21 NO’LU ODANIN MEKAN VE TEFRĠġĠ
Sarayın lambrili üç mekanından biridir. Bu odalar sırasıyla; 18 No‟lu Taht Oda-yı Âlisi / Parkeli Oda, 26 No‟lu Doğramalı Oda / Hünkâr Hâsodası, 21 No‟lu Doğramalı Oda, olmak üzere üç mekandan oluĢmaktadır. 21 No‟lu Odayı bilgilendirmeden önce bu iki mekan sırasıyla incelenecektir.
18 No‟lu Taht Oda-yı Âlisi / Parkeli Oda
Mabeyn üst kat salonun batı eyvanı gerisinde bu mekâna paralel olarak kuzey-güney yönünde dikdörtgen planda uzanmaktadır.Boyutları 7,81m x 12,87m, yüksekliği 7,95 metredir. Sarayın,zemini parke ile kaplı tek odası olan mekân arĢiv kayıtlarında da Parkeli Oda olarak geçmektedir181
. Özgün kullanımına ilĢkin bir kayıt bulunmayan odanın, konumu ve görkeminden dolayı padiĢahın yabancı ve Osmanlı devlet erkânını kabul ettiği ayrı bir mekân olduğu düĢünülmektedir182
.
ġekil 41: 18 No‟lu Taht Oda-yı Âlisi / Parkeli Oda planı ve Fotoğrafı (M. S. ArĢivi) ve www. Beylerbeyi Sarayı. com
Doğu duvarı orta aksındaki bir kapı ile önündeki eyvanla salona açılan odanın güney ve batı duvarlarında simetrik düzende üçer pencere yer almaktadır. Ġki tarafta da ortadaki pencereler daha büyük ve yarım daire kemerlidir.
181 T. C. Göncü, a. g. t. , s. 67‟den naklen BĢb. Osm. ArĢ. ,Yıldız Perakende Hazine-i Hâssa, No: 20/7 182
94
ġekil 42: 19. yüzyılın sonlarında 18 no‟lu odanın perde ve koltuk kumaĢı detayı (ĠÜK 90872)
Bu mekânın 1880 yılı civarında G. Berggren (1870-1905) tarafından çekilmiĢ bir fotoğrafı bulunmaktadır. Mekânın 19. yy‟ın sonlarında çekilmiĢ fotoğrafı ile günümüzdeki hali karĢılaĢtırılınca değiĢikliğe uğramadığı görülmektedir.
95 Günümüzde odanın tüm duvarları tavana kadar ahĢap kaplıdır. Sarayın en gözde ahĢap kaplamalarıyla kaplı olan Mâbeyn bölümünün bu odasında padiĢah, yabancı devletlerini ve Osmanlı devlet erkanını kabul ederdi183. Farklı renkli ahĢapların
kullanıldığı kaplama Oryantalist üsluptaki cephe düzenlemeleri yansıtır.
ġekil 44: Günümüzde 18 No‟lu Taht Oda-yı Âlisi / Parkeli oda fotoğrafı
Duvarlarda, mukarnas baĢlıklı sütuncelerle boyuna dikdörtgen çerçeveler oluĢturulmuĢtur. Çerçevelerin üst kısmını sütunce baĢlıkları üzerindeki impost ve bunlara binen yatay öğeler oluĢturur. Bunların yüzeyi kare levhalar içindeki baklava motifi ile bezelidir. DüĢey hatlar oluĢturan orta bölümdeki dikdörtgen çerçeveleri alttan ve üstten sınırlayan yatay çıkmalar dengeler.
183
96 Doğu duvarı orta aksında yer alan kapı iki yandan sütuncelerle sınırlandırılarak üstte bir alınlık oluĢturacak Ģekilde, sütuncelerin mukarnaslı baĢlıkları üzerinden yükselen dikdörtgen bir çerçeve içine alınmıĢtır. Çerçeve içine alınan alınlıkta oval bir madalyona yer verilerek içi marketri tekniğinde geometrik motiflerle bezenmiĢtir. Kapının iki yanındaki duvar yüzeylerinde; mukarnas baĢlıklı sütuncelerin ayırdığı dikdörtgen çerçeveli bölümler içerisinde, sütunceler ve sağır atnalı kemerlerinden oluĢan bir düzenleme görülür. Kapının hemen yanındaki çerçevelerde, kum saati baĢlıklı sütunceler arasında mukarnas kavsaralı bir niĢ yer alır184
.
