Bu test 26 adet çoktan seçmeli sorudan oluşmaktadır. Her soruda, seçeneklerden yalnızca bir tanesi doğru cevaptır. Aşağıdaki her bir soruyu dikkatli bir şekilde okuduktan sonra sorularda bulunan seçeneklerden sizce doğru olan seçeneğin önündeki harfi yuvarlak içine alınız.
Katkılarınızdan dolayı teşekkür ederim.
Ayşegül ŞİŞMAN Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı Biyoloji Eğitimi Bilim Dalı Yüksek Lisans Öğrencisi
1) Yeşil bitki → Çekirge → Kurbağa → Yılan → Baykuş
Bir ekosistemde yer alan yukarıdaki besin zincirinde bir çevresel etkene bağlı olarak kurbağa sayısı aniden azalırsa, buna bağlı olarak;
I. Yeşil bitkilerin toplam miktarında azalma görülür II. Çekirgelerin sayısında artma görülür
III. Baykuşların sayısında artma görülür
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
2) Tür çeşitliliği ile ilgili,
I. Bir habitatta bir türün ortadan yok olması diğer türlerin işlevini etkilemez II. Böceklerin küresel ölçekte tür çeşitliliği, omurgalılardan daha yüksektir
III. Bir ekosistemde bir türün yok olması genetik çeşitlilikte azalmaya neden olmaz
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
3) İnsanlar ekosistemde çeşitli ihtiyaçlarını karşılayabilmek için doğal çevreyi
kullanmakta ve biyoçeşitliliği tahrip edebilmektedir.
Aşağıdakilerden hangisi biyoçeşitliliği tehdit eden insan faktörlü etkilerden biri değildir?
A) Anız yakılması
B) Çayır ve meraların aşırı otlatılması C) Ortama yabancı türlerin sokulması D) Kaynakların aşırı kullanılması
4) Uluslararası Doğayı Koruma Cemiyeti tarafından yayınlanan “Kırmızı Veri Kitabı (Red Data Book)” nda aşağıdakilerden hangisine ait kayıtlar yer alır?
A) Dünyadaki tüm bitki ve hayvan türlerinin B) Ekonomik önemi olan türlerin
C) Tehlike ve tehdit altındaki türlerin D) İnsan ve biyosfer arasındaki ilişkinin E) Dünyadaki bütün orman zenginliğinin
5) Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin biyoçeşitlilik yönünden zengin olmasının nedenleri arasında gösterilemez?
A) Üç kıtanın kesişme noktasında yer alması
B) Birbirine yakın bölgelerde topoğrafik ve iklimsel yapıların farklılık göstermesi C) Göç ve geçiş yolları üzerinde yer alması
D) Nüfusun büyük çoğunluğunun kentlerde yaşaması
E) Deniz, göl ve akarsu sistemlerinin su karakteristiklerinin çeşitlilik göstermesi
6)
I. Sera etkisinin artırılması
II. Habitatlarda bazı kirleticilerin ortamdan uzaklaştırılması
III. Doğal ortamlarda madde ve enerji akışının dengeli sürdürülmesi
Biyoçeşitliliğin korunması yukarıda verilen durumlardan hangilerine sebep olacağından sürdürülebilirliğe katkı sağlar?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
7) Yerinde koruma (in-situ) ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Hedef tür korunurken başka türler de korunmuş olur
B) İn-situ korumanın yapıldığı ortam başka türlerin de yaşadığı bir ekosistemdir C) Sadece besin ve eczacılık alanında değeri olan bitkilerin korunmasını kapsar D) Doğal yaşam içindeki evrimleşme sürecine katkı sağlar
E) Populasyonlarda genetik çeşitliliğin korunmasına katkıda bulunur
8) Hazar Gölü üzerinde inşa edilen Hazar Hidroelektrik Santrali’nin (HES-I) devreye
girmesi, iklim değişimleri ve çeşitli insan faaliyetleri nedeniyle Hazar Gölü’nün ekolojik dengesi bozulma tehdidi altına girmiştir.
Yukarıda bahsedilen problemin nedeni olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Gölde bazı canlıların sayısının aşırı artması
B) İnsanların ekosistemden sonucunu düşünmeden aşırı fayda sağlaması C) Gölde balıkların üretici bitkilerden fazla bulunması
D) Atık suların arıtıldıktan sonra göle boşaltılması
9) Bir ekosistemdeki besin zincirini oluşturan canlılar bir alt düzeydeki canlıları besin
olarak tükettikçe vücutlarındaki birikim özelliği gösteren zararlı atık madde miktarı artmaktadır.
