Yaklaşık 50 milyar dolarla Wall Street tarihinin en büyük yolsuz-luğuna imza attı. “ Ponzi Oyunu” olarak adlandırılan saadet zinciri ile ünlü yönetmenler, bankalar, hükümet adamlarının da yer aldığı müşte-rilerini dolandıran Madoff için yargıçlar, yolsuzluk, yalan beyan, per-sonel sosyal yardım sandıklarından hırsızlık, ABD Sermaye Piyasası Kurulu’na (SEC) sahte evrak vermek ve uluslararası kara para aklama olmak üzere 11 ayrı suçtan dolayı 150 yıl hapis cezası isteminde bu-lundu.
Wall Street tarihinin en büyük yolsuzluğuna imza atan yatırımcı ve eski Nasdaq Başkanı Bernard Madoff, yaklaşık 20 yıl sürdürdüğü saadet zincirinden 65 milyar dolarlık haksız kazanç elde etti. 29
Hazi-ran’da 11 suçtan 150 yıl hapse mahkûm edilen Madoff ’un sahte impa-ratorluğu bir iskambil şatosu gibi devrildi; ama enkazın altında sadece Madoff değil, ailesi ve aralarında bütün parasını ona yatıran mağdurlar da kaldı.
1938 yılında New York’ta dünyaya gelen Madoff, lisede sıradan bir öğrenciydi. Üniversitede okurken, cep harçlığı için yaptığı cankurta-ranlık ve bahçe bakıcılığı gibi işlerden biriktirdiği 5.000 dolarla 1960 yılında kendi adıyla bir yatırım şirketi kurdu. 1980’lere gelindiğinde şirketi Madoff Investment Securities sektörün en büyüklerinden birisi olmuştu. 1989 yılında, şirketinin ticaret hacmi New York Borsası’nın yüzde beşi kadardı. Wall Street’in en zenginleri arasına giren Madoff, 1990’da finans sektörünün geleceği olarak gördüğü elektronik borsa Nasdaq’ın başkanlığına getirildi. 2000 yılına gelindiğinde şirketinin toplam varlığı 300 milyon doları buluyordu. Bu arada kurduğu Wall Street imparatorluğu sayesinde lise aşkı eşi Ruth Madoff ile birlikte New York’un en tanınmış hayırseverleri arasına girebildi. Madoff Aile-si Vakfı aracılığıyla hem birçok Musevi vakfına destek veriyor hem de diğer eğitim ve tiyatro vakıflarına yardımlar yapıyorlardı.
İlk defa 1992 yılında, emektar muhasebecisi Avellino ve ortağının oluşturduğu bir Ponzi mekanizması ortaya çıkınca kafalarda Madoff hakkında da soru işaretleri oluştu; ama Madoff o zaman tek sorguyla paçayı kurtardı. Yine de o tarihten itibaren hakkında sekiz soruşturma açılacaktı. 1999’dan itibaren Madoff ’un saadet zincirinin izini süren Boston’lı özel dedektif Harry Makropoulos, Amerikan Sermaye Piya-sası Kurulu’nun Wall Street’in mülayim kralı hakkında soruşturma baş-latmasını 2005 yılında başardı; ama Madoff yine aklandı. Madoff ’un sonunu ekonomik kriz hazırladı. Krizin etkisiyle Ponzi Şeması’na taze para akışı yavaşlayıp, yatırımcılar sistemden bir anda 7 milyar dolara yakın miktarda nakit çekince Madoff ’un saadet zinciri çöktü. Artan baskıya dayanamayan Madoff, önce 9 Aralık 2008’de kardeşi Peter Madoff ’a ertesi gün oğulları Andy ve Mark’a “İşim büyük bir yalan ve basitçe dev bir Ponzi Şeması,” sözleriyle suçunu itiraf edince oğulları da onu polise teslim ettiler. 11 Aralık’ta Manhattan’daki evinde tutuk-landıysa da 10 milyon dolarlık kefalet karşılığı serbest bırakıldı. Ancak hakkında soruşturmalar devam etti ve nihayet 29 Haziran’da mahkeme
kapısında bekleyen mağdurlarının coşkusuna yol açan bir şekilde, 150 yıla makum oldu. Madoff, sırrını itiraf ettiğinden beri ABD’de tartı-şılan sorunun cevabı tam anlamıyla verilebilmiş değil. Önce ABD’yi sonra Avrupa ülkeleri ve giderek dünyayı finansal krize sürükleyen ge-lişmeler, saadet zincirlerinden fazlasıyla etkilenmiş görünüyor.
Madoff ’un kaybedenler ordusundaki en büyük ‘Madoffzede’ 3.2 milyar dolarlık yatırımla İspanyol Santander Bankası oldu. 1 milyar dolar yatıran HSBC ve Madoff ’un pek çok müşteriyi bulduğu Palm Beach Kulübü’nün yanı sıra miktarı bilinmeyen yatırımlarıyla Steven Spilberg’in Wunderkinder Vakfı, CNN’in ‘sohbet yüzü’ Larry King, aktörler John Malkovich ve Kevin Bacon da dikkat çekiyor. 11 Aralık 2009’de Madoff ’u polise ihbar eden Andrew ve Mark Madoff, o tarih-ten beri babalarıyla konuşmuyorlar. Madoff, çocuklarının olayla hiçbir ilgisi olmadığını ısrarla ifade etse de bu ısrarlı tutumu 1999’dan beri Madoff ’un izini süren savcı Harry Markopolos’u ikna etmedi: “Bu tür işlerde, en güvendiğiniz insanlarla birlikte hareket etmek zorundası-nız.” Karar verilene kadar hiç açıklama yapmayan Madoff ’un karısı da dava sona erince konuştu: “İtirafıyla hepimiz şoke olduk,” diye başladı-ğı sözlerine eşinin suçunu, kendisine, tutuklanmasına kısa bir süre kala anlattığını açıklayarak sürdürdü.
Ponzi Oyunu, sahte bir yatırım işlemi diye tanımlanabilir. İnsanlar, daha fazla para kazanacakları iddiasıyla yatırım yapmaya davet edilir.
Yatırımcıların kazançları, aslında diğer yatırımcıların paralarıyla finan-se edilir. Katılımcı sayısı arttıkça düzen büyür ve kendi kendini çeviri-yormuş gibi gözükür. Ponzi Oyunu’nun gerçek kazananları ise oyuna önce katılanlardır. Sistemin devam etmesi ise insanların para yatırmaya devam etmesi ve para akışının sürmesine bağlıdır. Yatırımlarını satmak isteyenlerin sayısı aniden artarsa sistem çöker. Ponzi Oyunları diye ad-landırılan bu hayali düzenin fikir babası, Little Dorrit adlı romanında aldatmacayı kurgusuna katan Charles Dickens’dır. İsim babasıysa posta kuponlarını her ülkede farklı değerde olduğunu keşfedip, bu sayede kurduğu ilk saadet zincirinden 1917-20 yılları arasında 40.000 kişiden 15 milyon dolar toplayan Charles Ponzi’dir. Ponzi’nin ilk saadet zinciri macerası hapishanede sona erdi.(21)