Bilgisayarlarda Teknik Çizim Oluşturma

Bir ürünün nihai sonucuna ulaşabilmek için “fikir”i başlangıç noktası olarak alırsak tasarımdan üretime geçen safhayla başlayıp ürünün kontrolleri ve analizleriyle sonuca ulaşabiliriz.

Geleneksel olarak da teknik çizim, bu proses evresinde çok önemli bir yere sahiptir. Çünkü onun grafiksel formu belirsiz görünen karmaşık fikirleri çabucak açıklayıp, taşımak için idealdir. Doğru ölçü ve toleranslara sahip form ve şekillerin üretim kolunun farklı branşlarına ait olan kişiler arasında teknik çizim ile ifade bulması bu farklı branşlar arasında da iletişimi sağlar.

Bir ürünün iki boyutlu basit teknik çiziminde, ürüne ait en çok bilgiyi mümkün olan en kısa zamanda elde etmek için genelde ortografik projeksiyon adı verilen sistem kullanılır. Ortografik projeksiyon parçaların üç boyutlu görüntüsünü üst, ön, sağ, sol gibi farklı görüntülerde çizmeyi sağlar. Ancak bu teknikte dahi kimi zaman teknik çizimi okuma ve anlama becerisi, onu okuyan kişinin yetenekleri doğrultusundadır.16

15 _{Chris Mc MAHON, Jimmie BROWNE, a.g.e., 27-28 s.}

16 _{B.L. Davies, A.J. Robotham, A.Yarwood; Computer Aided Drawing-Design; Chapman & Hall,} London, New York, Tokyo, Melbourne, Madras 1991, 1 s.

Bilgisayar destekli tasarımlarda ve bu tasarımların sunumlarına dair yapılacak olan incelemelerde, bir objeyi çizmek ve onu meydana getirmek için belli başlı teknik çizim yöntem ve kurallarının kullanıldığını görebiliriz.

Bilgisayarlarda bir teknik çizimi oluşturabileceğimiz gibi geleneksel yöntemlerle kâğıt üzerine yapılmış olan teknik çizimlerin bilgisayar ortamına aktarılmasıyla da teknik çizimleri oluşturabiliriz.

Teknik resim eğitiminde, bilgisayarlar günümüzde daha yaygın biçimde kullanılmaya başlamışlardır. Aynı zamanda bilgisayar destekli tasarım ve imalat (CAD/CAM) da teknik resim kuralları çok iyi bilinmeden başarılması güç konulardır.

Günümüzde bilgisayarlar, yapılan tasarımların gerek görsel gerekse de matematiksel ifadelerini oluşturmamıza ve bu verileri kolayca saklayıp aktarabilmemize yarayan yapısıyla tasarım ofislerindeki yerlerini çoktan almışlardır.

Bilgisayar ile çizimde, bilgisayar destekli tasarım sisteminde belli bir eğitimden sonra yapılacak olan çizimler, klasik çizim şekline oranla daha kolay şekillerde yapılır, kopyalanır, düzeltilir ve saklanabilir. Günümüzde tasarımcılar ve işletmeler bilgisayar destekli tasarım (CAD) ve bilgisayar destekli üretimin (CAM) kolaylıklarından faydalanmaktadır.

Aynı zamanda bilgisayarla yapılacak olan teknik çizim perspektiflerinde ise farklı görünümler elde edebilmek mümkündür.17 Bilgisayar ortamındaki teknik çizim perspektif görüntülerini inceleyecek olursak çoğu bilgisayar destekli tasarım programında üç tip izdüşüm bulunduğunu görürüz. Bunlar; izometrik perspektif, trimetrik perspektif ve resimsel perspektif görünümlerdir (Şekil 5).Her bir görünümün kendi avantaj ve dezavantajları vardır.

ŞEKİL 5: Her üç görünümde de aynı küp farklı perspektiflerdeifade edilmiştir.

(Kaynak: Richard M.LUEPTOW, Graphics Concepts; Prentice Hall Inc., New Jersey, 2000,

13.s)

İzometrik görünümün biçimi bilgisayar destekli tasarımda da standarttır. İzometrik bir izdüşümde en ve derinlik ölçüleri ufuk çizgisine doğru otuzar derecelik ölçülerde ifade bulur ve ön üstte bulunan üç köşenin toplamı 120° olur. İzometrik görünümün derinliği sınırlıdır. Derinlik arttıkça izometrik görünümle ifade edilen objenin görünümünde de bozulmalar oluşur. Derinlik ciddi ölçülerde olduğu zaman perspektif görünüm daha idealdir.

