BirleĢmiĢ Milletler Çevre ve GeliĢme Konferansı (Rio Konferansı) , 1992 . 19

revize ettiği politika, program ve bütçe faaliyetlerine uygun olarak yeniden düzenlemelidir.

 Ulusal kalkınma planları, öncelikleri ve hedefleri ile ilgili finansal kuruluĢların desteği sağlanarak sürdürülebilir kalkınma hedefleri doğrultusunda tekrar güncellenmelidir

 Ülkeler bölgesel komisyon ve BirleĢmiĢ Milletler Çevre Programı gibi uluslararası organizasyonları desteklemeli, bu kurumların ulusal, bölgesel ve global seviyedeki faaliyetleri takip edilmelidir

 Hükümetler, sürdürülebilir geliĢme ile ilgili düzenlenen ulusal ve uluslararası organizasyonlara sivil toplum kuruluĢları, özel sektör temsilcileri, bilimsel kuruluĢlar, endüstri temsilcilerinin katılımının sağlanması desteklemelidir.

1.2.3. BirleĢmiĢ Milletler Çevre ve GeliĢme Konferansı (Rio Konferansı) , 1992

Stockholm konferansının 20. yıldönümünde toplanan “Rio Dünya Çevre Konferansı” nda ormanların korunması, biyo-çeĢitlilik ve iklim değiĢikliği konusunda temel prensipler içeren çerçeve belgeler kabul edilmiĢtir (Öztürk, 2007: 25). Ayrıca, bu konferans sonucunda Rio Bildirgesi, Gündem 21, Orman Ġlkeleri, Ġklim DeğiĢikliği SözleĢmesi ve Biyolojik ÇeĢitlilik SözleĢmesi adı altında beĢ temel belge ortaya çıkmıĢtır (Mengi ve Algan, 2003: 4). Bu beĢ temel belgeden biri olan ve diğerlerinden bir eylem planı olması yönüyle ayrılan Gündem 21, üç ana ve bir tamamlayıcı kısım içerisinde toplam 40 bölümden oluĢmakta ve 120 farklı eylem planını içermektedir (Kahraman ve Türkay, 2009: 101). Gündem 21, sürdürülebilir kalkınma kapsamında insan ve çevre için temel geliĢme parametrelerini ortaya koyan ve bu iki unsurun kalıcı yeteneklerini korumak amacına vurgu yapan ilk belgedir (Modinos, 2000:303). Belgede ortaya konulan faaliyet planı çerçevesinde, 178 ülke ile yerel, ulusal ve uluslararası seviyelerde ortaya çıkan çevresel problemlerin çözümü ile ilgili antlaĢmalar imzalanmıĢtır (UNEP, 2012). Ayrıca sosyal, ekonomik ve çevresel sürdürülebilirliğin temini için uluslararası düzeyde temel ölçütler ortaya konulmuĢtur. AĢağıdaki tabloda bu ölçütlere yer verilecektir:

20

Tablo 2

Gündem 21 Temel Sürdürebilirlik Ölçütleri

Sosyal ve ekonomik ölçütler

Kalkınma için

kaynakların korunması

Temel grupların rollerinin güçlendirilmesi Uygulama aşaması GeliĢmekte ola ülkelerde, sürdürülebilir kalkınmanın hızlandırılması için uluslararası iĢbirliği

Atmosferin korunması ^{Sürdürülebilir ve adil bir} kalkınma yolunda kadınların haklarının korunması için global faaliyetlerin desteklenmesi Finansal kaynaklar ve mekanizmalar Fakirlikle mücadele Yeryüzü kaynaklarının planlanması ve yönetiminde entegre yaklaĢımlar Sürdürülebilir kalkınmada çocuk ve gençlerin rolü

Çevreye duyarlı teknolojilerin, bir araya getirilmesi,

kapasitelerinin artırılması ve transferi

Tüketim modellerinin

değiĢtirilmesi ^{OrmansızlaĢtırma} mücadele ^{ile Yerel} toplumdaki ^insanların rollerinin tanımlanması ve güçlendirilmesi

Sürdürülebilir kalkınma için bilimsel geliĢme

Demografik dinamikler ve sürdürülebilirlik

Hassas ekosistemlerde çölleĢme ve kuraklık ile mücadele

Sürdürülebilir kalkınmaya partner olabilecek sivil toplum kuruluĢlarının rollerinin güçlendirilmesi Eğitim, farkındalık ve yetiĢtirme süreçlerinin desteklenmesi Ġnsan sağlığı koĢullarının korunması ve desteklenmesi Hassas ekosistemlerde sürdürülebilir dağ kalkınması

Gündem 21‟de yerel giriĢimlerin desteklenmesi

GeliĢmekte olan ülkelerde kapasite inĢası için uluslararası iĢ birliği ve ulusal mekanizmalar Sürdürülebilir yerleĢim alanlarının geliĢtirilmesi Sürdürülebilir tarım ve kırsal kalkınmanın desteklenmesi

ĠĢçi ve iĢçi sendikalarının rollerinin güçlendirilmesi Uluslararası kurumsal düzenlemeler Karar verme süreçlerinde çevre ve kalkınmanın entegrasyonu Biyolojik çeĢitliliğin

korunması ^{ĠĢletme ve endüstrilerin} rollerinin güçlendirilmesi

Uluslararası hukuki araçlar ve mekanizmalar

Biyo-teknolojinin çevre ile uyumlu yönetimi

Bilimsel ve teknolojik toplum

Karar almak için bilgi sahibi olmak

Okyanuslar, denizler, kıyı bölgeler vb. alanların korunması ve bu alanların yaĢam kaynaklarının akılcı kullanımı ve geliĢtirilmesi

