Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, develer tellal iken, pireler berber iken, ben bağda üzüm bekler, derede odun yükler iken… Bir varmış, bir yokmuş. Dünyanın uzak bir ülkesinde, Bit Hatun ve Pire Bey adında iki arkadaş yaşarmış.
Günlerden bir gün Bit Hatun ve Pire Bey, tahtakurusuna misafirliğe gitmeye karar vermişler. Bit Hatun ile Pire Bey ırmağın bir kenarında, tahtakurusu ise öbür kenarında oturuyormuş. Bit Hatun ile Pire Bey yola çıkmışlar, ırmak kıyısına varmışlar. Pire Bey hop diye geçmiş karşıya. Pire Bey’in bir sıçrayışta karşıya geçtiğini gören Bit Hatun da şöyle bir gerilip sıçramış karşıya. Sıçradığıyla da ırmağın sularına kapılması bir olmuş. Çırpına çırpına bağırmış Pire Bey’e. Kendisini kurtarması için ondan yardım istemiş.
Pire Bey ne yapacağını şaşırmış bir hâlde çalıya koşmuş. Çalıdan çırpı alıp Bit Hatun’a uzatmayı, böylece onu sudan çekerek kurtarmayı düşünmüş.
Pire Bey, çalıya seslenmiş:
“Çalı, bana çırpı ver. Bit Hatun suya düştü, onu kurtaracağım.” demiş.
Çalı, Pire Bey’e:
“Kara kargaya söyle üzerime konup beni rahatsız etmesin. Karga beni rahatsız etmezse ben de sana çırpı veririm.” demiş.
Pire Bey doğruca kargaya gitmiş:
“Karga kardeş ne olur çalıya konma, sen çalıya konmazsan çalı bana çırpı verecek. O çırpıyla Bit Hatun’u sudan kurtaracağım.” demiş.
Karganın karnı açmış ve Pire Bey’e dönerek:
“Ambara söyle, bana buğday versin. Ambar bana buğday verirse ben de çalıya konmam. Çalı sana çırpı verir. Böylece sen de arkadaşını kurtarırsın.” demiş.
Pire Bey durur mu? Bir sıçramış, iki sıçramış ambarın yanına varmış. Ambara seslenmiş:
“Ambar, sen kargaya buğday ver, o çalıya konmasın. Çalı da bana çırpı verecek. Bit Hatun suya düştü, onu kurtaracağım.” demiş.
Ambar bu sırada fareye öfkeliymiş. Pire Bey’e dönerek:
“Arsız fareye söyle de bana dadanmasın. Fare bana dadanmazsa kargaya buğday veririm. Karga çalıya konmaz, çalı da sana çırpı verir, sen de çırpıyı arkadaşına uzatır ve onu kurtarırsın.” demiş.
Bunun üzerine Pire Bey, fareyi bulmuş:
“Fare kardeş, ambara dadanma ki ambar bana buğday versin. Ben buğdayı kargaya vereyim, karga da çalıya konmasın ki çalı bana çırpı versin. Ben de gidip arkadaşım Bit Hatun’u sudan kurtarayım.” demiş.
Fare korkuyla kafasını çıkartmış deliğinden:
“Huysuz kediye söyle beni kovalamasın. Kedi beni kovalamazsa ben de ambara dadanmam. Ambar kargaya buğday verir. Karga çalıya konmaz. Çalı sana çırpı verir. Sen de Bit Hatun’u kurtarırsın.” demiş.
Pire bu sefer kediye gidip yalvarmış:
“Kedi ne olursun, fareyi kovalayıp korkutma. Sen onu korkutmazsan fare ambara dadanmayacak.
Ambar bana buğday verecek. Ben o buğdayı alıp kargaya götüreceğim. Karga çalıya konmayacak. Çalıdan çırpı alıp Bit Hatun’u kurtaracağım.” demiş.
Kedi acımış mı Pire Bey’in hâline? Acımamış. Pire Bey’e doğru bakarak:
“O zaman sen bana bir parça peynir getir. Peynirle karnımı doyurursam fareyi kovalamam. Fare ambara dadanmaz. Ambar, kargaya buğday verir. Karga çalıya konmazsa çalı da sana çırpı verir ve Bit Hatun’u kurtarırsın.” demiş.
