Değer kavramı bütün ürün ve hizmetler için önemlidir. Finansal hizmet firmalarının değeri özellikle ekonomideki ana sektör olmaları nedeni ile bütün aktörler tarafından takip edilmektedir. Bankaların genel itibari ile değerlemesinin zor olmasına rağmen çok ilgi çeken bir konu olmuştur. Bu durum özellikle 2000 yılından sonra mevcut Türk banklarına olan yabancı ilgisi ile kendini göstermiştir. 2000 ile 2013 yılları arasında 18 Türk bankasının hisselerinin bir kısmı ya da tamamı yabancı sermayeli bankalar tarafından satın alınmıştır. Hatta Burgan Bank, Denizbank ve Garanti birden fazla kez satışları gerçekleşmiştir.
Bu inceleme ile iki defa satılmış olan Burgan Bank ve Denizbank ile yabancı sermayeli dört bankanın 2014 ile 2023 yılları arasında özsermayeye serbest nakit akımlar yöntemi ile değerlemesi yapılmıştır. Bankaların mevcuttaki verileri üzerinden ekonomideki ya da bankanın kendisindeki normal akışın dışına çıkmamak şartı ile gelecekteki olası değeri banka içindeki ve dışındaki kişilere bir fikir vermesi amaçlanmıştır.
Tablo 61. Özsermayeye Serbest Nakit Akımları Yöntemi İle Bankaların Toplu Analizi
BANKA Aktif Büyüme Hızı (2006-2013) ROA (Kâr/ Toplam Aktif) (2006-2013) ROE (Kâr/ Özsermaye) (2006-2013) Özsermayeye Serbest Nakit Akımları Değeri (1000xUSD) (2023) FİNANSBANK A.Ş. %14,53 %2,17 %17,56 9.346.936 DENİZBANK A.Ş. %20,50 %1,81 %16,60 7.598.037 HSBC BANK A.Ş. %14,88 %1,52 %10,68 4,724,755
BURGAN BANK A.Ş. %33,34 %0,40 %3,71 3.264.201
ING BANK A.Ş. %10,05 %0,96 %13,19 966.057
TURKLAND BANK A.Ş. %27,00 %0,12 %0,84 497.709
İncelenen bankaların toplu analizine bakıldığında orta ölçekli ve küçük ölçekli iki grup bankan oluşmaktadır.
Aktif kârlılığına göre bakıldığında, Türk Bankacılık sektör ortalaması 2006 ile 2013 yılları arası %1,8 olmuştur. Finansbank ve Denizbank sektör ortalamasınının üzerinde bulunmuştur, HSBC Bank ise sektör ortalamasının altında ama yakın olmuştır. Diğer bankalar ING Bank, Burgan Bank ve Turkland Bank incelenen dönemdeki aktif kârlılığı ile sektör ortalamasının altında kalmışlardır.
Özsermaye kârlılığına göre, 2006 ile 2013 yılları arası Türk Bankacılık sektörü ortalaması yaklaşık %13 olarak gerçekleşmiştir. Üç banka Finansbank, Denizbank ve ING Bank sektör ortalasının üzerinde performans sergilemişlerdir. HSBC Bank ise sektör ortalamsının altında kalmasına rağmen ortalamaya yakın durumdadır. Küçük ölçekli iki banka, Burgan Bank ve Turkland Bank ise sektör ortalamasının çok altında kalmışlardır.
Küçük ölçekli iki bankanın Burgan Bank ve Turkland Bank’ın aktif büyüme hızlarının incelemeye konu olan diğer dört bankadan daha yüksek olduğu görülmüştür. Özellikle Burgan Bank’ın büyüme hızı ekonomideki ya da bankanın kendi içindeki bir sorun olmaması
103
durumunda incelenen altı bankanın en yükseği olduğu tahmin edilmiştir. 2023 yılına gelindiğinde bu da bankanın değerine yansıyabileceği ve ING Bank’ın üstüne çıkabileceği öngörülmüştür.
