Bankacılık Sektörünün Ekonomi ve Sosyal Hayattaki Yeri

Türkiye’nin gelişmiş ekonomilerden ayrışarak girmiş olduğu hızlı büyüme süreci 2010 yılının dördüncü çeyreğinde %9,2 ile devam etmektedir. Bu dönemde, inşaat sektörü %17,5, toptan ve perakende ticaret %13,1, imalat sanayi %11,3 ve mali aracı kuruluşların faaliyetleri %10,3 oranlarında büyümüştür. 2010 yılı ekonomik büyüme oranı, %8,9 ile öngörülerin üzerinde gerçekleşmiştir. Öte yandan, açıklanan son veriler, iktisadi faaliyette görülen hızlanmanın 2011’in ilk çeyreğinde devam edebileceğine işaret etmektedir. Nitekim TCMB’nin bileşik öncü göstergeleri eğilim olarak 2011’in ilk iki ayında yukarı yönlü bir gelişmeyi öngörmektedir. Küresel finans krizinden göreli olarak çok daha az etkilenen Türkiye’nin toparlanma eğilimi, güçlü bir iç talebin sürüklemesiyle ortaya çıkmaktadır (BDDK, 2011b:13).

TCMB bilançosu ve İMKB toplam piyasa kapitalizasyonu⁷³ hariç, 2000 yılında 116 milyar TL olan finansal sektör, 2009 yılına gelindiğinde 953 milyar TL seviyesine yükselmiştir. Bu rakamlara GSYİH’ye oranı açısından bakıldığında, 2000 yılında %69,4’ten 2009 yılında %99,9’a ulaşıldığı görülmektedir (BDDK, 2010a:iii). Aralık 2009 itibarıyla finans sektöründe toplam aktifler (TC Merkez Bankası aktifleri dâhil) 1.027 milyar TL’ye ve oran olarak Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla’nın % 107,6’sına ulaşmıştır. Türk finans sektörü içerisinde en büyük pay % 81,2 ile bankalara aittir. BDDK’nın denetimine tabi kuruluşlar olan bankalar, faktöring, finansal kiralama ve finansman şirketleri ise toplamda finans sektörünün % 84,1’ini oluşturmaktadır (BDDK, 2010b:35).

Tablo 4. Finans Sektörünün Aktif Büyüklüğü - 2009 TOPLAM AKTİFLER (MİLYAR TL) AKTİF PAYI (%) AKTİF/GSYİH (%) Bankalar 834,0 81,2 87,4 Faktoring şirketleri 10,5 1,0 1,1 Finansal Kiralama Şirketleri 14,7 1,4 1,5 Finansman Şirketleri 4,5 0,4 0,5 Sigorta Şirketleri 14,8 1,4 1,6 Menkul Kıymet Yatırım 0,7 0,1 0,1 Aracı Kurumlar 4,2 0,4 0,4 Yatırım Fonları 29,1 2,8 3,1 Gayri Menkul Yatırım

Ortaklıkları

4,3 0,4 0,5

Merkez Bankası 110,0 10,7 11,5

Toplam 1.026,8 100,0 107,6

Kaynak: BDDK (2010b:35)

Bankacılık sektörü gerek istihdamı gerekse sosyal sorumluluk projeleri ile toplumun sosyal hayatta gelişimine de katkı sunmaktadır. 200.000’e yaklaşan çalışan sayısı ile işsizliğin azalmasına katkıda bulunmaktadır. Yıllar itibariyle daha da gelişen bir bankacılık sektörü istihdam oranlarını arttıracaktır. Geçen yıl çalışan sayısı 6.975 kişi artmıştır. Sektördeki çalışanların hemen hemen yarısı kadın olmasıyla, kadın istihdamının arttırılmasında da önemli bir rol oynamıştır. Ayrıca yükseköğretim mezunu çalışan oranı %76’dır. Bu oran yıldan yıla artış göstermektedir. Bu da yeni mezun genç çalışanların bu sektörde çalışmaya yer bulduğunu göstermektedir. Sektör, bu açıdan genç işsizliğin azalmasına da katkıda bulunmaktadır.

Sektörün bir diğer sosyal rolü de sosyal sorumluluk projeleridir. Toplumun gelişimine katkıda bulunacak ve sosyalleştirecek faaliyetlerinin uygulanması bankaların kuruluş felsefeleri ile ortaklık arz etmektedir. Sektörde özellikle Garanti Bankası, Türkiye İş Bankası, Yapı Kredi Bankası, Akbank, Bank Asya, Kuveyt Türk, Citi Bank, HSBC, Ziraat Bankası, Halkbank, Vakıflar Bankası, Türk Ekonomi Bankası, Şekerbank ve Denizbank sosyal projeleri ile öne çıkan bankalardır. Bankalar, eğitim, çevre, sanat, kültür ve spor faaliyetlerini kapsayan 100’ün üzerinde sosyal sorumluluk projeleri ile binlerce kişiye ulaşmışlardır. Eğitim alanındaki sosyal sorumluluk projeleri ile gençlerin eğitim almalarına katkıda bulunulmakta, okula gidemeyenlere burs sağlanmakta, okulu olmayan köylere okul yaptırılmakta, kendilerini geliştirebilecek kurslar açmakta, basın yayın faaliyetleri ile kültürel zenginlik oluşturmaktadır. Bu konudaki eğitim alanındaki bazı sosyal sorumluluk projeleri şunlardır;

• Umut Çocukları İlköğretim Okulu (T.C. İstanbul Valiliği, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu İl Müdürlüğü, İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve Vakıfbank arasında imzalanmış ve sokak çocuklarının okullu olasını amaçlayan sosyal sorumluluk projesi)

• Ana-Kız Okuldayız (Halkbank tarafından kampanyanın ana sponsorluğunun üstlenilmesi)

• TEB’in Eğitimli Kızları (TEB projeyle eğitimine devam edemeyen 1.250 kız çocuğunun eğitimine katkıda bulunmaktadır.)

