Bilgisayar Destekli Öğretim

Bilgisayarın öğretme öğrenme sürecinde bir araç olarak kullanılması bilgisayar destekli öğretim‟dir. Bilgisayar destekli öğretimde, herhangi bir derste bir konu, önceden hazırlanmış olan yazılımlarla öğretilir (Akkoyunlu, 1998: 41).

Bilgisayarların öğretimde kullanımı ile ilgili bir kavram olan bilgisayar destekli öğretim bir dersin (matematik, fizik, kimya, tarih, coğrafya vb.) öğretiminde bilgisayarın bir araç olarak kullanılmasını belirtmektedir (Tanyeri, 2008: 448).

Bilgisayar destekli öğretim; bilgisayarın öğretimde öğrenmenin meydana geldiği bir ortam olarak kullanıldığı, öğretim sürecini ve öğrenci motivasyonunu güçlendiren, öğrencinin kendi öğrenme hızına göre yararlanabileceği, kendi kendine öğrenme ilkelerinin bilgisayar teknolojisiyle birleşmesinden oluşmuş bir öğretim yöntemidir (Uşun, 2006: 27-28).

Bilgisayar destekli öğretim için gerekli öğelere bakıldığında, donanım, yazılım, laboratuar, öğretmen eğitimi yardımcı personel gibi birçok unsuru içerdiği görülmektedir. Bu öğeler içerisinde en çok dikkati çekeni, ders yazılımı olarak kabul edilmekte ve hatta bilgisayar destekli öğretimin başarısının ders yazılımının etkililiği ile doğrudan orantılı olduğu ileri sürülmektedir (Keser, 1988:105).

Bilgisayar destekli öğretim sürecini etkileyen ya da etkilediği düşünülen değişkenlere bakıldığında; öğrenci motivasyonu, yenilik, etkileşim, bireysel öğrenme farklılıkları, ders yazılımının türü, kapsamı ve niteliği, öğretmenin bilgisayar destekli öğretimi algılama biçimi, tutumu, beklentisi, değişen rolü, ders yazılımının eğitim programı ile bütünleştirilmesi, bilgisayar destekli öğretim uygulamasının okul içinde yürütülme biçimi gibi çeşitli değişkenleri kapsadığı ileri sürülmektedir (Aşkar, 1991:174; Demirel vd., 2003: 134).

Bilgisayar destekli öğretim sürecini etkileyen etmenlerden biri olan, ders yazılımlarının niteliği ile programların işlerlik kazandırılarak bütünleştirilmesi en önemli boyut olarak görülmüştür. Bu nedenle yazılımların hazırlanması, geliştirilmesi ve değerlendirilmesi çok dikkatli ve titiz bir çalışmayı gerektirmektedir (Demirel vd., 2003: 134).

Alessi ve Trollip, (2001)‟e göre; bilgisayar destekli öğretimde en çok kullanılan eğitsel ders yazılım türleri;

a) Özel Eğitsel Ders Yazılımları: Bilgisayar Destekli Öğretimde en çok kullanılan yazılım türüdür ve belirli bir konu ya da kavramı öğretmeye yönelik programlardır. Özel ders yazılımları ders hakkında genel bilgi veren ve öğrencinin dikkatini çeken bir giriş bölümü ile başlar, bundan sonraki akış içerisinde her adımda öğrenciye bilgi sunma, bu bilgiye yönelik soru sorma, öğrencinin cevabını alma, cevabı değerlendirme ve uygun bir geri bildirim verme etkinlikleri yer alır. Bu döngü, program ya da öğrenci tarafından dersin bitirilmesine dek devam eder.

b) Alıştırma Yazılımları: Alıştırmalar, belirli bir konu ya da kavramı öğretmek yerine önceden sınıf ya da başka bir öğretim ortamında öğretilen konu ya da kavramı pekiştirmek amacıyla geliştirilen programlardır. Alıştırmalar genellikle tanımlar, tarihi olgular, matematik problemlerinin çözümü, bilimsel ilke ve kavramlar, dil öğretimi gibi alanlarda kullanılır. Alıştırma ders yazılımları, özel eğitsel ders yazılımlarında olduğu gibi öğrencinin dikkatini çeken, derse karşı ilgi uyandıran ve dersin amaçları hakkında genel bilgi veren bir giriş bölümü ile başlar. Bundan sonraki genel akış içinde, her bir adımda, öğrenciye belirli bir konu ile ilgili soru sorma, öğrencinin cevabını doğru ya da yanlış olarak değerlendirme ve uygun geri bildirim verme etkinlikleri yer alır.

