BAĞIMSIZ DEĞİŞKENLERİN BAĞIMLI DEĞİŞKENLERLE İLİŞKİSİ 1. Hastaların Tanıtıcı Özellikleri İle Sağlık İnanç Puan Ortalaması

Arasındaki İlişki

Deney ve kontrol gruplarında bağımsız değişkenlerle bağımlı değişkenler arasındaki ilişki son izlem verileri ile incelenmiş ve istatistiksel olarak iki grup arasında anlamlı bir fark olmadığı belirlenmiştir. Bunun, deney ve kontrol grubundaki hasta sayısının az olmasından kaynaklandığı düşünülmüştür. Bu nedenle bağımsız değişkenlerle bağımlı değişkenler arasındaki ilişki, tüm hastalar (deney ve kontrol) üzerinden girişim öncesi ön izlem verileri ile değerlendirilmiştir.

Hastaların sağlık inanç puan ortalamalarının bazı sosyo-demografik değişkenler ve diyabeti kontrol etme özelliklerinden etkilenip etkilenmediğini değerlendirmek üzere ikili değişkenler için bağımsız gruplarda t testi, üç ve daha fazla değişkenler için varyans analizi (One Way Anova testi) kullanılmıştır. Tablo 26’da görüldüğü gibi diyabetli hastaların cinsiyet durumları, yaş grupları, diyabetin süresi ve tedavi tipi ile sağlık inanç puan ortalaması arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olmadığı saptanmış (p>0.05), ve bu değişkenlerin hastalığa ilişkin sağlık inancını etkilemediği belirlenmiştir.

Hastaların medeni durum, eğitim durumu, gelir düzeyleri, tedaviye ve diyete uyum düzeyleri ve şeker ölçümü yapma ile sağlık inanç puan ortalaması arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Yapılan analiz sonucu evli hastaların dul ve boşanmış hastalara göre sağlık inançlarının daha olumlu olduğu, ilkokul mezunu hastaların yüksekokul/ fakülte mezunu hastalara göre sağlık inançlarının daha olumsuz olduğu belirlenmiştir. Yine tedavi ve beslenmeye uyumu iyi olan hastaların diyabete ilişkin sağlık inançlarının daha olumlu olduğu saptanmıştır.

Tablo 26. Bazı Tanıtıcı Özelliklere Göre Hastaların Sağlık İnanç Puan Ortalamalarının

3.6.2. Hastaların Tanıtıcı Özellikleri İle Öz-etkililik Puan Ortalamaları Arasındaki İlişki

Hastaların cinsiyet durumları, yaş grupları, medeni durum, gelir durumu, diyabet süresi ve tedavi tipi ile öz-etkililik puan ortalaması arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki yoktur (p>0.05).

Hastaların eğitim durumları ile öz-etkililik puan ortalaması arasındaki ilişki incelenmiş, öz-etkililik puanı ile eğitim arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır (p<0.05). Yapılan ileri analiz sonucunda (Tukey testi) gruplar arasındaki farkın ilkokul mezunu hastalardan kaynaklandığı, eğitim durumu yükseldikçe öz-etkililik puanının da arttığı belirlenmiştir.

Hastaların tedaviye uyum düzeyleri ile öz-etkililik puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu saptanmış (p<0.05), tedaviye uyumu iyi olan hastaların öz-etkililik puan ortalamalarının tedaviye uyumu kötü olan hastalardan daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Hastaların şeker ölçümü yapma durumları ile öz-etkililik puan ortalaması arasında bir ilişki olup olmadığına bakılmış, istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır (p<0.05). Şeker ölçümü yapmanın öz-etkililik puan ortalamasını etkilediği belirlenmiş, ölçüm yapan hastaların yapmayan hastalara göre öz-etkililik puan ortalamalarının daha yüksek olduğu saptanmıştır.

Hastaların beslenmeye uyum düzeyleri ve egzersiz yapma durumları ile öz-etkililik puan ortalaması arasındaki ilişki incelenmiş, istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır (p<0.05). Beslenmeye uyum düzeyleri iyi olan hastaların, uyum düzeyi kötü olan hastalara göre öz-etkililik puan ortalamalarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Yine egzersiz yapan hastaların öz-etkililik puan ortalamaları egzersiz yapmayan hastalara göre daha yüksektir.

Tablo 27. Bazı Tanıtıcı Özelliklere Göre Hastaların Öz-etkililik Puan

3.6.3. Hastaların Tanıtıcı Özellikleri İle HbA1c Değerleri Arasındaki İlişki Hastaların cinsiyet durumları ile HbA1c değerleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olup olmadığı incelenmiş, yapılan t testinde cinsiyet ile HbA1c değeri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu saptanmış (p<0.05), kadınların HbA1c değerlerinin erkeklere göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir.

Hastaların yaş grupları, medeni durumları, gelir düzeyleri, diyabet süresi ve tedavi tipi ile HbA1c değerleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki yoktur (p>0.05).

Hastaların eğitim durumları ile HbA1c değerleri arasındaki ilişki incelenmiş, HbA1c değeri ile eğitim arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır (p<0.05). Yapılan ileri analiz sonucunda (Tukey testi) gruplar arasındaki farkın ilkokul mezunu hastalardan kaynaklandığı belirlenmiştir. İlkokul mezunu hastaların HbA1c değerleri yüksekokul mezunu hastaların HbA1c değerlerinden daha yüksektir.

Hastaların tedaviye uyum düzeyleri ile HbA1c değerleri arasında ilişki incelendiğinde, istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu saptanmış (p<0.05), tedaviye uyumu iyi olan hastaların HbA1c değerlerinin daha düşük olduğu belirlenmiştir.

Hastaların şeker ölçümü yapma durumları ile HbA1c değerleri arasında bir ilişki olup olmadığına bakılmış, yapılan t testinde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır (p<0.05). Şeker ölçümü yapmanın HbA1c değerini etkilediği belirlenmiş, ölçüm yapan hastaların yapmayan hastalara göre HbA1c değerlerinin daha düşük olduğu saptanmıştır.

Hastaların beslenmeye uyum düzeyleri ve egzersiz yapma durumları ile HbA1c değerleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır

(p<0.05). Beslenmeye uyum düzeyleri iyi olan hastaların, uyum düzeyi kötü olan hastalara göre HbA1c değerleri daha düşüktür. Yine egzersiz yapan hastaların egzersiz yapmayan hastalara göre HbA1c değerleri daha düşüktür

Tablo 28. Hastaların Tanıtıcı Özellikleri İle HbA1c Değerleri Arasındaki İlişki HbA1c

DEĞİŞKENLER

Sd Karşılaştırma p

Cinsiyet 1 t=2.70 p<0.05

Yaş 3 F=1.77 p>0.05

Medeni durum 1 t=1.49 p>0.05

Eğitim Durumu 3 F=8.92 p<0.05

Gelir durumu 2 F=2.01 p>0.05

Diyabetin Süresi 3 F=0.40 p>0.05

Tedavi tipi 2 F=2.38 p>0.05

Tedaviye uyum 2 F=7.60 p<0.05

Ölçüm yapma 1 t=3.07 p<0.05

Diyete uyum 2 F= 14.36 p<0.05 Egzersiz yapma 1 t=2.70 p<0.05

BÖLÜM IV TARTIŞMA

Diyabetli hastalarda planlı eğitim programının sağlık inancına ve diyabet yönetimine etkisi incelenen bu araştırmada elde edilen bulgular altı bölümde literatür bilgileri ile tartışılmıştır.

4.1. HASTALARA İLİŞKİN TANITICI ÖZELLİKLERİN İNCELENMESİ