanan kişi sayıları (TOB, 2018)
Destek adı / yıl 2014 2015 2016 2017
Genç çiftçi desteklemesi (sayı) 2.522 1.045
Sulama yatırımları (sayı) 2 1
Ekonomik yatırımlar (sayı) 2
Makine ekipman yatırımları (sayı) 174
Damızlık boğa desteği (sayı) 72
DAP (sayı) 1 1
DOKAP ahır projeleri (sayı) 4 88 7
Damızlık düve yetiştiriciliği desteklemesi (sayı) 1
Diğer tarımsal üretim destekleme miktarları her sene ciddi oranda artış göstermiştir. Ancak 2017 yılında destekleme miktarlarında düşüş yaşanmıştır. 2014 yılında 1,27 milyon TL olan destekleme miktarı 2017 yılında 6,3 milyon TL olarak gerçekleşmiştir (Tablo 77).
Tablo 77. Bayburt’ta yıllara göre diğer tarımsal üretim destekleme miktarları (TOB, 2018)
Destek adı / Yıl Yıllar
2014 2015 2016 2017
Genç çiftçi desteklemesi
(TL) 3.240.000,00 3.390.000,00
Sulama yatırımları (TL) 57.204,68 26.905,00
Ekonomik yatırımlar (TL) 684.249,08
Makine ekipman yatırımları
(TL) 567.404,55
Damızlık boğa desteği (TL) 460.800,00
DAP (TL) 184.600,00 216.000,00
DOKAP ahır projeleri (TL) -- 272.049,37 4.716.615,83 711.000,00 Damızlık düve yetiştiriciliği
desteklemesi (TL) 2.199.999,16
Toplam 1.270.009,2 514.954,37 8.640.864,91 6.300.999,16 2.7. Finans Kaynakları
Bayburt ilinde toplam 7 adet banka şubesi toplamda 9 şube ile hizmet vermektedir. Banka şubesi olmayan ilçe bulunmamaktadır (Tablo 78). Bu bankalardan gerekli niteliğe sahip olan her vatandaş kredi hizmetlerinden yararlanabilmektedir. Ayrıca Bayburt’ta 6 adet tarım kredi kooperatifi bulunmaktadır. Bu kooperatifler sırasıyla 0657 Sayılı Akşar Tarım Kredi Kooperatifi, 0184 Sayılı Bayburt Tarım Kredi Kooperatifi, 1760 Sayılı Yelpinar Tarım Kredi Kooperatifi, 1429 Sayılı Demirözü Tarım Kredi Kooperatifi, 1662 Sayılı Aydintepe Tarım Kredi Kooperatifi ve 1660 Sayılı Konursu Tarım Kredi Kooperatifidir.
İlde Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu bulunmadığından tarımsal yatırımcılar IPARD desteklerinden yararlanmak için İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüklerinden
başvurularını yapabilmektedirler. Artvin’de ayrıca bir adet Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) bulunmaktadır.
Tablo 78. Bayburt ilinde bulunan banka şubelerinin ilçelere göre dağılımı
İlçe adı Banka Şubesi Sayısı
Merkez 7
Aydıntepe 1
Demirözü 1
Toplam 9
Tablo 79. Bayburt ilindeki Tarım Kredi Kooperatiflerinin ilçelere göre dağılımı
İlçe TKK sayısı Oran (%)
Aydıntepe 1 16,7
Demirözü 2 33,3
Merkez 3 50,0
Toplam 6 100,0
2.8. Tarımsal Sanayi İşletmeleri
Bayburt’ta tarımsal sanayi maalesef gelişmemiştir. Toplam 44 adet tarımsal sanayi işletmesi bulunmaktadır. Bunlardan yaklaşık %84’ünü ekmek üretimi gerçekleştiren firmalar
Bayburt’ta tarımsal sanayi maalesef gelişmemiştir. Toplam 44 adet tarımsal sanayi işletmesi bulunmaktadır. Bunlardan yaklaşık %84’ünü ekmek üretimi gerçekleştiren firmalar