Bilgi ve İletişim Teknolojileri

İnsanoğlu, ilk çağlardan beri öğrenmek, haberdar olmak için her türlü yolu denemiş birçok tehlikeyi göze almıştır. Aynı zamanda bu bilgileri bir sonraki nesillere aktarmak için, saklanması gibi bir sorunla da baş etmek zorunda kalmıştır. Bu soruna çözüm olarak yazıyı icat eden insanoğlu, karşılaştığı şeylere dair bildiklerini yazarak kendisinden sonrakiler ile iletişim kurmuştur.

Teknolojinin gelişmesiyle birlikte bilginin saklanma yöntemleri değişikliğe uğramıştır.

Bilgi artık basılı olarak değil, sayısal olarak, internet üzerinde vb. ortamlarda saklanır hale gelmiştir. Sayısallaştırma kavramının hayatımıza girişiyle birlikte bir çok alanda farklılıklar oluşmaya başlamıştır. Bilgisayarların gündelik hayatımıza girmesiyle birlikte 1980’li yıllarda iletişim kavramı da değişime uğramıştır. İnternetin keşfi ile birlikte birçok sektörün iş yapma şekli değişime uğramıştır.

Bununla birlikte insanların bilgiye ulaşma yöntemleri de farklılık göstermiştir. Araştırma yapmak için kütüphane gitmek yerine, internet üzerinde yer alan sayısal kütüphaneler tercih edilir olmuştur. Güncel ve hızlı haber alma yöntemi gazeteler, televizyonlar iken;

günümüzde internet üzerindeki sosyal ağlardan, haber siteleri vb. kaynaklardan anlık olarak gündemi takip etmek mümkün olmuştur.

6

Ayrıca akıllı telefonların, taşınabilir aygıtların yaygınlaşması, internetin her yerden erişilebilir olmasıyla birlikte mekandan ve zamandan bağımsız olarak istenilen bilgiye anlık olarak ulaşılabilmektedir. Kişilerin birbirleriyle iletişimi de telefon hatları yerine internet altyapısını kullanan ve hiçbir maliyeti bulunmayan yazılımlar aracılığıyla yapılır olmuştur. Kitap dergi vb. basılı kaynakların yerini tablet, e-okuyucu vb. aygıtlar almış;

eski yöntemlerle basım ve yayıncılık anlayışı yavaş yavaş yok olmaya yüz tutmuştur.

Teknoloji ile bağlantılı olan tüm gelişmeler bilgi teknolojilerini; bu gelişmelerin aktarımı, bireylerin arasındaki paylaşımlar da iletişim teknolojilerini oluşturmaktadır.

Bilgi ve İletişim Teknolojileri kavramının literatürde farklı tanımlarının bulunduğu görülmektedir. Rodriguez ve Wilson (2000), bilginin gösterimi, iletimi ve işlenmesi sırasında elektronik olarak kullanılan işlemler serisi olarak tanımlamaktadır.

ESCAP (2001), bilgisayarlar ve bilgisayar ağları kullanılarak kişilerin bilgiye eriştiği, dağıttığı, paylaştığı teknolojilerin tümü şeklinde tanımlamıştır.

Marcelle (2000), BİT bilgi üretimi, dağıtımı, işlenmesi, dönüştürülmesi işlemleri için telekom, televizyon, radyo yayınları, donanım yazılım ve bilgisayar servisleri gibi karmaşık; birbirleriyle iletişim kuran uygulamalar, servisler topluluğu şeklinde tanımlamıştır.

Hargittai (1999), interneti teknik ve işlevsel olarak dünya çapındaki bilgisayar ağı diye tanımlamıştır. Aynı zamanda bu ağı bildiklerini tüm dünya ile paylaşmak ve bilgi edinmek için birbirleriyle haberleşen insan ağına benzetmiştir.

Kiiski ve Pohjola (2001), BİT internet ile birlikte, dünya çapında yayım yapabilme, bilginin yayılma mekanizmasının değişmesi, bireyler arasında etkileşim ortamının sağlanması ve hizmet ve ürünler için pazar alanı olması gibi yeniliklerin ortaya çıktığını görüşüne sahiptirler.

Bu bilgiler doğrultusunda, BİT bireylerin bilgiye erişmek, bilgiyi üretmek ve sunmak için internet aracılığıyla gelişen teknolojinin her türlü araç ve gereçlerini kullanabilmesi olarak tanımlanabilir.

