Başlangıç-Varış Noktası Analizi

Marmara Denizi’nde kompleks ve çok yönlü bir trafik akışı görülmektedir. Marmara Denizi içerisindeki deniz trafiği ana hatları ile aşağıdaki şekilde özetlenmiştir:

 Ege Denizi’nden veya Karadeniz’den Türk Boğazları’na giren ve uğraksız geçiş yapan gemiler. Bu gemiler, Marmara Denizi’nde uğrak yapmadan devam eden gemilerdir. Çanakkale’den gelen gemiler, çoğunlukla İstanbul Boğazı giriş sıraları için Ahırkapı demir bölgesinde demirde veya adaların güneyinde driftte beklerler.

 Ege Denizi’nden veya Karadeniz’den Türk Boğazları’na giren ve İstanbul Ahırkapı demir bölgesinde ikmal, personel değişimi, teknik servis vb. sebeplerle kısa süreli demirleyen gemiler. Bu gemiler, uğraksız geçişlerinin bozulmaması için 48 saatten az zaman demirde kalırlar.

 İzmit Körfezi’ne ve Marmara Limanları’na yükleme-boşaltma için gelen gemiler. Marmara içerisindeki limanlarından Ambarlı Limanı’na mothership olarak tanımlanan büyük tonajlı konteyner gemileri de dahil olmak üzere olmak üzere tanker, konteyner ve kuru yük gemileri yoğun olarak gelmektedir. Tekirdağ limanına ağırlıklı olarak mısır, buğday vb tahıl yüklü gemiler, Marmara Ereğlisi’ne çoğunlukla LPG gemileri, İzmit Körfezi Limanları’na demir, kereste, cevher yüklü gemiler ile tankerler uğrak yapmaktadırlar. Marmara Limanları’na uğrak yapan yabancı bayraklı gemiler İstanbul ve Çanakkale Boğazlarında zorunlu olarak Kılavuz Kaptan alırlar. All the way olarak isimlendirilen Boğazlar ve Marmara Denizi’ni de kapsayan kılavuzlu geçişler ise isteğe bağlıdır.

 Marmara Adası güneyinde ve Erdek Körfezi’nde balıkçılık yapan tekneler,  Marmara Denizi’nde genellikle TSS doğrultusunda bir trafik akışı mevcuttur.

Bu durum haricinde, İstanbul Boğazı demir bölgesinde giriş ve çıkışlarda trafik, yoğunluktan dolayı kaotik bir görünüm almaktadır. Ayrıca, Marmara Denizi’nde trafik hattına dikine çalışan, aşağıda belirtilen yolcu gemileri ve ferryboat hatları bulunmaktadır:

 Tekirdağ (Akport) – Karabiga, Tekirdağ, Marmara Adası, Avşa Erdek, Bandırma, Derince Ambarlı-Bandırma, Tekirdağ-Bandırma, Barbaros- Karabiga, Erdek-Avşa (Gestaş), Silivri Avşa arası çalışan feribot-Ro-Ro seferleri.

 Tekirdağ (Marmara Ereğlisi-Martaş) – Bandırma arası çalışan feribot seferleri. Ayrıca Tekirdağ-Gemlik arasında Ro-Ro seferleri yapılması için çalışmalar sürmektedir.

 İDO İstanbul-Güney Marmara Hatları (Yenikapı Mudanya, Yenikapı Bandırma, Yenikapı Yalova, Pendik Yalova hızlı feribot) ve Eskihisar- Toçular hatları (araç ve yolcu taşır). İDO Bostancı-Yenikapı-Armutlu-Kumla, Bostancı-Yenikapı-Marmara Adası-Avşa, Bostancı-Yenikapı-Çınarcık- Esenköy denizotobüsü hatları (sadece yolcu taşır). İstanbul-Güney Marmara hatlarında taşınan yolcu sayısında 2003 yılına göre 2012 yılında %88 artış gerçekleşmiş olup 2013 yılı sonunda ise %141 artış beklenmektedir.13

