C Bölüm 6 - Dişli Donanımları, Kaplinler 6-7

TÜRK LOYDU - ASKERİ GEMİ KURALLARI, SEVK TESİSLERİ - 2015 3.3 Yük taşıma kapasitesinin hesabı için giriş

verileri Tablo 6.2’de toplu olarak gösterilmiştir.

4. Yük Hesapları için Etki Faktörleri

4.1 Nominal döndürme momenti

Nominal döndürme momenti hesabında planlanan maksimum devamlı verim esas alınmalıdır.

4.2 Uygulama faktörü KA

Uygulama faktörü KA da, diğer dinamik ve darbe etkili yük artışlarından dolayı nominal dönme momenti artışı göz önüne alınır. Ana ve yardımcı sistemler için KA

değerleri Tablo 6.3'den hesaplanır.

Tablo 6.3 Uygulama faktörü KA

Sistemin tipi KA

faktörü Türbinler ve elektrikli sevk sistemleri

Dişli donanımı ve makina arasında hidrolik kaplinli dizel makinası sevk sistemleri Dişli donanımı ve makina arasında elastik kaplinli dizel makinası sevk sistemleri Dişli donanımı ve makina arasında elastik kaplini olmayan dizel makinası sevk sistemi

Jeneratör sevk sistemleri

Statik yük etkisinde yardımcı makinalar

1,1

Not : Diğer tipteki sistemler için KA faktörleri ayrıca kararlaştırılır.

4.3 Yük dağılım faktörü K_

Yük dağılım faktörü K_ de yük dağılımındaki sapmalar göz önüne alınır. Örneğin; 2 veya daha fazla yük dağılımı olan dişli çarklarda veya 3'den fazla planet dişlisi olan planet dişli çarklarda.

Planet dişli çarklar için aşağıdaki değerler uygulanır.

3 planet dişliye kadar K = 1,0

Genişlik dağılım faktörü, düzgün olmayan yük dağılımın dış yanakları üzerindeki yanak basıncında (KHβ) ve diş dibi zorlanmasında (KFβ) göz önüne alır.

Yanak düzeltilmesi durumu, KHβ ve KFβ değerleri verilerek bilinen hesap yöntemleri ile belirlenir. Gemi işletiminin yük dağılımı üzerindeki özel etkileri dikkate alınmalıdır.

4.5 Enine dağılım faktörleri KHα ve KFα

Enine yük faktörü KHα ve KFα, bir çok dişli çiftinin aynı zamanda kavramasındaki düzgün olmayan kuvvet dağılımını göz önüne alır.

Ana sevk sisteminin dişli çarkları için 2.1.2'de belirtilen dişli kalitesi ile KHα = KFα=1,0 alınabilir. Diğer dişliler için alın faktörü 2.1.1 ve 2.1.2’de belirtilen DIN/ISO'ya göre hesaplanabilir.

5. Temas Gerilmesi

5.1 Hesaplanan temas gerilmesi σH izin verilen yanak gerilmesi σHmüs (Herz'e göre yanak basıncı) nı aşmamalıdır.

İzin verilen yanak gerilmesinin hesabında, ZNT, ZL, ZV, ZR, ZW, ZX gerilme düzeltme faktörleri dikkate alınarak Tablo 6.4’den elde edilen malzemeye bağlı yorulma temas gerilmesi Hlim’den ve Tablo 6.2’deki SH emniyet faktöründen elde edilen kopma mukavemeti esas alınır.

(1)

6-8

Bölüm 6 - Dişli Donanımları, Kaplinler

ZR, ZW, ZX gerilme düzeltme faktörleri dikkate alınarak, Tablo 6.4 (2)’den elde edilen malzemeye bağlı yorulma mukavemeti σHlim’den hesaplanan σHG temas gerilmesi sınırının Tablo 6.1’de verilen SH emniyet sınırına bölünmesi ile elde edilir.

(2)

σHG = σHlim · ZNT · ZL · ZV · ZR · ZW · ZX

Tablo 6.4 Temas gerilmeleri için dayanma sınırı σHlim (3)

Malzeme σHlim [N/mm²]

Semantasyon çelikleri, semante edilmiş

Nitrurasyon çelikleri gazda nitrurasyona tabi tutulmuş

Alaşımlı ısıl işlem görebilen çelikler banyoda veya gazda nitrurasyona tabi tutulmuş

Alaşımlı ısıl işlem görebilen çelikler,endüksiyonla sertleştirilmiş Alaşımlı ısıl işlem görebilen çelikler Alaşımsız ısıl işlem görebilen çelikler

