B u a lte rn a tifle r tek tek ele alın ıp incelendiğinde:
• B arış S u yu B o ru h a tla rı ile G azze’ye su te m in in in ön ün de halen p o litik ve fin an sm an e n g elle ri b u lu n m akta ve bu p ro jelerin kısa vadede uygulanm ası zor g ö
rü n m ekted ir.
• D eniz suyu arıtm a tesisleri ile su tem in i a lte rn a tifi ise;
ilk y a tırım ve işletm e m a liy etle rin in yü ksek olm ası ve uzun dönem de cidd i çevre p ro b lem leri yaratm ası deza
v an tajların a rağm en destek g ö rm ekted ir.
• İsra il’in ana su taşım a h a ttı olan U lu sal Su K a n a lı’ndan G azze Ş e rid i’ne su tem in i ise, İsrail’in m evcu t p lan ları içinde yer alm am aktadır. İsrail U lu sal A lty a p ı H izm et
leri B ak an lığ ı Su K o m isyon u , A ğ u stos 2 0 0 0 tarih in d e
“G azze Ş e rid i’ne su te m in in in İs ra il’in su sistem in e b ağ lı olarak gerçekleşm eyeceğini” açıklam ıştır.
• D eniz y o lu ile su ith a li’nin önünde ise; O rta d o ğ u Barış Sü recideki aksam a, uluslararası g ü çlerin b ö lgeyi y e n i
den düzenlem e çabalarının y a ra ttığ ı kaos ortam ı, su k o nu su nd a dışa b a ğ ım lılık , deniz su yu a rıtm a tesisleri lob isi ve O rtad o ğ u su d en k lem in in karm aşık h id rop oli- tiğ i yer alm ak tad ır. A n cak bu çözüm , bölgedeki k ıt su k a yn a k la rın ın p aylaşım ı yerin e, suyun bölge d ışın dan g etirilecek olm ası ned en iyle göreceli bazı av an tajlar ta
şım aktadır.
• B atı Şeria’dan G azze’ye kanal ile su nak li, sorunun, b ö l
gen in su sistem i içinde çözüm ü açısından u yg u n b ir a l
te rn a tiftir. B u su yu n d o ğ ru d an içm e su yu olarak ku llan ılm ası, G azze’de k alitesi düşm üş yera ltı suyunun da tarım sal am açlar için g ü v e n ilir çekim lim itle rin i aş
m adan ku llan ılm ası olanağını yaratacaktır. B u du rum da k alitesi bozulan yera ltı suyunun, beslenerek k alitesin in iyileştirilm esi de m ü m k ü n olabilecektir. A n cak B atı Şe- ria’daki su kaynakların ın % 8 0 ’in in İsrail’in kon trolü nd e olm ası ve yapılacak k an alın İsrail to p rak ların d an geç
m esi ned en leriyle, p roje b ü yü k oranda İsrail m uvafaka- tın a b ağ lıd ır. B u n u n yanısıra, İsra il’in B atı Ş eria’daki kaynakları kendi kon trolü nd e tutm ası ve burada yaşayan F ilis tin lile r’in bile su hak ların ı k ısıtlayarak suyu k en d i
sinin ku llanm ası, bu a lte rn a tifin de kısa sürede u y g u la n a b ilir b ir çözüm olarak d e ğ e rle n d irilm e sin in zor old u ğ u n u ortaya koym aktad ır.
Ek su tem in i a lte rn a tifle riy le elde edilecek suyun b irim m a liy etle ri ise çeşitli kaynaklarda;
• L übnan’ın L itani neh rind en 2 8 0 k m ’lik kanal ile su ta
şınm ası ( 0 ,6 1 $/m3)
• M an avg at’tan acil içm e suyu taşınm ası (0 ,9 5 $/m3). (3 6 m ily o n m 3/yıl)
• D eniz suyu a rıtım ı ( 1 ,0 - 1 ,4 $/m3)
• Barış S u yu P rojesi (B atı H attı): 0 ,8 4 $/m3 olarak b e lir
tilm ek ted ir.
Gazze’deki Yangın Nasıl Söndürülebilir...
