3.1. Araştırma Modeli
Yapılan araştırmada nitel araştırma yaklaşımı modellerinden olan saha taraması modeli kullanılmıştır.
Saha araştırmaları, gerçek hayatın içinde yer almaktadır. Sosyal bilimlerde bir grup, bir şirket, bir köy, bir şehir veya bütün bir toplum alan olarak kabul edilebilir. Alan araştırması, tarama yöntemi, saha araştırması veya survey kavramları altında açıklanmaktadır. Buna betimsel araştırmada denir. Alan araştırmaları insanların her hangi bir konudaki görüşlerini ve değerlendirmelerini içerir (Arslanoğlu, 2014).
Tarama modeli, geçmişte ya da o anda varolan bir durumu varolduğu şekliyle betimleyen, tanımlamayı amaçlayan araştırma yaklaşımıdır. Araştırmaya konu olan her neyse onları değiştirme ve etkileme çabası yoktur bu modelde (Karasar, 1984:79).
3.2. Evren ve Örneklem
Araştırmanın evrenini Türkiye’de egitimle ilgili faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşları, örneklemini ise görüşme fırsatı bulunabilinen sekiz adet sivil toplum örgütü oluşturmaktadır. Araştırma ilköğretim 6., 7. ve 8. sınıf sosyal bilgiler ders kapsamında yer alan değerlerle sınırlıdır. Araştırma kapsamında, Gaziantep'te bulunan Gaziantep Eğitim Yöneticileri Derneği, Aktif Eğitimciler Sendikası, Eğitim Sen; İstanbul'da bulunan Türkiye Özel Okullar Birliği Derneği, Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı, Türkiye Milli Kültür Vakfı; Ankara’ da bulunan Eğitim Bir-Sen, Türk Eğitim Vakfı olmak üzere toplam sekiz STK ile görüşülmüştür.
3.3.Veri Toplama Aracının Hazırlanması ve Geliştirilmesi Süreci
Bu araştırmada, araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış “görüşme formu” (EK-1) veri toplama aracı olarak kullanılmıştır.
Görüşme Formu hazırlanması:
Görüşme formu hazırlanmadan önce konu ile ilgili yapılan literatüre taraması sonucu elde edilen bilgilere göre sorular hazırlanmış ve aşağıda açıklandığı şekilde
tasnif edilmiştir. Görüşme formunun birinci bölümünde yer alan demografik özelliklerle ilgili 9 soru (cinsiyet, yaş, medeni durum, çocuk sayısı, öğrenim durumu, mesleği, yaptığı iş, gelir durumu), ikinci bölümünde; sivil toplum kuruluşunun genel yapısıyla ilgili 10 soru (sivil toplum kuruluşunda kimlerin görev yaptığı, çalışanların statüleri, üye sayısı, üye olma şartları, gelir kaynakları, kuruluşun yurt içinde ya da yurt dışında birlikte çalıştığı kuruluşlar, kuruluşun faaliyetleri, amaçları, gelecekte yapılması planlanan çalışmalar, en sık karşılaşılan sorunlar), üçüncü bölümde ise; sivil toplum kuruluşunda ahlaki değerlerin eğitimine yönelik yapılan ve yapılacak çalışmalarla ilgili 10 soru yer almaktadır. (Eğitim sürecinde değerler eğitiminin gerekliliği, Değer eğitiminin kazandırılmasında okulların öneminin ne olduğu, Kuruluşun ahlaki değer eğitimine yönelik düzenlediği etkinlikler, kuruluşun ahlaki değer eğitimine yönelik düzenleyeceği etkinlikler, ahlaki değer eğitimine yönelik düzenlenen etkinlikleri hangi araç ya da araçlarla duyurdukları, düzenleyecekleri etkinliklerde herhangi bir kamu örgütü ya da sivil toplum örgütü ile işbirliği içinde olup olmadıkları eğer bir işbirliği söz konusuysa bu işbirliğinin hangi boyut ya da aşamada olduğu, düzenlenen etkinliklerde katılacak olan eğitimcileri nasıl seçtikleri ve eğiticilere herhangi bir eğitimin verilip verilmediği, ahlaki değer eğitimine yönelik düzenlenen etkinliklerde hangi materyallerin kullanıldığı, kuruluşta sağlanan eğitim etkinliklerinin değerlendirilmesini yapıp yapmadıkları, yapıyorlarsa nasıl yaptıkları, ahlaki değer eğitimi için yürütülen etkinlikler sırasında yaşanılan zorlukların neler olduğu). Hazırlanan görüşme formu ile ilgili olarak üç eğitim bilimleri uzmanının görüşüne başvurulmuş ve bu görüşme doğrultusunda forma son şekli verilmiştir.
3.4.Verilerin Toplanması
Bu araştırmanın verilerinin toplanmasında aşağıdaki aşamalar izlenmiştir: _Konuyla ilgili literatür taraması
_Araştırmanın evren ve örneklem seçimi _Veri toplama araçlarının hazırlanması
_Araştırma için, hazırlanan görüşme formu ile ahlaki değerlerin eğitimine yönelik İstanbul, Ankara ve Gaziantep illerinde faaliyet gösteren seçili sivil toplum örgütleri ile görüşme yapılması.
3.5.Verilerin Analizi
Nitel verilerin analizi konusunda literatür farklı kavramlar ve yaklaşımlar ortaya koymaktadır. Yapılan analizin derinliğine göre veri analizini iki grupta incelemek mümkündür: Betimsel analiz ve içerik analizi. Betimsel analiz, içerik analizine göre daha yüzeyseldir ve daha çok araştırmanın kavramsal yapısının önceden açık biçimde belirlendiği araştırmalarda kullanılır. İçerik analizi, toplanan verilerin derinlemesine analiz edilmesini gerektirir ve önceden belirgin olmayan temaların ve boyutların ortaya çıkarılmasına olanak tanır. (Yıldırım ve Şimşek, 2000). Önceden belirgin olan temalar üzerinden araştırma yapıldığı düşünülerek çalışmada betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Betimsel analiz dört aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk olarak araştırma alt problemleri ile betimsel analiz için bir çerçeve oluşturulmuştur. İkinci olarak dört alt probleme göre veriler tasnif edilerek işlenmiştir. Üçüncü olarak bulgular tanımlanmıştır. Dördüncü aşamada ise bulgular yorumlanmıştır.
Veri analizinde Sıkula (1977)’nın görüşme hakkında yapılan araştırmaları tarayarak ulaştığı aşağıda verilen sonuçlar da dikkate alınmıştır.
• Görüşme yapılandırılmamışsa değerlendiriciler arası güvenirlik çok düşük olmaktadır.
• Eğer görüşme yapılandırılmışsa değerlendiriciler arası güvenirlik doyurucu olmaktadır.
• Bir görüşmenin güvenilir olduğunun ispatlanması, onun geçerliğini kanıtlayamaz.
• Tutumlar ve yanlılıklar, değerlendirmeyi etkilemektedir.
• Yapılandırılmamış bir görüşmenin başlarında görüşmeciler kararlarını vermektedir.
• Yapılandırılmamış bir görüşme anında, görüşmeciler genelde araştırmacılardan daha çok konuşmaktadırlar (Akt: Balcı, 2005: 165).
BÖLÜM IV