Pire Bey, bakkala gitmiş. Bir parça peynir istemiş. Bakkal da ona “Benim sadık bir köpeğim var. Sen de onu rahatsız etmez, kaşındırmazsan ben de sana peyniri veririm.” demiş. Pire Bey söz verince bakkal da ona peyniri vermiş.
Pire Bey, peyniri getirip koymuş kedinin önüne. Kedi peyniri bir güzel yemiş. Karnı doyan kedi, fareyi kovalamaktan vazgeçmiş. Bunun üzerine fare de ambara dadanmayınca ambar da söz verdiği gibi kargaya buğday vermiş. Buğdayı alan karga, çalıya konmamış bir daha. Çalı da rahata kavuşunca Pire Bey’e çırpıyı vermiş. En sonunda çırpıyı alan Pire Bey, ırmağa koşmuş. Bir de ne görsün? Pire Bey çalıdan çırpı alıp yetişene kadar ırmağın suları iyice kabarmış ve Bit Hatun artık dayanamaz hâle gelmiş. Pire Bey, hiç düşünmeden ırmağın kıyısına yanaşmış ve elindeki çırpıyı Bit Hatun’a tüm gücüyle uzatmış. Bit Hatun, çırpıya uzanmak istemiş ancak sular o kadar coşkun akıyormuş ki dalgaya kapılıp gitmekten korkuyormuş.
Pire Bey son kez var gücüyle çırpıyı ırmağın sularına doğru uzatmış. Bit Hatun da güçlükle zıplayarak çırpının üstüne çıkmış ve sonunda kurtulmuş.
Onlar ermiş muradına, darısı sevdikleri için fedakârlık yapan tüm dostların başına.
CİMRİ İLE CÖMERT
Bir varmış, bir yokmuş. Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, develer top oynarken eski hamam içinde, karıncalar mandalları nallarken, ben anamın beşiğini tıngır mıngır sallarken, karganın hazineci, kuzgunun müezzin olduğu zamanlarda, Cimri ile Cömert adında iki adam varmış. Bu iki arkadaş bir gün yola çıkmışlar. Akşam olunca bir yerde yemek yemek için oturmuşlar. Cimri “Benim yemek çuvalımın ağzı açılmıyor. Senin yiyeceklerinden yiyelim mi?” demiş. “Tamam.” demiş Cömert. Cömert’in azığını bir güzel yemişler.
Bir gün, iki gün derken üçüncü gün Cömert’in azığı bitmiş. Ertesi gün azığını paylaşma sırası Cimri’deymiş. Gece olunca Cimri, Cömert’in uyumasını beklemiş ve sessizce oradan kaçmış. Cömert, sabah olunca bakmış ki Cimri yok. Arkadaşının oyununu geç de olsa anlamış. Cömert, yoluna devam etmiş. Az gitmiş, uz gitmiş, dere tepe düz gitmiş. Sonunda bir ev görmüş. Karnı da iyice acıktığı için ev sahibinden yiyecek istemeye karar vermiş.
Kapıyı tıklatmış ama gelen giden olmamış. Kapı da açıkmış. Açık kapıdan içeri girmiş. Evde kimsecikler yokmuş. Masanın üstünde sıcacık bir pide duruyormuş. Cömert, karnı çok acıktığı için bu pideden sadece bir dilim kesip yemiş ve “Bu evin sahibi vardır herhâlde. Gelince ben ona pideden bir dilim yediğimi söylerim.” diye düşünüp kerevetin altına girip yatmış.
Bir süre sonra bu eve ayı, tilki ve sıçan gelmiş. Masadaki pideden yemişler, karınlarını doyurmuşlar.
Sıçan, arkadaşlarına “Benim sobanın üstünde bir gümüş çömleğim var. Kim bulursa onun olsun.” demiş. Ayı
“Benim çukurlu kara yol boyunda at başı gibi altınım var. Kim kazıp çıkarırsa onun olsun.” demiş. Tilki
“Benim de çukurlu kara yol yanında koyun başı gibi gümüşüm var. Kim kazıp çıkarırsa onun olsun.” demiş.