Yapı çelikleri

Çelik döküm, dökme demir ve nodüler grafitli döküm

1500

6. Diş Dibi Eğilme Gerilmesi

6.1 Hesaplanan maksimum diş dibi eğilme gerilmesi σF, müsaade edilen diş dibi gerilmesi σFP yi aşmamalıdır.

İzin verilen diş dibi gerilmesinin hesabında; YST, YNT, Ybag T, YRbağ T, YX gerilme düzeltme faktörleri dikkate alınarak, Tablo 6.5’den elde edilen malzemeye bağlı

(2) TL’nun onayı ile, kalitesi kanıtlanmış sementasyon çelikleri için yüksek dayanım mukavemetine izin verilebilir.

(3) TL’nun onayı ile kalite kanıtlanmış sementasyon çelikleri için daha yüksek yorulma mukavemeti değerleri kabul edilebilir.

yorulma kök gerilmesi Flim’den ve Tablo 6.1’deki SF

emniyet faktöründen elde edilen kopma mukavemeti esas alınır.

Diş dibi gerilmesi pinyon ve çark için ayrı ayrı hesaplanır. 6.5 (2)’de malzemeye bağlı olarak verilen yorulma mukavemeti σFE veya σFlim, gerilme düzeltme faktörleri YST, YNT,Yδbağıl T YRbağıl T, YX göz önüne alınarak elde edilen diş dibi gerilme sınırı σFG yerine bu değerin Tablo 6.1'de verilen emniyet sınırına SF bölünmesi ile elde edilir.

Tablo 6.5 Diş dibi eğilme gerilmesi için dayanma sınırı σFE = σFlim · YST, burada YST =2'dir.

Malzeme σFE=σFlim· YST

[N/mm²] Semantasyon çelikleri, semante

edilmiş

Nitrurasyon çelikleri gazda nitrurasyona tabi tutulmuş

Alaşımlı ısıl işlem görebilen çelikler banyoda veya gazda nitrurasyona tabi tutulmuş

Alaşımlı ısıl işlem görebilen çelikler,endüksiyonla sertleştirilmiş Alaşımlı ısıl işlem görebilen çelikler Alaşımsız ısıl işlem görebilen çelikler

Yapı çelikleri

Dökme çelik, nodüler grafitli dökme demir

Not : Değişen gerilmelere maruz dişler için bu değerlerin

%70’ine izin verilir.

D,E

Bölüm 6 - Dişli Donanımları, Kaplinler

TÜRK LOYDU - ASKERİ GEMİ KURALLARI, SEVK TESİSLERİ - 2015 D. Dişli Şaftları

1. En Küçük Çap

Yön değiştirici ve devir düşürücü dişli donanımlarının şaftları, aşağıdaki formülle hesaplanır:

3 sistemleri ve kaymalı kaplinli makina donanımları için,

= 100 Diğer bütün sevk sistemleri için.

TL, donanımın yüklenme durumu nedeniyle gerekli görüldüğü takdirde, daha yüksek F değeri belirleme hakkını saklı tutar.

CW [-] = Malzeme faktörü,

Rm = Şaft malzemesinin çekme mukavemeti

Dişli şaftları için, 800 N/mm²'den daha yüksek bir değer kullanılmaz. Pinyon şaftlarında mevcut çekme mukavemeti kullanılabilir.

k [-] = 1,10 Dişli şaftları için,

= 1,15 şafta kama vasıtasıyla tespit edilmiş pinyon gövdesi ve dişli gövdesi sahasında ve basınç şaftları ve çok kamalı dişli şaftları için

Yatak düzenlemesi, gövde yapısı, diş basıncı, vs. gibi nedenlerle, şaftta yük-sek eğme zorlaması hesaplama zorunluluğu varsa, bu takdirde, TL tarafından daha yüksek (k) değeri tespit edilebilir.

E. Donanım

1. Dişlilerin Yağlanması

1.1 Genel

Dişli sistemi, herhangi bir sınırlama olmaksızın yağlama yağı sıcaklığının 0°C’dan yukarıda olması durumunda çalışmaya başlayabilecek şekilde dizayn edilmelidir.

Boşanmaz kaplinler için G.5’deki esaslar uygulanır.

Dişli yağlama maddesindeki su miktarını ve dişlideki nemi sınırlamak üzere, dişlinin korozyona uğramasını önleyecek uygun önlemler alınmalıdır.

1.2 Yağ seviye göstergesi

Ana ve yardımcı dişlilerin yağlama yağı seviyesinin izlenmesi için, yağ seviyesini tespit edebilecek tertibat bulunmalıdır.