Yukarıda verilen bilgiye göre bir besin zinciri oluşturan aşağıdaki canlılardan hangisinin vücudundaki zehirli atık madde miktarının diğerlerinden daha fazla olması beklenir? A) Fitoplankton B) Balıkçıl kuş C) Zooplankton D) Ringa balığı E) Karides
10) Biyoçeşitlilik ile ilgili,
I. Bazı doğal alanların milli parklar olarak ilan edilmesi estetik ve kültürel açıdan önem taşır
II. Türkiye’nin pek çok tahıl ürünü açısından gen merkezi olması, yalnızca politik yönden önem taşır
III. Ekosistemlerde madde ve enerji akışının düzenli olarak devam etmesi ekolojik denge açısından önem taşır
IV. Bazı organizmaların ilaç hammaddesi olarak kullanılması, ekonomik açıdan önem taşır
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız IV C) II ve III D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV
11) Milli parklar ile ilgili,
I. İlgili ekosistemin bütün olarak korunmasını sağlar
II. Yalnızca birincil tüketici organizmaların bütün olarak korunmasını sağlar III. Yalnızca üretici organizmaların bütün olarak korunmasını sağlar
IV. Yalnızca biyotik ögelerin bütün olarak korunmasını sağlar
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız IV C) I ve III D) II ve IV E) I, III ve IV
12) Sürdürülebilir bir çevre için,
I. Bazı toksik maddeleri biriktirebilme özelliğine sahip organizmaların habitatlarda yetiştirilmesinin sağlanması
II. Doğal ortamlardan fazla miktarda ürün elde edilmesi III. Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması
uygulamalarından hangilerinin yapılması doğru olur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III
13) Biyoçeşitlilik sıcak noktaları ile ilgili,
I. İstisna sayılabilecek yoğunlukta endemik tür içeren bölgelerdir II. Sadece ekonomik önemi olan türleri bulunduran bölgelerdir III. Nesli tehlike altında olan türleri bulunduran bölgelerdir
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III
14) Endemik türler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Dünyanın çeşitli yerlerinde nadir görülen türlerdir B) Tehlike altında olan türlerdir
C) Dünyanın çok farklı coğrafik alanlarında bulunabilen türlerdir D) Nesli tükenmiş türlerdir
E) Nispeten küçük bir coğrafik alanda yer alan özgül
15) Ekosistem çeşitliliği ile ilgili,
I. Bir coğrafik alanda ekosistem tipleri arttıkça, tür çeşitliliğinin de artması beklenir II. Aynı büyüklükteki iki farklı coğrafik alanda tür çeşitliliğinin her zaman birbirine
çok yakın olması beklenir
III. Farklı ekosistem tiplerine sahip bir alanda, tek bir ekosistem içeren aynı büyüklükteki bir alandan daha fazla yaşam formu bulunması beklenir
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III
16) Bazı balık türleri sucul habitatlarda baskın türlerin yerini alacak biçimde kontrolsüz
olarak hızlı bir şekilde çoğalabilirler. Sivrisinek balığı (Gambusia affinis) bu durumun iyi örneklerinden biridir. Sivrisinek mücadelesi amacıyla göllere aşılanan bu balık yoğun olarak sinek larvaları ve balık yumurtalarıyla beslenmekte ve istilacı bir özellik göstermektedir.
Yukarıda verilen bilgiye göre sivrisinek balığının sularımızda artması aşağıdakilerden hangisine sebep olmaz?
A) Göldeki tür çeşitliliğinde artışa
B) Yerli türlerle besin rekabetinde bulunma
C) Balık populasyonlarında birey sayısının azalmasına D) Göldeki besin zincirinin bozulmasına
E) Göldeki endemik türlerin azalmasına
17)
I. Belli dönemlerde av yasağı uygulanması II. Bir populasyonun giderek küçülmesi III. Ani iklim değişiklikleri
Yukarıda verilen ifadelerden hangileri bir yaşam alanındaki bir hayvan populasyonunun yok olmasına neden olabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III
18) İnsanlar tarafından doğal olarak bulunduğu alanlardan alınıp başka coğrafik bölgelere taşınmış olan türler aşağıdaki kavramlardan hangisi ile tanımlanabilir?
A) Egzotik tür B) Kilittaşı tür C) Endemik tür D) Dominant tür E) İndikatör tür
19) Bir orman ekosisteminin bozulmasında aşağıdakilerden hangisinin olumsuz etkisinden söz edilemez?
