Cünüp Kimsenin Uykusu

İslam her durumda temizliği tavsiye etmekte ve bunu öncelemektedir. İslam dini, cünüp kimsenin de vakit geçirmeden temizlenmesini istemekte ve kişinin bazı ibadetlerini yerine getirebilmesi için de gusül abdestini şart koşmaktadır.

Cünüp kişinin, o vaziyette uyuması hoş karşılanmamakta, cinsel organın iyice yıkanıp namaz abdesti gibi bir abdest aldıktan sonra yatağına uzanıp yatması tavsiye edilmektedir. Tabii bu tavsiye yıkanma imkânı bulanlara yönelik değil, yıkanma fırsatı bulamayanlar içindir. Arada farz bir namaz vakti yoksa daha çok elleri ve avret yerleri tertemiz yıkandıktan sonra mümkünse namaz abdesti gibi bir abdest alınması müstehap sayılmaktadır. Bu, bütünüyle ruh ve beden sağlığını korumaya, maddi ve manevi pisliklere karşı alınmaya yönelik bir tedbir niteliği taşımaktadır. Rahat bir uyku uyuyabilmek için de abdest almak tavsiye edilmektedir. Bu sebeple Resûlullah’ın (s.a) böyle durumlarda elini ve avret yerlerini iyice yıkadıktan ve çoğu

99

zaman namaz abdesti gibi abdest almadan uyumadığı görülmektedir.242 Bazı rivayetlerde de Hz. Peygamber’in bu durumla karşılaştığında farz namaz vaktine kadar elini suya sürmediği geçmektedir. Bu noktada cenabet halinde olan kişinin uykusu hadisler çerçevesinde ele alınacak ve değerlendirilecektir. İlgili rivayetler ise şöyledir: ِ ْنَع َِع ِ ئا َِش َِة ِ ِ هْيَلَعُِ َّللَّاِىَّلَصِ َّللَّاُِلوُس َرَِناَكِ:ِ ْ َلاَقِ، ًِءاَمِ ُّسَمََِ َلَّ َوِ ٌبُنُجِ َوُه َوُِماَنَََِمَّلَس َو .

Aişe (r.a) şöyle demiştir:

“Hz. Peygamber (s.a) cünüp olduğu halde yıkanmadan uyurdu.”243

Rivayette Hz. Peygamber’in cünüp olduğu halde elini suya dokunmadan uyuduğundan bahsedilmektedir. Bazı ilim adamları bu görüşü benimsemektedirler. Bu görüşü benimseyenler arasında Ebû Yûsuf da bulunmaktadır. Bu görüşü benimseyen âlimler cünüp olan bir kimsenin abdest almadan uyumasında sakınca olmadığı kanaatindedirler. Namaz abdesti almanın kişiyi cünüplükten çıkarmadığı gibi temizlik haline de taşımadığı görüşündedirler. Bazıları da bu kanaati taşıyanlara muhalefet ederek, cünüp kimsenin uyumadan önce namaz abdesti almasının gerekliliğini savunmakta üstelik de bu hadisin yanlış olduğunu söylemektedirler. Hadisin ihtisar edilmiş olduğu kanısındadırlar. Bu rivayetin Ebû İshak tarafından uzunca bir hadisten ihtisar etmiş olup hata yaptığı kanaatindedirler.244 _{İhtisar edilen}

hadis, Beyhakî’de (ö. 458/1066) “Sünen” adlı eserde geçmektedir.245

Tahâvî’ye (ö. 321/933) göre Aişe’nin (r.a) kendisine Resûlullah’dan (s.a), elini suya sürmeden uyuduğunu tahdis etmiş olması, bundan sonra da onlara abdest almalarını emretmiş olması pek mümkün gözükmemektedir. Bu konuda hadisin asıl şekli İbrahim’in (el-Esved’den, onun Aişe’den) rivayet ettiği şekildir. 246

242 _{Yıldırım, Celal, Kaynaklarıyla Ahkâm Hadisleri, I, 337.}

243 _{Ebû Dâvûd, Taharet, 86; Tirmizî, Taharet, 87. Bu hadis “hasen”dir.}

244 _{Tahâvî, Ebû Ca’fer Ahmed ibn Muhammed, Hadislerle İslam Fıkhı, çev. M. Beşir Eryarsoy,}

Kitâbî Yayınları, İstanbul 2009, I, 385-386.