 Ayrıca Ro-Ro gemileri ile düzenli hatlarda çalışan Marmara içerisinde Pendik/Haydarpaşa-Trieste (Ekim.2013’de 137.266 araç taşınmış) , Ambarlı- Trieste (Ekim.2013’de 7595 araç taşınmış), Tekirdağ-Trieste (Ekim.2013’de 725 araç taşınmış), Ambarlı-Toulen (Ekim.2013’de 14.893 araç taşınmış), İstanbul-İlyichevsky (Ekim.2013’de 14.614 araç), Tuzla-Constanta (2012’de 10.883 araç taşınmış) Ro-Ro hatları bulunmaktadır.13

 2013 yılında sefere başlayan BUDO Deniz otobüsleri Bursa(Mudanya)- İstanbul (Kabataş) seferleri ile Mudanya-Avşa-Tekirdağ seferleri gerçekleştirilmektedir.

Şekil 2.2 Marmara Denizi temel feribot hatları.

Marmara Denizinin şüphesiz en kritik ve yoğunluk gösteren bölgelerinden biri İstanbul Boğazı güney girişi Ahırkapı demir bölgesidir. Bu bölgede son yıllarda artan gemi trafiğine paralel olarak deniz tehlikeleri de artmıştır. Özellikle Ahırkapı ‘B’ demir bölgesinde yoğunluk sebepli gemilerin birbirlerine yakın mesafede demirlemesi ile gemilerin demir taraması veya akıntı – rüzgar etmenlerindeki yön değişiklikleriyle birlikte salmalarıyla birbirlerine temas ettikleri de sık yaşanan kaza durumlarındandır. Ayrıca bölgede ikmal için demir yerine yaklaşan- boğaz girişi için demir yerinden ayrılan- körfez girişi ve çıkışı yapan gemiler çok yönlü bir trafik hareketi oluşturmaktadır. 2004 ile 2012 yılları arasında meydana gelmiş deniz kazalarını analiz ettiğimizde oluşan kazaların % 68’i bu bölgede meydana gelmiştir. Günde ortalama 132 uğraksız gemi geçişine sahne olan boğazın her iki yakasını birleştiren yerel trafik de artan nüfusa oranla artmaktadır

Son yıllarda uğraksız geçiş2

yapan gemilerin sayısında önemli bir artış söz konusudur. Uğraksız geçiş yapan gemilerin büyük çoğunluğu yabancı bayraklı gemiler olup uğraklı gemiler3

ise genelde Türk gemileridir.

Boğazlarda risk unsurunu, Karadeniz'e veya Ege Denizi'ne çıkmak için uğraklı uğraksız geçen büyük gemiler, standart-altı gemiler, tehlikeli yük taşıyan gemiler ve

2

Uğraksız geçen gemi : Seyri Türk Boğazları'nda bir liman, iskele yada bir yere uğramamak üzere planlanmış ve bu husus gemi kaptanı tarafından Türk Boğazları'na girişten önce Türk Makamlarına bildirilmiş olan gemi.

3

Uğraklı geçiş yapan gemi: Seferi, Türk Boğazlan'ndan bir liman, yada iskeleye varmak yada uğramak üzere planlanmış gemi ile uğraksız geçişi bozulan yada uğraksız geçişini bozan gemi.

bölgesel sefer yapmakta olan gemiler oluşturmaktadır. Seyir güvenliğinin güçlendirilmesine yönelik çalışmalar Türk Boğazları'ndan ve Marmara Denizi'nden uğraklı uğraksız geçiş yapan bu gemiler üzerine odaklanmıştır. Bu gemileri tehdit eden unsurlar bölgesel trafik, oşinografik ve topografik yapı olarak sıralanabilir. Bölgesel sefer yapmakta olan gemiler ile standart altı uğraksız geçiş yapan gemilerin karşılaşmaları en riskli durumları oluşturmaktadır. Ayrıca demir yerine giren- buradan çıkan gemilerin karşılaşma ve aykırı rota hareketleri de ayrı bir tehlike unsuru olarak karşımıza çıkmaktadır.

Şekil 2.3 Marmara Denizi, İstanbul Boğazı güney yaklaşım ve adaların güneyi.

Şekil 2.4 Marmara Denizi genel trafik ayrım düzeni.