Gazze Ş e rid i’nde depolanm aya elverişli yüzey suyunun o l
m am ası, bö lg en in tek su kaynağı olan y e ra ltı suyunu n çok iyi koru nm asın ı g erek tirirk en , bu kaynak, deniz suyu k a rı
şım ı ve N itra t karışım ı ile k irle n m iştir. Ç ekilen yera ltı su
yu n u n sadece % 1 0 ’lu k b ö lü m ü D ü n ya S a ğ lık T eşk ila tı’nın içm e suyu standardını karşılam ak tad ır.(71)
T üm bu ned en lerle Gazze Şeridinde sağ lık lı içm e ve k u l
lanm a suyu ih tiyacın ın karşılanm ası b ü yü k b ir ön celik taşı
m a k tad ır. K iş i başına b u ih tiy a c ın g ü n lü k en az 1 0 0 lt o ld u ğ u k a b u lü y a p ıld ığ ın d a , G azze Ş e rid i’n in y ıllık içm e k u llan m a suyu ih tiyacın ın , k a yıp lar da d ik k ate alın d ığ ın d a, en az 3 8 m ily o n m 3 civarın d a o ld u ğ u g ö rü lm ek ted ir.
Gazze Ş erid i’ne sağlıklı içm e suyu tem in i, a rtık insani yar
d ım kapsam ında ele alınacak b ir sorun olarak ortadadır. F i
lis tin B ö lg esin d e 3 0 y ıld ır yaşanan su soru nu , sıcak çatışm anın gölgesinde kalm ış ancak a rtık su k rizi aşamasına g elm iştir. Sorun un çözüm ünü, bölgede çatışm aların sona er
m esine ve O rtad o ğ u Barış Sü reci’n in tek rar oluşm asına b ı
rakm ak , b u bö lged e yaşayan b ir n eslin ö m rü n ü su k ıtlığ ı içinde geçirm esine seyirci k alm ak anlam ın a gelecektir.
G azze Ş erid in d eki sorunun çözüm ünün; suyun tem in i ve eski d a ğ ıtım şebekesinin yeniden tesis edilm esi şeklinde ik i
aşam alı olarak ele alınm ası g erek tiğ i ile ri sü rü lm ek ted ir. B u kapsam da % 4 0 ’a varan şebeke k ayıp ların ın da önlenm esi ge
rekecektir.
U lu slararası sistem in ve d ü n yad ak i su in isiy a tifle rin in , uzun d ö n em d ir F ilisitin to p rak ların d a yaşanan tra je d i’nin, özellik le G azze’de yaşanan su k ıtlığ ı ile daha da vah im d u ru m a gelm esin e seyirci k a lm am aları için , ilg ili tü m p la t fo rm lard a ko n u yu gündem e g etirm eleri g ereklid ir.
Sorun un kalıcı çözüm ü; b ö lg en in g ü v e n lik ve istik ra rın ın sağlanm asıyla doğrudan ilişk ilid ir. A n cak acil içm e ve k u l
lanm a suyu ih tiyacın ın karşılanm ası, a rtık buna endekslen- m em eli ve çözüm arayışların a b aşlan m alıd ır. D o ğ u A k d e n iz’de içm e ve k u llan m a suyu tem in i için insani yard ım kap sam ında acil çözüm önerlerinin g eliştirilm esine ihtiyaç duyan en k ritik bölge, F ilistin Gazze Ş e rid i’dir.
H alen F ilistin Su K u ru m u ve A B D U lu slararası Y a rd ım K u ru lu ş u (U SA ID ), acil içm e suyu ih tiyacın ın karşılan m a
sına y ö n e lik ç e şitli çalışm alar yap m ak tad ır. B u çalışm alar daha çok deniz suyu veya fosil yeraltı suyunun arıtılm ası için g erek li tesis ve a ltya p ı y a tırım la rın a y ö n e lik p lan ve p ro g ram ları kapsamaktadır. U n ited States Agency for International D evelopm ent (U SA ID ) tarafından G azze’de deniz suyu arıtım tesisi k u ru lm asın a y ö n e lik b ir p ro g ram kab ul ed ilm iştir. B u tesisin, başlangıçta yıld a 2 2 m ilyo n m 3 su arıtacağı ve 7 0 m il
yon $ ’a m al olacağı planlanm ıştır. A n cak bu program intifada h arek etin in başlam asıyla k esin tiye u ğ ram ıştır.
B u tesisin de d âh il o ld u ğ u geniş k ap sam lı y a tırım p la nınd aki y a tırım bedeli ise 1 ,5 m ily a r $ olarak tah m in e d il
m iştir/ 72 A n ca k A l-Y a q u b i, G azze Ş e rid i’nde deniz su yu