Başvuru ve Tescil

Uluslararası koruma sağlayan bölgesel sistemlerden biri olarak inceleyeceğimiz AB genelinde koruma sağlayan ve çalışmamızda AB sistemi olarak adlandıracağımız tescil sistemi ile coğrafi işaretler 27 AB ülkesinde korunmaya hak kazanır. AB sisteminin dayandığı kanuni düzenleme 21 Kasım 2012 tarihinde yürürlüğe giren 1151/2012 Sayılı Tüzük’tür.

AB’de tescilin ilk şartı, başvurusu yapılacak işaretin menşe ülkede tescil edilmiş olmasıdır. AB üyesi ülkelerin coğrafi işaret başvurularını üretici birlikleri ulusal yetkili makam aracılığıyla yapabilmektedirler. AB üyesi olmayan ülkelerin başvurularını ise üretici birlikleri doğrudan Avrupa Komisyonu’na iletebilir.

AB mevzuatına göre tarım ürünleri, gıda maddeleri, şaraplar ve sert alkollü içecekler coğrafi işaret olarak tescil edilebilmektedir. 1151/2012 Sayılı Tüzük ile koruma tarım ürünleri ve gıda maddelerine sağlanabiliyorken şaraplar ve distile alkollü içecekler için ayrı düzenlemeler bulunmaktadır.

Kanuni oluşumuna ve bileşimine bakılmaksızın üreticilerden oluşan gruplar coğrafi işaret başvurusunda bulunabilir. Başvuru alındıktan sonra Komisyon tarafından altı ay içinde ilgili mevzuat kapsamında incelenir. İnceleme sırasında AB Komisyonu Tarım Ürünleri Kalite Politikaları Komitesi’nden destek alacaktır. ¹³³ Başvuru belgelerinde eksiklik bulunması halinde durum başvuru sahibine bildirilerek eksikliklerin tamamlanması istenir. İncelemesi tamamlanan ve uygun görülen başvurular AB Resmi Gazetesi’nde üç ay süre ile ilan edilir.

1331151/2012 Sayılı Tüzüğün elli yedinci maddesinde bahsi geçen bu yapının kurulması ile ilgili yasal gerekçe ve koşullar 182/2011 sayılı Konsey Tüzüğü’nde yer almaktadır. Bkz: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2011:055:0013:0018:EN:PDF.

İlan süresi içinde aşağıdaki iddialar kapsamında ilgililerce AB Komisyonu’na itiraz edilebilir.134

 Ürünün gerekli şartları taşımaması.

 PDO veya PGI olarak ilan edilen adın bir bitki çeşidi veya hayvan yemi adı ile aynı veya karıştırılabilecek derecede benzer olması.

 PDO veya PGI olarak ilan edilen adın daha önce tescil edilmiş olan bir ad ile tamamen veya bir kısmı itibarıyla aynı olması.

 PDO veya PGI olarak ilan edilen adın daha önceden tescil edilmiş bir marka ile aynı olması.

 Adın jenerik olması.

 İlan edilen adın piyasada en az beş yıl süre ile kullanılmış veya kullanılmakta olan bir marka ile aynı ya da benzer olması dolayısıyla söz konusu markanın varlığının tehlikeye düşme ihtimali bulunması.

Başvurunun 1151/2102 Sayılı Tüzük hükümlerine uygun olmadığı ile ilgili iddiaların itiraz dilekçesinde belirtilmemesi durumunda itiraz geçersiz sayılacaktır.

İtirazlar ya doğrudan AB Komisyonu’na ya da her bir AB üyesi ülkeye gönderilebilir. İtirazı alan AB Komisyonu itirazı geciktirmeden başvuru sahibine iletir. Başvuru sahibinin iki ay içinde itiraza karşı gerekçeli bir bildirimde bulunması istenir. Bu bildirimin alınmasından sonra iki ay içinde Komisyon başvuru sahibi ile itiraz sahibini konuyu üç ayı geçemeyecek bir süre içince istişare etmek üzere davet eder. Görüşmelerin geciktirilmeden başlaması ve sonuçlarının Komisyona bildirilmesi gerekmektedir. Görüşmeler sırasında her zaman başvuru sahibi üç aylık sürenin üç ay kadar daha uzatılmasını isteyebilecektir.

Bu süreç sonunda uzlaşma sağlanabilirse yeni bir ilan süreci başlar ve bu ilan da itiraza açıktır.

3 ay içinde hakkında itiraz yapılmayan ya da yapılan itirazı incelenerek sonuçlanan başvurular tescil edilir. Avrupa genelinde koruma elde eden ürünler aşağıda gösterilen PDO (protected designation of origin- tescilli menşe adı), PGI (protected geographical indication- tescilli mahreç işareti), veya TSG (traditional specialities guaranteed-geleneksel özelliği garanti edilmiş ürün) etiketlerini alarak pazarda bu etiketlerle yer alırlar.

Komisyonun tescil ya da ret kararı AB Resmi Gazetesi’nde yayınlanır.

Şekil 3.5 AB Mevzuatına Göre Tescil Edilmiş Ürünlerde Kullanılan Resmi Amblemler

Avrupa Komisyonu tarafından PDO ve PGI koruması altına alınan coğrafi işaretlerin Komisyon tarafından belirlenmiş olan amblem ile birlikle kullanılması 1 Mayıs 2009 tarihinden itibaren zorunlu hale getirilmiştir. Kullanılacak amblemler 510/2006 Sayılı Tüzüğün uygulama şeklini gösteren 1898/06 Sayılı Yönetmelik’te ayrıntılarıyla resmedilmiştir.¹³⁵ Amblem kullanımı zorunluluğu yalnızca tescilli adın piyasada ürünün üzerinde bulunduğu durumlar için geçerlidir.

Amblem kullanımının zorunlu hale getirilmesindeki amaç, tüketicilerin coğrafi işaret koruma sisteminden ve korunan işaretlerin sağladığı garantiden haberdar olmalarını

135 510/2006 Sayılı Tüzüğü yürürlükten kaldıran 1151/2012 Sayılı Tüzüğün uygulama şeklini gösterir yönetmelik henüz çıkarılmadığı için amblem ile ilgili olarak verilen bilgiler eski yönetmelik çerçevesindedir.

menşe adı mahreç işareti geleneksel özelliği garanti edilmiş ürün

sağlamaktadır. Ayrıca ürünlerin tanımlanmasını ve denetimini kolaylaştırması beklenmektedir. 136

Ancak amblem kullanımı bazı durumlarda üreticiler için sorun teşkil edebilmektedir. Ürünlerin üzerinde yazılması gerekli bilgileri düzenleyen kanunlar nedeniyle zaten etiketlere birçok unsuru yazmak zorunda olan üreticilerin aynı zamanda kendi markaları ve unvanları gibi bilgileri de tanıtımları için ürün üzerine koymak durumundadırlar. Hal böyle iken ürünün üzerine bir de amblem konulmasının zorunlu hale getirilmesi ve ayrıca amblemin boyutlarının minimum on beş milimetre olarak belirlenmesi üreticileri ürün ambalajlarını tasarlama konusunda güçlüklerle karşılaşmalarına neden olmaktadır. Bu amblemler ilgili düzenlemelerde renk kodlarına kadar belirlendiği için, bazı durumlarda ambalaj tasarımlarıyla uyumsuz bir görüntü ortaya çıkmaktadır. ¹³⁷

3.4.2. Tescilli Coğrafi İşaretlerin İçeriklerinde Değişiklik Yapılması veya İptali