c) Benzetişim (Simülasyon) Yazılımları: Bilgisayar destekli öğretim‟de benzetişimler, bir takım olay ve durumları modelleyerek öğrenciye bu olay ve durumlar hakkında bilgi ve beceri kazandırmayı amaçlayan eğitsel ders yazılımlarıdır. Benzetişim yazılımlarında öğrenciler karmaşık becerileri gerçek durumlarla karşı karşıya gelerek öğrenmekte, bir oyun çerçevesinde belli roller alarak sosyal, ekonomik ve çevre sorunlarını önlemeye çalışmaktadırlar. Benzetişim yazılımları öğrencilerin, konuların

değişik boyutlarını görmesini sağlamakta, öğrenilenlerin genellenmesini kolaylaştırmaktadır.

Bilgisayar destekli öğretimin yararlarını sıralamak gerekirse;

BDÖ öğrencileri sürekli etkin tutar. Öğrenci bilgisayarın üreteceği sorulara yanıt vermesi gerektiğinden, sürekli etkin olmak zorundadır.

Her öğrenciye kendi öğrenme hızında bir öğrenme sağlar. BDÖ her öğrenciye kendi öğrenme sürecini düzenleme hakkı verir.

Her öğrenci öğrendiği konu ile ilgili sorularına yanıt alabilir. Sınıfların kalabalık olması, zamanın sınırlı olması, bireysel farklılıklar nedeniyle öğrenciler soru sormayabilirler. BDÖ‟ de ise öğrenci bilgisayarla etkileşim kurarak sorular sorabilmektedir.

BDÖ bilgisayara kolayca uygulanabilen benzetim tekniği ile gerekli bilgiler sağlanabilmektedir.

BDÖ‟ de öğretmenden öğretmene değişen öğretimin niteliği oldukça yüksek düzeye çıkarılabilir.

BDÖ ile konular daha kısa sürede, sistematik olarak öğretilebilir.

Kişisel yapısından dolayı potansiyelini ortaya koymayan öğrenciler BDÖ‟ de başarılı olabilir.

Öğrenci kendine ait bir kişisel öğrenme ortamında rahatlıkla çalışır.

Öğretim küçük birimlere kadar indirildiğinden başarı, bu birimler üzerinde sınanabilir.

BDÖ, öğretmeni dersi tekrar etme, ödev düzeltme gibi görevlerden kurtararak öğrencilerle bireysel olarak ilgilenme zamanı kazandırır (Demirel, 1999: 169- 170)

Eğitim öğretimde yerini alan “Bilgisayar Destekli Eğitim” ve “Bilgisayar Destekli Öğretim”e ilişkin olarak pek çok bilimsel araştırma yapılmıştır. Bu araştırmaların sonuçları incelendiğinde bilgisayarın eğitime çok büyük oranda katkısı olduğu söylenebilir.

Eğitim teknolojisinde davranışçı kuramın önemli bir uygulaması “programlı öğretimdir.” Programlı öğretimin bilgisayardan yararlanılarak yapılan uygulamasına “Bilgisayar Destekli Öğretim” denir (İşman, 2008: 413).

Öğrencinin öğrenme girişimlerini özgürce düzenlemesi, sürdürmesi, yaptığı öğrenmeyi değerlendirmede kendisinin de rol alması, öğrenmeye etkin olarak katılması, öğrenmede kendi hızına göre ilerleyebilmesi, öğretmenin zaman kaybına neden olan rutin görevlerden kurtarılması ve öğrencilerle yakından ilgilenmesi gerektiği bireysel öğrenme de önemli ilkeler olarak kabul edilmektedir. Eğitim teknolojisi uygulama yöntemlerine bakıldığı zaman, bu ilkelerin uygulanmasına programlı öğretim yönteminin büyük ölçüde olanak verecek durumda olduğu görülmektedir (Hızal, 1982: 50).

Bu araştırmanın odaklandığı konu olan Programlı Öğretimin tanımı, ilkeleri, özellikleri, kapsamına ilişkin açıklamalara daha ayrıntılı olarak yer vermek gerekmektedir.