Ayı, tilki ve sıçan sabahleyin evden çıkıp gitmişler. Gece konuşulanları duyan Cömert, sobaya bakmış ki orada bir çömlek duruyor. Onu almış. Sonra çukur yol boyundaki at başı gibi altını kazıp almış.
Az ilerde koyun başı gibi gümüşü kazıp onu da almış.
Cömert, yola koyulmuş, bir ormana varmış. O ormanda kalın bir ağacın dibinde, çiğnenmiş bir yer görmüş. “Ağacın tepesine çıkıp oturayım hele, neymiş acaba?” demiş. Ağacın tepesine çıkıp oturmuş.
Akşam olup güneş batınca bu ağacın dibine şifacılar gelip oturmuş ve padişahın kızının nasıl iyileşeceğini konuşmaya başlamışlar. En yaşlı olan “Padişah sofra kurup tüm halkını yedirir içirirse açları doyurur çıplakları giydirirse kızı iyileşir.” demiş.
Tan ağarınca ihtiyarlar kalkıp gitmiş. Cömert de olan biteni duymuş, padişahın şehrine doğru yola koyulmuş. Şehre yaklaşınca yol kenarında bir adam görmüş ve selam vermiş. “Sizin şehrinizden ne haber var?” diye sormuş. “Padişahın kızı çok hastalandı. Sultanın hastalığına derman bulan kişiye, padişah kendi hanlığını da kızını da verecek.” demiş adam. “Tamam.” demiş Cömert, “Ben padişahın yanına gidip bakayım.”
Saraya gelmiş. Padişaha kendisinin şifacı olduğunu söyleyip içeri girmek için izin istemiş. Padişah, bu kişiyi saraya almalarını buyurmuş. Girdikten sonra “Padişahım şayet sofra kurup şehir halkını yedirip içirirsen açları doyurur çıplakları giydirirsen kızın iyileşir.” demiş. Padişah, buna razı olup aynen Cömert’in dediği gibi yapmış. Çok geçmeden birkaç gün içinde padişahın kızı iyileşmiş. Padişah, Cömert’e kızını da
hanlığını da vermiş.
O sırada, Cimri de dolaşa dolaşa bu şehre gelmiş. Cömert’in yanına girip onun nasıl padişah olduğu ve padişahın kızıyla nasıl evlendiği hakkında sorular sormaya başlamış. Cömert, başından geçenleri Cimri’ye bir bir anlatmış.
Cimri, Cömert’in zenginleşmesini çok kıskanmış. O da Cömert’in bahsettiği eve gitmek için yola koyulmuş. Gidip evin içine girmiş. Masanın üstünde önceki gibi sıcacık bir pide duruyormuş. Cimri, pidenin tamamını bir güzel yemiş. Cömert’in öğrettiği gibi kerevetin altına girip yatmış. Bir süre sonra ilk olarak sıçan gelmiş. Ondan sonra tilki gelmiş. En sonunda da lap lap basarak ayı gelmiş. Bakmışlar ki, masada pide yok. Bunlar şüphelenmişler. “Belli ki buraya birisi girmiş.” diye sessizce konuşmuşlar. Ayı, sıçana “Bak hele, kim varmış burada?” demiş. Sıçan sobanın başına bakmış ama orada kimse görünmüyormuş. Ayı
“Kerevetin altına girip bak!” demiş. Sıçan kerevetin altına girip bakınca Cimri’yi görmüş ve “Burada yabancı biri var!” diye bağırmaya başlamış. Bunu duyan ayı ve tilki Cimri’yi saklandığı yerden çekip çıkarmış. Pideyi yiyenin Cimri olduğunu anlamışlar. Bunun üzerine Cimri’nin çuvalında neyi var neyi yoksa hepsini almışlar. Cimri’yi de aşsız, katıksız, yalın ayak, sırtı çıplak kapının önüne koymuşlar. Cimri, yaptıklarına pişman olmuş ve Cömert gibi davranmaya karar vermiş.