245 _{Örnek için bkz. Beyhakî, Tahâret, 210.} 246 _{Eryarsoy, Hadislerle İslam Fıkhı, I, 387.}

100

Bahsi geçen hadislere uygun el- Esved’den başkaları da Aişe’den buna uygun rivayetler nakletmektedirler. ِ ْنَع َِع ِ ئا َِش َِة ِ : ُِهَءوُض ُوَِنَّض َوَتِ،ِ ٌبُنُجِ َوُه َوِ،َِماَنََِ ْنَأَِدا َرَأِاَذ إِ َناَكَِمَّلَس َوِ هْيَلَعُِ َّللَّاِىَّلَصِ َّللَّاَِلوُس َرِ َّنَأ َِلْبَقِ، ة َلاَّصل لِ َِماَنََِ ْنَأ Aişe’den nakledildiğine göre:

“Resûlullah (s.a) cünüpken uyumak istediği takdirde namaz gibi abdesti abdest alırdı.”247

Zikredilen rivayetler ile daha önce nakledilen Ebû İshak’tan, onun el- Esved’den şeklindeki rivayetin tutarsız olduğu, buna karşılık İbrahim’in el- Esved’den naklettiği rivayetin sabit olduğu görülmektedir. Hz. Aişe’nin (r.a), Resûlullah’dan (s.a) bunun muhalifi olan bir hususu bilmesine rağmen bu doğrultuda fetva vermesi imkânsız gözükmektedir.

Resûlullah (s.a) cünüp olduğu halde uyumak istediğinde, “namaz abdesti gibi abdest alırdı” ibaresi açıkça geçmektedir. İbn Abdilberr böyle yapmanın çoğu âlime göre müstehap olduğunu söylemektedir. Cünüp olduktan sonra abdest almanın hikmeti necaseti azaltmaktır. Başka bir yoruma göre ise Hz. Peygamber’in abdest almasının hikmeti yeniden birlikte olmaya teşvik etmesi veya kalkmışken gusül abdesti almaya yöneltmek olmasıdır. İbnü’l-Cevzî’ye göre cünüp birisinin uyumadan önce abdest almasındaki hikmet, meleklerin pis ve kötü kokudan uzaklaşmaları, şeytanın ise bu kokulara yakınlaşmasıdır.248

Başka bir rivayet de Hz. Peygamber’in bazen yıkanmayıp cünüp olarak uyuduğunu göstermektedir. Ebû Hüreyre şöyle anlatmaktadır:

ِ ْنَع َِأِ ب ي ُِه َِر َِْ َِر َِةِ اِ َمي قُأِ:َِلاَقِ، ِاَّمَلَفِ،َِمَّلَس َوِ هْيَلَعُِ َّللَّاِىَّلَصِ َّللَّاُِلوُس َرِاَنْيَل إَِج َرَخَفِ،ِاًماَي قِ ُفوُفُّصلاِ َل دُع َوُِةَلاَّصل ِاَنْيَل إَِج َرَخَِّمُثِ،ِ َلَسَتْغاَفَِعَج َرَِّمُثِْمُكَناَكَمِ:ِاَنَلِ َلاَقَفِ،ِ ٌبُنُجُِهَّنَأِ َرَكَذِ،ُِه َّلاَصُمِي فَِماَق ُِسْأ َر َو ِاَنْيَّلَصَفِ َرَّبَكَفِ،ِ ُرُطْقََُِه ُِهَعَم .