A) Ormanların her yerine rahat ulaşmak için orman içlerine uzanan geniş yolların yapılması
B) Kentsel atıkların ormanların en çukur kesiminde toplanması C) Arazi açmak amacıyla orman alanlarının daraltılması D) Organik atıkların saprofitler tarafından parçalanması E) Hafriyatların ormana bırakılması
20) Komüniteler arasında çoğu zaman belirgin olan bir geçiş bölgesi bulunur. Ekolojide
ekoton olarak tanımlanan bu bölgenin genişliği ve tipi çok değişkendir.
Ekoton ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Ototrof canlılar yer almaz
B) Kilometrelerce ya da sadece birkaç metre genişliğinde olabilir C) Farklı komünitelere ait türler burada birlikte bulunabilir D) Komşu komünitelerden türce daha zengin olabilir
E) Göl ve çevresindeki ıslak çayırlık alan arasında ekoton olarak kabul edilebilecek bir alan bulunabilir
21)
I. Akdeniz foku (Monachus monachus)
II. Afrika öküzbaşlı antilobu (Connochaetes taurinus) III. Kelaynak (Geronticus eremita)
Günümüzde yukarıda verilen türlerden hangileri nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıyadır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III
22) Aşağıdakilerden hangisi biyoçeşitliliği tehdit eden insan kaynaklı faaliyetlerden biri değildir?
A) Çayır ve meraların aşırı otlatılması B) Makineli tarıma geçme
C) Barajların kurulması
D) Şehir alanlarının genişlemesi
E) Bazı tarım alanlarının sel baskınlarına uğraması
23) Aşağıdakilerden hangisi ekosistemlerin sunduğu hizmetlerden biri değildir?
A) Canlılara barınma ve beslenme ortamı sağlaması B) Kuraklık ve sel taşkınlarının şiddetinin azaltılması C) Verimli toprakların üretilmesi
D) Atıkların tekrar kullanılabilir hale getirilmesi
E) Besleyici elementlerin yalnızca üreticilerin yapısında depolanması
24) Biyomlar ve özellikleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Ilıman Bölge Otlakları - Çoğunlukla çayırların egemen olduğu, tarım için verimli alanlar sağlanılan yaşam alanlarıdır
B) Tropikal Yağmur Ormanları - Yüksek sıcaklıklar ve yağış egemen olup mevsimsel farklılıklar göstermez
C) Maki – Kışların ılık ve yağışlı, yazların sıcak ve kurak geçtiği orta enlemlerdeki kıyı alanlarında görülen bu biyomda; dikenli, yoğun ve her dem yeşil çalılar baskın durumdadır
D) Savana – Otlar ve dağınık olarak yer alan ağaçlar, baskın durumdaki bitkilerdir E) Tundra - Yüksek sıcaklıkların ve çok yıllık herdem yeşil ağaçların yaygın olduğu
25) Biyoçeşitlilik dört şekilde ifade edilebilir;
I. Ekosistemin canlı ve cansız öğelerini birbirine bağlayarak, biyoçeşitliliğin bileşenleri arasındaki karşılıklı dengeyi ve düzeni sağlamaktadır.
II. Bir türün gen havuzundaki genetik özelliklerinin toplam sayısını gösterir. III. Bir bölgede mevcut olan canlı türlerinin sayısını ifade eder.
IV. Bir ekolojik birim olarak karşılıklı etkileşim içinde olan organizmalar topluluğu ile fiziksel çevrelerinin oluşturduğu bütünle ilgilidir.
Bu tanımlamalar ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur?
I II III IV A) Biyolojik Süreçler Çeşitliliği Genetik Çeşitlilik Tür Çeşitliliği Ekosistem Çeşitliliği B) Genetik Çeşitlilik Tür Çeşitliliği Ekosistem Çeşitliliği Biyolojik Süreçler Çeşitliliği C) Ekosistem Çeşitliliği Tür Çeşitliliği Biyolojik Süreçler Çeşitliliği Genetik Çeşitlilik D) Tür Çeşitliliği Ekosistem Çeşitliliği Genetik Çeşitlilik Biyolojik Süreçler Çeşitliliği E) Tür Çeşitliliği Biyolojik Süreçler Çeşitliliği Genetik Çeşitlilik Ekosistem Çeşitliliği
26) Biyoçeşitliliğin korunması ile ilgili aşağıda verilen önlemlerden hangisi diğerlerine göre daha dar kapsamlıdır?