• Karneni Göster, Kitabını Al (İş Bankası’nın ilköğretim okulu çağındaki çocuklara okumayı sevdirmeyi amaçlayan projesi)

• İş Bankası Kültür Yayınları (Kültür Yayınları, 2009 yılı içinde 277 yeni eseri okurla buluşturmuş, 189 eserin baskı tekrarını yapmıştır. 2009 yılı Kasım ayı itibarıyla 767.000’i aşkın kitap satışı gerçekleştirilmiştir.)

• Okuyorum Oynuyorum (Türk Eğitim Gönüllüleri Vakfı (TEGV) işbirliğiyle Yapı Kredi Bankası’nın düzenlediği proje)

• Yapı Kredi Kız Teknik ve Meslek Lisesi (Yapı Kredi Bankası’nın Kocaeli ilinde yaptırdığı okul projesi)

• Öğretmen Akademisi Vakfı (ÖRAV) (Proje kapsamında, öğretmenlerin kişisel ve mesleki gelişimine yönelik eğitim faaliyetleri düzenlemek üzere Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) ile Garanti Bankası arasında 5 yıllık bir sözleşme imzalanmıştır.)

• Gönüllü Eğitime Destek Projesi (Garanti Bankası’nın sponsorluğunda Toplum Gönüllüsü gençler tarafından, farklı yöntemler kullanılarak verilecek müfredat desteği ve sosyal hizmetler aracılığıyla, gençlerin kişisel gelişimine, temel eğitim okulu öğrencilerinin ise eğitimine ve geleceğine katkıda bulunmayı hedeflemektedir.

• Kardeş Okul Projesi (İlk etapta Van ilinde bulunan Sabahattin Gündüz Anaokulu ile başlatılan kardeş okul projesi kapsamında Bank Asya, özellikle eğitim alanında imkânsızlıklardan dolayı sıkıntı yaşayan bölge ve beldelerdeki okullara destek olmayı amaçlamaktadır.)

• Eğitim Bursları (HSBC Bank, ÇYDD (Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği) ve Boğaziçi Üniversitesi Vakfı ile öğrencilere sürekli eğitim bağışında bulunmaktadır.)

• Deniz Bank Kültür Sanat Yayıncılık (Bilim, sanat ve edebiyat içerikli kitapların basımı yapılmaktadır.)

Bunun yanı sıra bankaların bazı kültür ve çevre ile ilgili sosyal sorumluluk projeleri de aşağıdaki gibidir.

• T.C. Ziraat Bankası orijinal resim koleksiyonu (2.637 eser bulunmaktadır.)

• T.C. Ziraat Bankası Müzesi

• Akbank Çocuk Tiyatrosu

• Akbank Caz Festivali

• Akbank Kısa Film Festivali

• Akbank Oda Orkestrası

• Uluslararası İstanbul Müzik Festivali (İş Bankası’nın sponsorluğu ile hayata geçirilmiştir.)

• İş Bankası Sanat Müzesi

• Çatalhöyük arkeolojik kazıları (1997 yılından bu yana Yapı Kredi Banka’sı ana sponsorluğu üstlenmektedir.)

• Sınırsız Mavi projesi (Yapı Kredi Bankası’nın katkılarıyla ilköğretim ve lise çağındaki öğrencileri doğal varlıkları korumak konusunda bilgilendirmeyi amaçlayan projedir.)

• Cumhurbaşkanlığı Kupası Binicilik Yarışmaları (Yapı Kredi Bankası’nın sponsorluğu ile hayata geçirilmiştir.)

• İstanbul Modern Çağdaş Sanat Müzesi (Garanti Bankası, Türkiye’nin ilk ve tek çağdaş sanat müzesi olan İstanbul Modern’in eğitim programının sponsorluğunu üstlenmiştir.)

• Biyolojik Çeşitlilik Projeleri (Türkiye'deki bitki alanlarının karşı karşıya olduğu tehditler ve bitki alanlarının koruma altına alınması amacıyla yapılması gerekenler hakkında geniş bilgi içeren ve Garanti Bankası’nın sponsorluğunda çıkarılan kitap.)

• Hayvanları Koruma Projeleri (Garanti Bankası sponsorluğunda hayata geçirilmiştir)

• 12 Dev Adam (Garanti Bankası ana sponsorluğu üstlenmektedir.)

• Saliha Sultan Çeşmesi ve Kozahan Şadırvanı Restorasyonu (Kuveyt Türk sponsorluğunda hayata geçirilmiştir.)

• Kristal Klaket Kısa Film Yarışması (Bank Asya sponsorluğunda hayata geçirilmiştir.)

• Bank Asya 1. Lig İsim Sponsorluğu

• Mevlana Celalleddin Rumi Belgeseli (HSBC’nin sponsorluğunda hayata geçirilmiştir.)