20.02.2013 tarihinde GOES veri tabanından alınan bilgilere göre saat 11:08-11:13 ‘de Güneşte bir C8.2 sınıfında bir patlama oluştu. Meydana gelen bu patlama Şekil 4.1’de GOES veri tabanından alınmış X-ray akışı grafiğinde ve Tablo 4.1’de GOES veri tabanından alınmış olay çizelgesinde görülmektedir. Bu patlamayı SuperSID sistemiyle Şekil 4.2 ve Şekil 4.3’ te görüldüğü gibi TBB (Türkiye-Bafa) istasyonu üzerinden gelen sinyal üzerinde gözlemledik.
Şekil 4.2.20.02.2013 tarihli TBB (Türkiye/Bafa) istasyonuna ait VLF vericisinden gelen sinyalin SuperSID sistemi ile kaydedilen veriler ile elde edilen grafik
Tablo 4.1. 20.02.2013 tarihine ait GOES veri tabanından alınmış olay çizelgesi
24.02.2013 tarihinde GOES veri tabanından alınan bilgilere göre saat 13:17-14:57 ‘de Güneşte bir C2.6 sınıfında bir patlama meydana geldi. Meydana gelen bu patlama Şekil 4.4’de GOES veri tabanından alınmış X-ray akışı grafiğinde ve Tablo 4.2’de GOES veri tabanından alınmış olay çizelgesinde görülmektedir. Bu patlamayı SuperSID sistemiyle Şekil 4.5, Şekil 4.6 ve Şekil 4.7’ de görüldüğü gibi 3 farklı istasyondan NOV (Rusya), NAA (Amerika), NWC (Avustralya) üzerinden gelen sinyaller üzerinde gözlemledik.
Şekil 4.6. 24.02.2013 tarihli NOV istasyonuna ait VLF vericisinden gelen sinyalin SuperSID sistemi ile kaydedilen veriler ile elde edilen grafik
Tablo 4.2. 24.02.2013 tarihine ait GOES veri tabanından alınmış olay çizelgesi
15.03.2013 tarihinde GOES veri tabanından alınan bilgilere göre saat 05:46-08:35 ‘de Güneşte bir M1.1 sınıfı bir patlama meydana geldi. Meydana gelen bu patlama Şekil 4.8.’de GOES veri tabanından alınmış X-ray akışı grafiğinde ve Tablo 4.3’de GOES veri tabanından alınmış olay çizelgesinde görülmektedir. Bu patlamayı SuperSID sistemiyle Şekil 4.9.- 4.12.’de görüldüğü gibi 4 farklı istasyondan DHO (Almanya), NOV (Rusya), NAA (Amerika), RJH99 üzerinden gelen sinyaller üzerinde gözlemledik.
Şekil 4.10.15.03.2013 tarihli DHO istasyonuna ait VLF vericisinden gelen sinyalin SuperSID sistemi ile kaydedilen veriler ile elde edilen grafik
Şekil 4.12.15.03.2013 tarihli NOV istasyonuna ait VLF vericisinden gelen sinyalin SuperSID sistemi ile kaydedilen veriler ile elde edilen grafik
Tablo 4.3. 15.03.2013 tarihine ait GOES veri tabanından alınmış olay çizelgesi
11.04.2013 tarihinde GOES veri tabanından alınan bilgilere göre saat 06:55-07:29 ‘da Güneşte bir M6.5 sınıfı bir patlama meydana geldi. Meydana gelen bu patlama Şekil 4.13 ve Şekil 4.14’de GOES veri tabanından alınmış X-ray akışı grafiğinde ve Tablo 4.4’de GOES veri tabanından alınmış olay çizelgesinde görülmektedir. Bu patlamayı SuperSID sistemiyle Şekil 4.15, Şekil 4.16 ve Şekil 4.17’ de görüldüğü gibi 3 farklı istasyon NLK (Amerika-Washington), TBB (Türkiye-Bafa), NWC (Avustralya) üzerinden gelen sinyaller üzerinde gözlemledik. GOES veri tabanından alınan, patlama sırasındaki
Şekil 4.14.11.04.2013 tarihine ait GOES veri tabanından alınmış X-ray akışı grafiği