7 1.2.1. Bilişim Kavramı

Bilişim kavramının çeşitli alanlarda farklı tanımları bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi;

bilgisayar ve insandan oluşan ve veriyi işleyen sistem olarak tanımlanmıştır (Bauer, 1996; Marc,1995). Farklı bir kaynakta bilgisayar yazılımı ile donanımını içeren ve veriyi işleyen sistem olarak tanımlanmıştır (Dreyfus, 1962). Bilişim bilgi bilimi olarak da tanımlamaktadır (Widrow, 2005). Fourman (2002), bilginin doğal ve yapay sistemlerle sunumuna, işlenmesine ve iletişimine olanak sağladığını savunmaktadır .

Tanımı üzerinde kesin bir görüş birliği olmamakla birlikte; bilişim kavramı, günlük hayatta karşımıza çıkan problemlerin (edinilen bilgi öbeklerinin) bilgisayarlar (teknolojik aygıtlar) aracılığıyla geliştirilen yazılımları kullanarak çözülmesi olarak tanımlanabilir. Bu tanımdan yola çıkarak kullanım alanının sınırsız olduğu ortaya çıkmaktadır.

1.2.2. Bilişim Okuryazarlığı ve Önemi

Bilişim okuryazarlığı yukarıdaki bölümlerde bahsedilen bilgisayar ve interneti kapsayan teknolojiler ile ilgili bilgi ve beceriye sahip olma; en azından teknoloji üretimi safhasında yer almasa da kullanıcının bu teknolojilerden belirli bir seviyede yararlanabiliyor, kullanabiliyor olması anlamına gelmektedir.

Farklı alanlardan örnek vermek gerekirse;

En basit yönden ele alındığında haber alma, bilgiye erişme manasında artık basılı gazetelerin yerine internet üzerinden gazetelere erişip istediği bilgiyi elde edebilmek olarak değerlendirilebilir. Bunun yanında akıllı telefonlar aracılığıyla ilgili olunan alanlar ile alakalı haberdar edilme sistemine dayalı daha da zahmetsiz bir şekilde kullanıcının bilgiye ulaşması yerine, direk bilginin kullanıcıya ulaşması sağlanabilir.

Haberleşme alanı ele alındığında ise eski zamanlarda olduğu gibi kişinin mektup yazmak ya da ev telefonu vb. araçları kullanmak yerine e-posta gönderebiliyor olması, konuşma aracı olarak da akıllı telefon vb. araçlar ile internet üzerinden maliyetsiz, daha kaliteli, görüntülü olarak iletişim kurması olarak değerlendirilebilir.

Yayımcılık organı açısından değerlendirildiğinde kitap, dergi vb. basılı yayınları e-kitap biçiminde kitap okuyucu, bilgisayar, akıllı telefon vb. aygıtlar aracılığıyla her yerden

8

okunabilmesi hatta sahip olduğu cihazlar arasında okumaya kaldığı yerden devam edilebilmesi örnek verilebilir.

Alım satım işlemlerinde kapı kapı emlakçı gezmek ya da fiziki olarak bir yerde alış/satış yapmak yerine internet üzerindeki mağazalardan daha kısa sürelerde, daha hızlı ve maliyetsiz bu işlemler gerçekleştirilebilmektedir. Aynı zamanda bankacılık işlemleri fiziki olarak bankaya giderek değil, internet bankacılığını kullanarak yapılabilmektedir.

Bazı araştırmacılara göre BİT kullanmak Bilgi Çağı’nda yaşıyor olmanın ön koşulu olarak tanımlanmaktadır (Wills, M., 1999).

Yukarıda verilen örneklerin yanında bu teknolojileri kullanmayan, kullanamayan, haberi olmayan kişilerin olduğu da bir gerçektir. Bu kişiler için hayat şartları kullanalara kıyasla daha zorlaşmaktadır. Çünkü aynı işlemleri gerçekleştirirken daha fazla zaman ve para harcamaktadırlar. Karşılaşabilecekleri olası sorunlar bu süreleri ve maliyetleri daha da artırmaktadır. Kullanan kişiler ile kullanamayanlar arasındaki farklılık sayısal bölünme kavramını ortaya çıkartmaktadır. Son yıllarda bu alanda yapılan çalışmalarda artış görülmektedir. Sayısal bölünme kavramı gelişmekte olan ülkeler için varlıklarını sürdürebilmek adına en az eğitim, sağlık vb. konular kadar önem arz etmektedir.