Bölgesel Ekonomiye Makro Etkileri

Kümeler, bulundukları bölgede dikkatleri üzerine çekerek bölgenin görünürlüğü böylece bölgenin cazibesini yükseltmektedir. Bilhassa doğrudan yabancı yatırımları kümeye getirmek açısından teşvik edici bir rol üstlenmektedirler. Kümelerde, şirketleşme düzeyi daha yüksek olmaktadır. Yeni başlayan firmalar dış tedarikçilere ve ortaklara nispeten daha bağımlı olmaktadır. Tüm bu aktörlerin kümede yer aldığı düşünüldüğünde kümelerin yeni başlayan firmalar için avantajı daha da ortaya çıkmaktadır. Genel manada, kümede yer alan firmalar küme içinde etkileşim ve iletişimde bulunduğunda ve rekabet ettiğinde, uzun dönemli rekabetçi avantajlar sağlamaktadır (Beyaz Kitap,2008, s. 24).

içinde bulunmanın yararlarını aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür (KOBİ İşbirliği ve Kümelenme Projesi, 2013b, s.8-9)

 Kümede bulunan firmalar bağlı oldukları kurum ve kuruluşlar kanalı ile kendi sektörleri ile ilgili uluslararası alanlara daha rahat erişebilmektedirler.

 Küme yönetimlerince firmaların ürün ve süreç geliştirmeleriyle ilgili Ar-Ge projeleri ve çalışmaları yapabilmektedir.

 Kümede bulunan firmalar ürün, teknoloji ve pazar bilgisine daha rahat erişebilmektedirler.

 Küme yönetimlerince firmalar için çeşitli analiz ve çalışmalar yapılarak firmaların ihtiyaçları ve hedefleri ortaya konulmaktadır. Ayrıca bu ihtiyaç ve hedeflere yönelik projeler geliştirmekte ve işbirliği ağları oluşturulabilmektedir.

 Kümede bulunan firmalar hedeflenen ihracat pazarlarına yönelik pazar araştırmaları ve eğitimlerden faydalanarak ihracat politikaları belirleyebilmektedir.

 İhracat pazarını büyütmek isteyen firmalar aynı problemleri yaşayan diğer firmalarla ortak akıl ve ortak çözüm yolları bulabilmektedir.

 Küme yönetimince sektöre veya kümeye yönelik düzenlenen fuar ziyareti ve alım heyetleri gibi faaliyetlere katılarak hedeflerine uygun potansiyel müşterileri bulabilmektedir.

 Son ürünün oluşması aşamasında yer alan ve aynı değer zincirinde faaliyette bulunan ulusal ve uluslararası firmalarla ortak çalışarak ürününün değerini yükseltecek ortak projeler oluşturulabilmektedir.

 Sektörün problemlerini belirleyerek çözüm yolları bulunmasında aynı sektörde bulunan firmalarla birlikte sektörel bir güç kazanabilmektedirler.  İşbirliği kuruluşu veya küme yönetimince temsil olunan firmalar uluslararası

arenada görünürlükleri artırmakta ve yeni pazarlar açısından güven elde etmektedirler.

Ülkelerin gerek uzmanlaşmasını ve gerekse küresel çapta farklılık oluşturmasını sağlayan kümeler, bölgesel kalkınmada etkili olmakta böylece bölgesel kalkınmışlık farklılıklarını azaltmaktadır. Firmalar kümelenme modeline dâhil olarak kendi karlılıklarını yükselterek ve bulunduğu bölgenin/yerelin kalkınmasına katkı sunmaktadır. Dolayısıyla ülkenin uluslararası alanda rekabet gücünün yükselmesine imkân tanımaktadır. Kümeler, kümeye dâhil firmaların

bilgiyi daha çok kullanmalarını böylece daha kolay ve hızlı üretim yapmalarını sağlamaktadır. Kümelenme modelini gerçekleştiren ülkeler bilgiye, teknolojiye ve uzmanlaşmış işgücüne erişip, daha düşük maliyetli üretim gerçekleştirmektedir (Ceyhan ve Özcan, 2018, s.146).