247 _{Müslim, Hayız, 21; Ebû Dâvûd, Tahâret, 87.} 248 _{İbn Hacer, Fethu’l-Bâri, I, 669.}

101

“(Bir defasında) kamet getirilmiş ve saflar düzeltilmişken, Resûlullah (s.a) bizim yanımıza çıktı, mihrabına durunca cünüp olduğunu hatırlayarak:

“Yerinizde durun!” buyurdu, sonra dönüp yıkandı tekrar bize çıktığında

başından su damlıyordu, tekbir aldı biz de onunla beraber namazımızı kıldık.”249

Âişe (r.a) bir ramazan günü Hz. Peygamber’in cünüp olarak sabahladığını söylemektedir. Fakat yukarıda da değinildiği gibi abdest almadan uyumasında bir beis olmadığı gibi, bu halde bulunan kişinin abdest alması daha uygun gözükmektedir. Bir şey yemek veya içmek istediği zaman, ellerin yıkanması ve ağzını su ile çalkalaması en asgari yapılacak davranıştır.

Cünüp kişinin edebe uygun olanı ise uyuyacağı zaman namaz abdesti gibi abdest alıp tenasül uzvunu yıkamaktır. Başka bir hadiste ise bu konu şöyle geçmektedir: َِخلاِ ُنْبِ ُرَمُعِ َرَكَذِ:ِ َلاَقُِهَّنَأِ،ِ َرَمُعِ نْبِ َّللَّاِ دْبَعِ ْنَع َِن مُِةَباَنَجلاُِهُبي صُتُِهَّنَأَِمَّلَس َوِ هْيَلَعُِ َّللَّاِىَّلَصِ َّللَّاِ لوُس َر لِ باَّط َنَِّمُثِ،ِ َك َرَكَذِْل سْغا َوِْنَّض َوَتَِمَّلَس َوِ هْيَلَعُِ َّللَّاِىَّلَصِ َّللَّاُِلوُس َرُِهَلَِلاَقَفِ،ِ لْيَّللا م .

Abdullah ibn Ömer’den (r.a) rivayet edildiğine göre, Ömer ibn Hattab (r.a) Resûlullah’a (s.a):

“Kendisine geceleyin cünüp olduğunu (bu durumda uyuyup uyuyamayacağını)” sorduğunda, Resûlullah (s.a):

“Abdest al, tenasül uzvunu yıka, sonra uyu.” buyurmaktadır.250

Kişinin uyumadan önce son uykusu olabileceğini düşünerek hareket etmesi ve ona göre davranması münasip olanıdır. Bir hadiste Resûlullah üç kişiye meleklerin yaklaşmadığını bu üç kişiden birinin de abdest almadan cünüp olarak vakit geçiren kimse olduğunu belirtmektedir.251

ِ ْنَع َِع َِّم ِ را ِِْب ِ ن ََِِ ِ سا ِ ر ِ َِنَّض َوَتََِ ْنَأِ،َِماَنِ ْوَأِ َب رَشِ ْوَأَِلَكَأِاَذ إِ بُنُجْل لِ َصَّخ َرَِمَّلَس َوِ هْيَلَعُِ َّللَّاِىَّلَصَِّي بَّنلاَِّنَأِ، ِ. 249 _{Buhârî, Gusül, 17.}

250 _{Buhârî, Gusül, 27; Ebû Dâvûd, Taharet, 86.} 251 _{Ebû Dâvûd, Tereccül, 8. Bu hadis “hasen”dir.}

102

Ammar ibn Yasir’in (r.a) rivayet ettiğine göre:

“Hz. Peygamber (s.a) Abdest alması şartıyla, cünübün yemesine, içmesine ve uyumasına müsaade etmiştir.”252

Cünüp olan bir kimsenin, elini, ağzını yıkamadan yiyip içmesi kerih görülmekte, ancak elini ağzını yıkadıktan sonra yiyip içmesi ve uyuması hoş karşılanmaktadır.

Hadislerin tümü değerlendirilecek olunursa, bu hal üzere olan kişinin boy abdesti alıp uyuması en uygun olanıdır. Ama bu imkânı bulamayan kişi namaz vaktini kaçırmamak şartıyla namaz abdesti alıp tenasül uzvunu yıkayarak, uyuması daha uygun bir davranıştır. Bu haldeyken bir şeyler yiyip içecek olanların da ağzını yıkaması mikropların o yiyeceğe içeceğe geçmemesi için uygundur. Kişinin hayattaki son uykusu olabileceği ihtimalini de göz ardı etmemek gereklidir.

Konu ile alakalı olarak ihtilam olan kişinin durumu ele alınacak ve bir başlık altında incelenecektir.