Çiftçilerin rollerinin güçlendirilmesi

Temiz su kaynaklarının korunması

Ġnsan sağlığına zarar veren zehirli kimyasal maddelerin çevre duyarlı yönetimi ve bu maddelerin uluslararası trafiğini önleyecek tedbirlerin alınması Tehlikeli atıkların çevreye duyarlı yönetimi ve atıkların uluslararası trafiğinin engellenmesi Katık atık ve atık suların çevreye duyarlı yönetimi Radyoaktif atıkların çevreye duyarlı yönetimi ve güvenliğinin sağlanması

Kaynak; United Nations (UN) (2007). Indicators of Sustainable Development: Guidelines and Methodologies. 3.Edition. New York: UN Publishing. s. 91-93.

21

1.2.4. BirleĢmiĢ Milletler Dünya Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi (Johennesburg), 2002

Dünya Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi diğer adıyla Johannesburg Zirvesi devlet baĢkanları, hükümet temsilcileri, ulusal delegeler, sivil toplum örgütü temsilcileri, iĢletmeler ve diğer birçok örgütün katılımı ile 2002 yılında gerçekleĢtirilmiĢtir. Zirvenin amacı, her geçen yıl daha fazla yükselen gıda, su, enerji, hijyen, barınma, sağlık hizmetleri ve ekonomik güvenlik unsurlarına olan talebin artması nedeniyle doğal kaynakların korunarak yaĢam koĢullarının geliĢtirilmesi zorunluluğunu dünyanın gündemine getirmektir (United Nations,2002:2-3). BirleĢmiĢ Milletler Dünya Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi, 1992 yılında düzenlenen Rio Çevre ve GeliĢme Konferansından 10 yıl sonra düzenlenmesi nedeniyle Rio+10 olarak anılmaktadır. Rio konferansında kabul edilen Rio deklarasyonunda adı geçen konularda ne düzeyde ilerleme sağlandığı bu zirvenin ana gündem maddesini oluĢturmaktaydı. Rio deklarasyonunda Gündem 21, iklim değiĢikliği ve biyolojik çeĢitlilik üzerindeki tehditler ve bağlayıcı olmayan orman alanları ilkeleri olmak üzere 4 ana baĢlıkta kabul gören unsurlar ile ilgili ülkeler düzeyinde ilkesel görüĢ birliği sağlanan konularda uygulama noktasında herhangi bir ilerlemenin olmadığının anlaĢılması Johennesburg Zirvesi‟nin en önemli sonucudur (Wapner, 2003:2 ). BirleĢmiĢ Milletler Dünya Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi sonrası yayınlanan bildirgede “ekonomik kalkınma”, “sosyal kalkınma” ve “çevrenin korunması” sürdürülebilir kalkınmanın üç bileĢeni olarak belirlenmiĢtir (Çamur ve Vaizoğlu, 2007:301). Bu doğrultuda, Johannesburg Konferansı‟nda alınan kararlar Ģu biçimde özetlenebilir: (Bozlağan, 2005:1025; United Nations, 2002: 1-6).

 Yoksulluğun önlenmesi için Dünya DayanıĢma Fonu‟nun kurulması ve açlık sınırında yaĢayan nüfusun yarı yarıya azaltılması

 Enerji sunumunda fosil kaynaklara olan bağımlılığın azaltılması, kaynak çeĢitliliğinin sağlanması

 Enerji kullanımının küresel ölçekte daha adil ve dengeli bir biçimde dağılımının sağlanması

 Biyolojik çeĢitliliğin korunmasının sağlanması ve biyolojik çeĢitlilikteki azalmanın eĢik düzeylere çekilmesi

22

 Bu sürecin bütün ülkelerin aktif katılımıyla yönetilmesi zirvenin uluslararası amaçlarının gerçekleĢmesinde en temel unsurdur

 Dünya barıĢı, siyasi ve ekonomik istikrar, insan haklarına saygı, temel özgürlükler, kültürel çeĢitliliğin korunması sürdürülebilir kalkınmanın baĢarılmasında en temel unsurlardır.

 Sürdürülebilir kalkınma hamlesinin baĢarılmasında etik değerler Gündem 21 uygulamalarında göz önünde bulundurulmalıdır.

Ayrıca zirvenin en temel özelliklerinden birisi de uygulama planlarının tanımlanmasıdır. Bu planlarda zirvenin önceliklerinin hayata geçirilebilmesi için amaçlar ve bu amaçların ne zaman gerçekleĢeceği ile ilgili bilgiler yer almaktadır. Avrupa Birliği‟nde ise dünya balık stokunun korunması, Afrika‟daki eğitim stratejileri ve cinsiyet ayrımcılığı gibi anahtar konuların zirvenin baĢarısını doğrudan belirleyeceği görüĢü benimsenmektedir. Diğer taraftan hayata geçirilmesinin arzu edildiği bazı uzun vadeli hedefler aĢağıda belirtilmiĢtir (Lightfoot ve Burchell, 2004:340);

 Temiz içme suyuna eriĢemeyen kiĢi sayısının 2015 yılına kadar %50 oranında azaltılması

 BulaĢıcı hastalıkların yayılma hızının duraksatılarak 2010 yılına kadar 8 milyon kiĢinin yaĢamının kurtarılması

 2015 yılına kadar doğal kaynakların ve biyolojik çeĢitliliğin yok olmasının duraksatılması

 Yenilenebilir enerji kaynaklarının enerji verimliliğinin geliĢtirilmesi için kullanılması