A) Orman ekosisteminde bir türün avlanmasını yasaklamak B) Fabrikalara arıtma tesisi kurmak
C) Yenilenebilir enerji kaynakları kullanmak D) Doğal kaynakları bilinçli kullanmak
EK 2. Biyoçeşitlilik Okuryazarlığı Ölçeği
Değerli Öğrenciler,
Bu ölçek, sizlerin biyoçeşitlilik okuryazarlığınızı ölçmeyi amaçlamaktadır. Veriler yalnızca araştırma amacı ile kullanılacak ve bilgiler gizli tutulacaktır. Uygulama sonucunda sizlere herhangi bir not verilmeyecektir. "Biyoçeşitlilik Okuryazarlığı Ölçeği"nde yer alan her ifadeyi dikkatli bir şekilde okuduktan sonra üç seçenek (katılıyorum - kararsızım - katılmıyorum) arasından sizce uygun olan seçeneği (X) şeklinde işaretleyiniz.
Katkılarınızdan dolayı teşekkür ederim.
S
or
u
n
o
BİYOÇEŞİTLİK OKURYAZARLIĞI ÖLÇEĞİ
Katıl ıyorum Karar sızım Katıl m ıyorum
Biyoçeşitlilik Tehdit Unsurları
1
Dünya üzerinde yasayan birçok canlının bir gün soyu tükenecektir.
2
Habitatların yok edilmesi biyoçesitliğinin yok olmasında büyük bir role sahiptir.
3
İnsanoğlu, diğer türler üzerinde birçok yönde bir etkiye sahiptir.
4
İnsanoğlunun doğal kaynakları aşırı şekilde tüketmesi ekosistemin diğer yaşam formları için gerekli kaynakların yok olmasına neden olmaktadır.
5 Türlerin yok oluşu dünya üzerinde sürekli var olacaktır. 6
Daha önce yaşamakta olduğu ekosisteme benzer bir ekosistem kalmamış ise, artık o türün nesli önce azalır, bozulur ve sonra da yok olup gider.
7 Her türün kendine has, ortak bir gen havuzu vardır. 8
Küresel düzeyde iklimsel değişmeler, biyoçeşitliği tehdit etmektedir.
9
Endüstriyel tarım ve endüstriyel ormancılık, biyoçeşitliği tehdit etmektedir.
10 Aşırı tüketim, biyocesitliliği tehdit etmektedir. 11
Toprak, su ve hava kirlenmesi, biyoçeşitliliği tehdit etmektedir.
Biyoçeşitlilik Kavramı
1 Genetik çeşitlilik, bir tür içindeki çeşitliliği ifade eder. 2
Biyolojik çeşitlilik, gen, tür ve ekosistem çeşitliliği olmak üzere üç kategoriden oluşur.
3 Dünyadaki tür çeşitliliği ekvatordan kutuplara doğru azalır. 4 Tür çeşitliliği; belli bir bölgedeki, alandaki ya da tüm
dünyadaki türlerin farklılığını ifade eder. 5
Bir bölgenin coğrafik yapısı, iklim koşulları ekosistemdeki tür sayısını doğrudan etkiler.
6
Yeryüzünün sınırlı bir bölgesinde ya da yalnızca bir ülkenin sınırları içinde yayılış gösteren türlere endemik tur denir. 7 Biyolojik çeşitlilik, zamanla değişen insan ihtiyaçlarına
cevap verebilmek için seçenekler demeti oluşturur. 8
Biyolojik çeşitlilik, dünyada yaşayan canlıların ve yaşam şekillerinin çeşitliliği demektir.
Biyoçeşitlilik Önemi
1
Keşfedilmeyi bekleyen birçok türle birlikte, çok sayıda tür yok olmaktadır.
2
Biyoçeşitliğinin yok olması ciddi sosyal ve ekonomik zarara uğramamıza neden olur.
3 Biyoçeşitlilik hayatın devamlılığını sağlar. 4
Biyoçeşitlilik insanoğluna besin, ilaç, enerji kaynağı gibi faydalar sağlar.
5
Ekosistemlerde biyolojik çeşitliliği, hem şimdiki hem de gelecekteki insanların yararlanacağı şekilde işletmek, biyoçeşitliliğin devamını sağlar.
6
Biyoçeşitlilik, değişik çevreyle ilgili hizmetleri yerine getirerek, sağlıklı ve verimli bir çevre sağlar.