Şekil 4.15.11.04.2013 tarihli NWC istasyonuna ait VLF vericisinden gelen sinyalin SuperSID sistemi ile kaydedilen veriler ile elde edilen grafik
Şekil 4.16.11.04.2013 tarihli NLK istasyonuna ait VLF vericisinden gelen sinyalin SuperSID sistemi ile kaydedilen veriler ile elde edilen grafik
Şekil 4.17.11.04.2013 tarihli TBB istasyonuna ait VLF vericisinden gelen sinyalin SuperSID sistemi ile kaydedilen veriler ile elde edilen grafik
Şekil 4.18.11.04.2013 tarihine ait GOES veri tabanından alınmış M6.5 sınıfı patlama sırasında çekilmiş fotoğraf
İyonküre tabakaları, radyo dalgalarına, frekanslarına göre farklı etki gösterir. Çok uzun dalgalar yer ile iyonküre arasında bir dalga kılavuzu içindeymiş gibi önemsiz kayıplarla yol alır. Bunların yayılım koşulları günlük veya yıllık değişimlere bağlı değildir. Aynı durum gündüzleri Uzun ve Orta dalga boylarında da izlenmektedir. Çok uzun, uzun ve orta dalgaların uzay dalgası olarak yayılmaları gündüzleri D tabakası tarafından önlenmektedir. Çünkü bu tabaka onların enerjilerini absorbe etmektedir. Geceleri Güneşin morötesi ışınları kesildiğinde, D tabakasında iyon ve elektronların yeniden birleşmesi başlar. Artık uzun ve orta dalgalar (düşük frekanslı) E tabakasına ulaşarak oradan yere doğru yansıyarak uzaklara gidebilirler. Böylelikle gece ve gündüz yayılan VLF dalgalarının genliği arasında bir fark meydana gelir. Gece absorbe edilen enerji daha az olduğundan dalganın genliği Şekil 4.19’ da görüldüğü gibi daha yüksektir.
Şekil 4.19. 09.06.2013 2013 tarihli RJH99 istasyonuna ait VLF vericisinden gelen sinyalin SuperSID sistemi ile kaydedilen veriler ile elde edilen grafik (Sıradan bir gün için gece-gündüz genlik farkı)
Hava koşulları radyo dalgalarının yayılımını etkileyen ek bir faktördür. Rüzgâr, hava sıcaklığı ve atmosferdeki su buharının etkilerinin değişik şekillerde birleşmesi radyo sinyallerinin alışılmış menzillerinin yüzlerce mil ötesinde bile duyulmasına sebep olabilmektedir. Tersine, bu etkilerin farklı bir birleşimi sinyalin aşırı zayıflamasına ve normal menzilin çok altından bile duyulamamasına neden olabilir. Maalesef, hava durumu fazlasıyla karmaşık olduğu ve çabuk değiştiğinden hava şartlarının etkilerini kesin ve hızlı bir şekilde belirlemek için bir kural yoktur.
Yıldırımın sebep olduğu elektromanyetik darbeler tarafından yayılan enerji ELF/VLF bandındadır [34]. Bu darbeler VLF radyo atmosferikleri veya “sferics” olarak bilinirler ve birkaç milisaniye zamanda oluşarak çok uzak mesafelerde yayılabilirler. Bunların ölçülen özellikleri, yıldırım akımları ve yayılım boyunca iyonküre özellikleri hakkında bilgi sağlamada kullanılırlar [35]. Yıldırımlı fırtınaların sebebi ile ortaya çıkan bu etkiler ortamdaki elektronların birkaç yüz milisaniye süresince ısınmaları, ~85 km
fazında ani değişimlerle ve tekrar sinyalin eski haline gelmesi için bir geri dönüşüm süresiyle Şekil 4.20’de olduğu gibi tespit edilirler.
Şekil 4.20. 21.04.2013 tarihli RJH99 istasyonuna ait VLF vericisinden gelen sinyalin SuperSID sistemi ile kaydedilen veriler ile elde edilen grafik (Yıldırım etkisi)