Aktif büyüklüğe bakındığında 2013 yılı Türk Bankacılık sektöründe ilk onda yer alan 8nci sıradaki Finansbank ve 9ncu sıradaki Denizbank özsermayeye serbest nakit akımlar yöntemi ile değerlendirildiğinde altı banka arasında ilk iki sırayı alacakları öngörülmüştür. Denizbank’ın güçlü yapısı ve kârlılığı zaten 2006 yılından beri iki kez yabancı sermayeli bankalar tarafından satın alınması ile gözlenmişdir. Denizbank’ın 2012 yılında Dexia tarafından Sberbank’a yapılan satışı 2,975 milyon Euro’ya gerçekleşmiştir. Denizbank’ın 2023 yılı için hesaplanan değeri 2013 yılına indirgenmiş olarak 7,598,037 bin USD olduğu düşünüldüğünde Sberbank bu satıştan kârlı çıktığı görülmüştür.
Aktif büyüme hızını göreceli olarak diğer bankalardan düşük olan, özsermaye kârlılığı ve aktif kârlılığında sektör ortalamaların altında kalan ING Bank’ın bu performans ile devam etmesi durumda değer kaybedebileceği özsermayeye serbest nakit akımları yöntemi ile yapılan değerlemeden tahmin edilmiştir.
Değerleme yapılan bankaların gerçekleşmiş satışları ile hesaplanan değerleri kıyaslandığında fiyatlarının ucuz olduğu, Türk Bankacılık sektörün kârlı ve pazarın büyükmekte olması, yabancı yatırımcılar için Türk Bankalarının cazibesini koruduğu şeklinde yorumlanmıştır.
104
EKLER
EK.Tezin Flow-Chart Adımları
Özsermayeye Serbest Nakit Akımları = A + B – C – D – E + F Net Kâr = (AA – AB) + (AC – AD) – AE
Amortismanlar = BA + BB
Sermaye Harcamaları = CA + CB + CC + CD + CE + CF + CG + CH Δ Net İşletme Sermayesi = DA - DB
Yeni Borçlar = FA + FB + FC + FD + FE + FF + FG A- Net Kâr
AA- Faiz Geliri AB- Faiz Gideri AC- Faiz Dışı Gelirler AD- Faiz Dışı Giderler AE- Vergi
B- Amortismanlar
BA- Maddi Duran Varlıkların Amortismanı
BB- Maddi Olmayan Duran Varlıkların Amortismanı C- Sermaye Harcamaları
CA- Maddi Duran Varlıklar
CB- Maddi Olmayan Duran Varlıklar CD- İştirakler
CE- Bağlı Ortaklıklar CF- Krediler
CG- Vadeye Kadar Elde Tutulacak Menkul Değerler CH- Personel Giderleri
D- Δ Net İşletme Sermayesi
105
DB- Dönem Sonu Net İşletme Sermayesi E- Ana Para Ödemeleri
F- Yeni Borçlar FA- Mevduat FB- Alınan Krediler
FC- İhraç Edilen Menkul Kıymetler FD- Muhtelif Borçlar
FE- Diğer Yabancı Kaynaklar FF- Finansal Kiralama Borçları FG- Sermaye Benzeri Krediler
106
KAYNAKÇA Kitap
Akgeyik Tekin, Yavuz Arif, (2008), Türk Bankacılık Sektöründe Yabancılaşma. Risk mi Fırsat mı?, İstanbul Ticaret Odası Yayınları, İstanbul
Akgüç Öztin, (1993), 100 Soruda Türkiye’de Bankacılık, Gerçek Yayınevi, İstanbul Artun Tuncay, (1980), Türkiye’de Bankacılık İşlevi Gelişimi Özellikleri ve Sorunlarıyla, Tekin Yayınevi, İstanbul
Aydemir Namık, (2005), Dünden Bugüne Türkiye’de Bankacılık, , Ankara
Babuşcu Şenol, (1997), Bankacılıkta Risk Derecelendirmesi (Rating) ve Türk Bankacılık Sektörüne Uygulaması, SPK Yayınları, Ankara
Boratav Korkut, (1993), Türkiye İktisat Tarihi 1908-1985, Gerçek Yayınevi, İstanbul Bumin Mete, (2007), Türk Bankacılık Sektöründe Yabancı Bankalar, Turhan Kitapevi, Ankara
Chambers Nurgül, (2009), Firma Değerlemesi, Beta Basım Yayın, İstanbul
Copeland Tom, Koller Tim, Murrin Jack, (1994), Valuation Measuring and Managing the Value of Companies, McKinsey&Company Inc., New York
