Bireysel Önlemler

Yıldırma sürecinde bireylere ve kurumlara büyük görevler düşmektedir. Çünkü bireyler ve kurumlar yıldırmaya karşı ne kadar erken önlem alırlarsa yıldırmanın verdiği zararlar o derece azalır.

İşyerinde yıldırma kendini göstermeye başladığında, yıldırma yerleşmeye başladığında ve yıldırma yerleşip mağdurun dengesini bozmaya başladığında alınabilecek bazı önlemler şu şekildedir (Tınaz ve diğ. , 2008; Minibaş-Poussard ve İdiğ-Çamuroğlu, 2009):

Yıldırma kendini göstermeye başlamadan önce, üstü kapalı çatışmalar yaşanırken alınabilecek önlemler;

-Belirtileri tanımak: Yıldırmayı başlangıçta tanımlamak yanlış yaklaşımları önler.

-Kurumu tanımak: Kişinin çalıştığı kurumu iyi tanıması ve kurum içindeki kuralları iyi bilmesi.

-ĠĢ ve özel hayatı ayırmak: İş hayatı ve özel hayat birbirinden ayırt edilmesi ve ikisi arasında denge sağlanması.

-Güvenli davranıĢ göstermek: Kişinin yıldırmanın başladığını anladığı anda doğru tepki vermesi.

38

-Hiçbir Ģey yapmamak: Zorbanın hedef değiştirmesi için bir süre yıldırma görmezden gelinir, fakat yıldırma devam ederse bu bir çözüm olmayabilir.

-Saldırganla yüzleĢmek: Eğer yıldırma yeni başlamış ve zorba ile mağdur arasında dinamikler henüz yerleşmemişse zorba ile yüzleşmek olayı durdurabilir.

Yıldırma yerleşmeye başladığında alınabilecek önlemler;

-Sessizce savaĢmak: Bu durum “hiçbir şey yapmamak”tan farklı olarak, hesaplı bir sessizliktir. Mağdur kendini korumak adına bazı önlemler alma yoluna gitmelidir.

-Fiziksel ve zihinsel olarak yaĢanan stres karĢısında sağlamlığını korumak: Mağdur stresle baş etme yöntemlerinden yararlanmalı ve kendini korumalıdır.

-Kendine güvenmek: Mağdur yaşadığı durumla ilgili resmi haklarını bilmeli ve ihtiyaçlarının farkında olmalıdır.

-Çevreyle iyi iliĢkiler: Kişinin kendini çevreden yalıtması yıldırmanın etkilerini arttırır.

Bu nedenle kişi çevresindekilerle ilişkilerini iyi bir biçimde sürdürmelidir.

-Yakın çevrenin desteği: Kişinin çevresiyle iyi ilişkiler kurup, aile ve arkadaşlarından destek alması, onlarla paylaşımda bulunması kişinin özgüvenini yerine getirir.

Erik Erikson‟un Psiko-Sosyal Kuramı‟na göre bireyin toplumdan yalıtılmışlık ve terkedilmişlik duygusu edinmesinde kendisini algılaması kadar; çevresindeki insanların bireyin kendileri ve toplum için önemli bir kişi olduğuna dair vermiş oldukları geri bildirimler de önemlidir. Bunun için de bireye; başkaları ve toplum için gerekli olduğu duygusunun yoğun etkileşimde bulunduğu bireylerce (eşi ve işyerinde de iş arkadaşlarınca) yaşatılması gerekir (akt. Koç, 2005).

-Manevra mesafesini korumak: Zorba ile ilişkiyi kesmek yerine normal düzeyde bir iletişim varmış gibi davranmak mağdura güç katar.

-Soğukkanlılığı korumak: Mağdurun zorbanın saldırgan davranışlarına karşı hemen saldırıya geçmemeye dikkat etmesi.

-Performansı düĢürmemeye dikkat etmek: Mağdurun, gerekli olmadıkça, hastalık raporu alıp işe gitmememezlik yapmaması ve işyerine gecikmemesi.