Genelde trimetrik izdüşüm daha esnek öneriler sunar. Genişlik ve derinlik ölçüleri ufka doğru keyfi olarak tespit edilir. Üst ön köşedeki üç açı birbiriyle eşit de değildir. Bu da küpün üç yüzey ölçüsünün de birbiriyle eşit olmamasına sebebiyet verir. Bu yüzden adı trimetriktir. Bilgisayar destekli tasarım yazılımlarından bu görüntü biçimini içerenlerde, şekil 5’teki gibi küpün bir yüzü ufuk çizgisine paralel durumdadır.

Resimsel perspektif veya basitçe perspektif görünümde çizgiler ufukla birleşircesine bir yön izlerler. Perspektif izdüşüm, bir nesnenin gerçekçi görünümünü desteklemek adına oldukça başarılıdır. Ancak küçük fabrikasyon ürünler genelde izometrik veya trimetrik görünümlerde yeterli derecede sunuma uygun görülebilirler.18

18 _{Richard M. LUEPTOW, a.g.e., 13 s.}

Teknik resimde bilgisayar kullanmanın nedenlerini maddeler halinde açıklamamız gerekirse;

• Bilgisayarlı çizim tekniğiyle, daha hızlı çizim yapılabilir. Bazı çizimlerde detaylar ve aynı tip öğeler kopyalanarak çoğaltılabilir ve böylece çizim hızı sadece bu şekilde bile artırılabilir.

• Normal teknik resimlerde en çok zaman alan işlemlerden olan tarama ve şablon ile yazı oluşturma işlemleri bilgisayarda birkaç saniyede tamamlanabilir.

• Benzer bir detay, bilgisayarla çizim programları kullanıldığında tekrar çizmeyi gerektirmez. Çizilen detay kopyalanarak istenilen yere hareket ettirilerek istenildiği noktadan tutturulabildiği gibi aynı zamanda başka bir çizime ölçeği değiştirilerek de kopyalanabilir. Çizilen bir öğeyi veya çizim grubunu ikinci kez çizmeye gerek kalmaz.

• Her çizim oluşturulan katmanlar veya kütüphaneler doğrultusunda saklanıp kopyalanabilir. Böylelikle çizilen bir objeyi çizim alanına istediğimiz kadar taşıyabiliriz.

• Değiştirilmek istenen detaylar tüm çizim silinmeden sadece istenildiği alanlarda değişikliğe uğratılarak revize edilebilir.

• Bilgisayarla yapılacak olan çizimde bazı otomatik ölçülendirme komutları, çizimde yapılacak ölçüsel hatalara karşı kesin bir koruma sağlayacaktır.19

• El ile çizimde, sunum ölçüleri çizim kâğıdının sınırları doğrultusunda sınırlanır ve böylece farklı ölçülerdeki öğeler ölçekleri değiştirilerek birbirleriyle uygun hale getirilirler. Bilgisayar destekli tasarımlarda bu sınırlamalarla karşılaşılmaz. Büyük ölçekli ürünlerin çizimleri (örneğin ayaklı bir lavabo, rezervuarı üzerine monte edilmiş bir klozet) birebir uygulanabilir. Bu birebir yaratılmış görüntü her türlü detaya sahip olacaktır ancak çıktı alınacak olan yazıcının basacağı kâğıt ölçüsüne göre ölçeğinde oynama yapmak veya çizimi belli parçalara ayırmak önemlidir.

Bilgisayar destekli tasarım aynı zamanda tasarımcıya geometrik öğelerin tanımlanmasında da çeşitlilikler sunabilir. Bunlar basit geometrik çizimlerin ve

noktaların nasıl tespit edilebileceği ya da yaratılabileceği üzerine yapılan öngörüsel detaylardır (Şekil 6).

ŞEKİL 6: Basit geometrik öğelerin nokta ve boyut tanımları. (Çizen: Efe Türkel)

Geometrik öğelerin tanımlanması veya tam ölçüde çizilmesiyle bilgisayar destekli çizimin yapımındaki hata riski ve parçanın bütüne oranı konusundaki toleranslar elle çizilmiş olan sunuma oranla daha düşük olacaktır.