Damodaran Aswath, (2002), Investment Valuation Toolsand Techniques for Determining the Value of Any Asset, John Wiley&Sons Inc, New York
Damodaran Aswath, (2005), Valuation Approaches and Metrics: A Survey of the Theory and Evidence, Now Publishers Inc., Boston
Ercan Metin Kâmil, Ban Ünsal, (2005), Finansal Yönetim Değere Dayalı İşletme Finansı, Gazi Kitapevi, Ankara
Ercan Metin Kâmil, Öztürk M.Başaran, Küçükkaplan İlhan, Başçı E.Savaş, Demirgüneş Kartal, (2006), Firma Değerlemesi Banka Uygulaması, Literatür Yayıncılık, İstanbul
Ercan Metin Kâmil, Öztürk M.Başaran, Küçükkaplan İlhan, Başçı E.Savaş, Demirgüneş Kartal, (2008), İndirgenmiş Nakit Akımları Yöntemi İle Firma Değerlemesi, Gazi Kitapevi, Ankara
Günal Mehmet, (2012), Para Banka ve Finansal Sistemler, Berikan Yayınları, Ankara Güney Alptekin, (2012), Banka İşlemleri, Beta Basım Yayın, İstanbul
Gürbüz A.Osman, Ergincan Yakup, (2008), Şirket Değerlemesi Klasik ve Modern Yaklaşımlar, Literatür Yayıncılık, İstanbul
107
Hazar Adalet, Babuşcu Şenol, (2013), Banka Aktif Pasif Yönetimi, Bankacılık Akademisi Yayınları, Ankara
İşeri Müge, (2004), Son Finansal Krizler Ertesinde Türkiye’de Bankacılık, Türkmen Kitapevi, İstanbul
Karluk S.Rıdvan, (1995), Türkiye Ekonomisi Tarihsel Gelişimi Yapısal Değişim, Beta Basım Yayın, İstanbul
Kepenek Yakup, Yentürk Nurhan, (1995), Türkiye Ekonomisi, Remzi Kitapevi, İstanbul
Öçal Tezer, (1990), Para Teorisi Banka Kredi Para, Gazi Üniversitesi Y., Ankara, Öçal Tezer, Çolak Ömer Faruk, (1999), Finansal Sistem ve Bankalar, Nobel Yayınları, Ankara
Parasız İlker, (2007), Modern Bankacılık Teori ve Uygulama, Ezgi Kitapevi, Bursa Parasız İlker, (2005), Para Banka Finansal Piyasalar, Ezgi Kitapevi, Bursa
Sarıaslan Halil, Erol Cengiz, (2008), Finansal Yönetim Kavramlar Kurumlar ve İlkeler, Siyasal Kitapevi, Ankara
Seyidoğlu Halil, (1993), Uluslararası İktisat Teori Politika ve Uygulama, Ezgi Kitapevi, İstanbul
Üreten Aykan, Ercan Metin Kâmil, (2000), Firma Değerinin Tespiti ve Yönetimi, Gazi Kitapevi, Ankara
Dergi ve Ders Notları
Hazar Adalet, (2012), Bankacılık Hukuku Ders Notları, Başkent Üniversitesi, Ankara Işıktaç Muhip Şeyda, (2009), Banka Hukukunun Esasları, Ankara
Maviş Oğuz, (2006), Yabancıya Göre Ucuz, Forbest Türkiye, Sayı 9, İstanbul
Özyürek Hamide, Erdoğan Elif, (2011), Türkiye’de Finansal Kurumların Değer Belirlenmesi ve Bir Banka Uygulaması, Ekonomi Bilimleri Dergisi, Cilt 3, No 2
Tez
Küçükkaplan İlhan, (2008), Bankaların Değerinin Özsermayeye Serbest Nakit Akımları Yöntemi İle Tespiti ve İMKB Uygulaması, Gazi Üniversitesi, Ankara
Özarslan Saydar Özlem, (2011), Banka Değerlemesi ve Banka Değerini Belirleyen Faktörlerin Analizi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul
108
İnternet
Akgüç Öztin, (2006), http//journal.mufad.org.tr/attachments/article/353/1.pdf Ekonomi.Haber7, (2013), http://ekonomi.haber7.com/turkiye-ekonomisi/haber/ 1049963-devlet-bugunden-2023-yilina-borclandi www.bddk.org.tr www.bigpara.com www.finansbank.com.tr www.isyatirim.com.tr www.kap.gov.tr www.tbb.org.tr www.tcmb.gov.tr www.ticaretsicil.gov.tr