-Kanıt toplamak: Mağdurun yıldırmayı gösteren belgeleri ve somut kanıtları (faks, mail, mektup vb.) saklaması. Ayrıca olay ve davranışları tarih, saat, yer ve tanıklarıyla birlikte not etmelisidir. Çünkü olası bir resmi şikayet için tüm bunlar kanıt oluşturur.

Aynı zamanda mağdurun kendisine sözlü olarak verilen emirleri yazılı olarak istemesi

39

ve böylelikle belgelendirme yoluna gitmesi, çevresinde inandırıcı tanıkların bulunması da önemlidir.

-Duyguları ifade etmek: Mağdur yaşadığı duyguları iş ortamında olmasa bile yakınlarıyla veya bir uzmanla paylaşabilir.

-Ġnsan kaynakları yönetimine Ģikayet etmek: Yıldırma durumunda genelde yönetici ve insan kaynakları yönetmeni daha aktif yardım sağlar (Olafsson ve Johannsdottır, 2004). Bu nedenle mağdur, zorbaya karşı bir mesaj vermek, işyerini olaylardan haberdar etmek, yıldırmanın başkaları tarafından da fark edilmesini sağlanmak için durumu işyerindeki meslektaşlarına ve insan kaynakları yönetimine bildirmelidir (Olafsson ve Johannsdottır, 2004; Kırel, 2007).

Yıldırma yerleşip mağdurun dengesi sarsılmaya, iş ortamı katlanılmaz hale gelmeye başladığında yapılacaklar;

-Kurban zihniyetine girmemek: Mağdurun ne olursa olsun kontrolün kendisinde olduğuna inanması ve içine kapanıp bir kenara çekilmemesi

-Geçici olarak iĢten uzaklaĢmak: Durum kişi için dayanılmaz bir biçime gelmişse, rapor veya izinle bir süreliğine işten uzaklaşmak, plan yapmayı ve karar vermeyi kolaylaştırır.

-Psikolojik yardım almak: Mağdur yıldırmanın etkilerini azaltmak, psikolojik dengenin korunmasını sağlamak için yıldırma konusunda bilgili olan uzmanlardan yardım alabilir (Kırel, 2007). Psikologlar duygusal yardımda bulunur ve problemli durumun kavramsal anlamda yeniden yapılanmasına yardımcı olur (Olafsson ve Johannsdottır, 2004).

-ĠĢi bırakmak: Bazı durumlarda işi bırakmak daha iyi bir çözüm olabilir ve istifa etmeden önce yeni bir iş bulmak en akıllıca yoldur.

-Kanunlara baĢvurmak/ Mahkemeye gitmek: Bu önemli bir karardır ve yasal korunmaya yönelik başvurular, özellikle iş hukukunda uzman ve yıldırma konusunda deneyimli hukukçulara yapılabilir (Tınaz ve diğ. , 2008).

-Yasını tutmak: Yıldırma süresince çeşitli kayıplar söz konusudur. Önem verilen birinin zorba hale dönmesi, işyerindeki prestij kaybı, kariyer amaçlarının kaybı, kendine olan saygının kaybı gibi kayıplar yaşanabilir. Bu durumda üzülmek kaçınılmaz ve gerekli bir süreçtir (Minibaş-Poussard ve İdiğ-Çamuroğlu, 2009).

40

Zapf ve Gross (2001) mağdurun yıldırma olarak adlandırılan kötü oyun ile başa çıkmasında bir karar verip belirgin sınırlar çizmesinin, kişisel denge sağlamasının ve yönetimin müdahalesi ile iş ortamı değiştirmesinin etkili olduğunu belirtmişlerdir.

Yapılan araştırmalar yıldırma ile başarılı bir biçimde baş edebilenlerin bu yıldırma davranışlarını fark edebilen, hakları için mücadele eden, yıldırma sürecinde kızıştırıcı davranışlardan kaçınan, işlerine devamsızlık yapmayan kişiler olduğunu göstermiştir.

Ayrıca bu kişiler yıldırmaya maruz kalan diğer kişilere sosyal destek aramalarını önermişlerdir.