Güçlü kümelerin, bölgesel/yerel kalkınmada önemli bir rolü bulunmaktadır. Kümeler, bölgenin/yerelin rekabetçi gücünü yükseltmeleri, diğer bölgeler ile entegrasyonu sağlamaları, yöreye zenginlik getirmeleri, yeni ve daha kaliteli istihdam sahaları oluşturmaları nedeniyle bölgesel/yerel ekonomik kalkınmanın temel unsurlarından biri olarak kabul görmekte, dolayısıyla ulusal ve uluslararası kurumların ve yerel yönetimlerin de ilgisini çekmektedirler. Bu açıdan kümelenme politikaları ve destekleri çoğunlukla merkezi ve yerel yönetimlerin bölgesel ya da yerel kalkınma politikalarına destek veren bir aracı mahiyetini taşımaktadır. Yerel kümeler, küçük firmaların büyümesini desteklemekte, yeni ve iyi yatırımları teşvik etmekte ve kamu kurumlarından daha fazla destekler alabilmektedir. Kümeler, endüstri bölgelerini, iş geliştirme merkezlerini, tedarik değer zincirlerini, üreticileri, yerel odaları ve meslek kuruluşlarını bir araya getirmekte ve ilgili yerde ortak politikaların gelişmesini ve uygulamasını sağlamaktadır (KOBİ İşbirliği ve Kümelenme Projesi, 2013a, s.13). Yine kümeler köklü değer mekanizmaları oluşturan yerel bir kalkınma süreci olarak görülmektedir. İktisadi büyümenin ve yoksulluğun azaltılmasında aracı olma mahiyetini taşımaktadır. Kümeler bölgesel gelişme, girişimcilik, yenilik ve sanayi politikalarını bir araya getiren mekanizmadır. Firma ve sanayi, bilim ve teknoloji, bölgesel gelişme amaçlı istihdam oluşturma gibi konulara yoğunlaşan kümelerin tüm durumlarda nihai hedefi bölgesel rekabetin geliştirilmesidir (Tutar vd, 2011, s.8).

Nitekim İsveç`teki kümeler için yapılan çalışmada kümelerin hem firmalara hem de bulunduğu bölgeye önemli derecede katkı sunduğu ortaya konulmuştur. Çalışmada söz konusu ülkedeki kümelerin 2007-2009 yılları arasındaki performansları araştırılmış ve kümede bulunan firmaların satışlarının ortalama olarak %30, üniversite-sanayi işbirliğinin %50, diğer firmalarla işbirliklerinin ise %35 oranında yükseldiği belirlenmiştir. Yine bu firmalarda bahse konu dönemde istihdam %15 yükselirken, incelenen firmalarda 1800 kişilik

Benzer şekilde Türkiye`nin görece gelişmemiş bölgelerinde gerçekleştirilen kümelerin hem o şehrin kalkınmasında hem de Türkiye`nin ekonomik göstergelerinde pozitif etkide bulunduğu görülmüştür. Mesela Adıyaman tekstil hazır giyim sektöründe uygulanan kümelenme bu sektörde yeni firmaların açılmasını ve binlerce kişinin istihdam edilmesini sağlamıştır. Ayrıca şehrin kayda değer rakamlarla ihracat yapmasına ve ilin Güneydoğu`da göç vermeyen bir il olmasına olanak tanımıştır (Tutar vd, 2011,s.20).

Özetle gerek yukarıda farklı başlıklar altında zikredilen mikro ölçekli avantajlar gerekse makro düzeydeki avantajlar açısından değerlendirildiğinde kümelerin, genel manada bölgesel rekabet edebilirliğe katkı sunduğu ortaya çıkmaktadır (Beyaz Kitap,2008, s. 24). Ancak kümelerin yerel ekonomik kalkınmaya katkı sunması için kümelenme politikalarının uygulandığı bölgelerde devlet tarafından teşviklerin verilmesi gerektiği ve bu politikaların başarılı olması için ortak amaçların ve işbirliğinin önemli olduğunun altı çizilmektedir (Tutar vd, 2011,s.8-9).