BaĢlıklar üzerinden yükselen ve atnalı kemerin bindiği impostlar arasında yatay dikdörtgen bir pano bulunur. Sağır atnalı kemerler içerisine de yuvarlak madalyonlar yerleĢtirilmiĢtir. Diğer dikdörtgen çerçeve de ise mukarnaslı niĢin yerine yatay kayıtlarla bölünen dört panoya yer verilmiĢtir. Madalyon ve panalorın üzeri marketöri tekniğinde geometrik motiflerle bezelidir. Panoların ortasında ayrıca yağlı boyalı çiçek demetleri bulunur. Duvarların orta kısmındaki dikdörtgen çerçeveler ile tavan eteği arasında kalan kısımda, tek ve çifte sütunceler arasında dikdörtgen niĢ Ģeklinde bölmelere yer verilmiĢ; mukarnas baĢlıklı sütunceler ve niĢler girintili çıkıntılı bir yüzey oluĢturmuĢtur185
.
184 T. C. Göncü, a. g. t. s. 67 185
97
ġekil 45: 18 No‟lu Taht Oda-yı Âlisi / Parkeli oda fotoğrafı
Bunların üzerinden baĢlayan tavan eteğinde sivri kemerli tonozlar Ģeklindeki kademeli iki sıra saçak düzenlemesi yer alır. KöĢelerde taĢıntı yapan kolonların ahĢap kaplamaları da panolar halinde düzenlenerek yüzeylerine kartuĢ içinde çiçek demetleri iĢlenmiĢtir.
Sağır olan kuzey duvarı orta aksındaki büyük dikdörtgen çerçeve içerisinde yarım daire kemerli bir niĢ oluĢturularak ayna yerleĢtirilmiĢtir186
.
Bunun iki yanındaki çerçevelerde mukarnas kavsaralı niĢ düzenlemesinin aynısı yer alır. Pencerelerin yer aldığı batı ve güney cephelerde, mukarnas baĢlıklı sütuncelerle oluĢturulan dikdörtgen çerçeveler bu kez pencereler için kullanılmıĢ, batı duvarının iki kenarında atnalı kemerli sağır niĢ düzenlemesi tekrarlanmıĢtır.
186 Kaynaklara göre; Sultan Abdülaziz “Ben bu sarayda otururken Topkapı Sarayı‟nı görmek isterim” demiĢ ve bu dev ayna Sarayburnu‟nu gösterecek Ģekilde yerleĢtirilmiĢtir (bkz. , H. Y. ġehsuvaroğlu, Boğaziçi‟ne dair, s. 170).
98
ġekil 46: 18 No‟lu Taht Oda-yı Âlisi / Parkeli Oda Fotoğrafı
Tamamen Oryantalist bir üslubu yansıtan duvar kaplamaları ahĢap iĢçiliğinin çok ince ve zevkli bir örneğini sunmaktadır. Dikdörtgen tavanı, kaval silmeli ve mavi renkli profilli çıtaların oluĢturduğu bir kenarlık çerçeveler. Tavan da Magrip üslubuna uygun olarak geometrik geçmeler ve moresk motiflerle süslüdür. Tavanın ortasında büyük bir sekizgenle köĢelerinde küçük birer üçgen, bunların iki yanında da birer dikdörtgen çerçeve oluĢturularak, geometrik ve bitkisel motiflerle bezeli bordürle ayrılmıĢtır. Çerçeveler, yaldız iĢlemeli ince çıtalarla meydana getirilen geometrik kompozisyonların içleri kalem iĢleri ile bezelidir. Sekizgenin içerisinde, sekiz kollu yıldız ile ana akslardaki dört kolun ucunda diyagonal konumlu kareler yer alır. Yıldızın içinde bir madalyona yer verilerek yeĢil ve kırmızı üzerine sarı, mavi, kırmızı renkli moresk motifler ile aralardaki doğal çiçeklerle süslenmiĢtir. Dört yandaki diyagonal karelerde rumi ve palmetler iĢlidir.
Yıldız ve kareler ile bunları kuĢatan sekizgen çerçeve arasında kalan kısımlarda, bir kartuĢ içerisindeki çiçek demeti ile bunu kıvrım dal ve Rumilerle bezeli kompozisyon oluĢturur187.
187
99 Kırmızı üzerine sarı bezeli kompozisyonu mavi üzerine geometrik desenli ince bir bordür kuĢatır. Sekizgenin dört köĢesindeki kırmızı fonlu üçgen panolarda sarı ile palmet ve rumiler iĢlidir. Bir bordürle ayrılan iki yandaki dikdörtgen çerçeveler profilli ince çıtalarla üçe bölünmüĢtür.
ġekil 47: 18 No‟lu Taht Oda-yı Âlisi / Parkeli Oda tavan süslemesi
Orta kısımdaki dikdörtgen bir panoda, mavi zemin üzerine altın yaldız ile ta‟lik hatlı dört satırlık manzumeler yer alır. Yazıların iki yanında aynı tarz çıtalarla oluĢturulan çapraz konumlu haçlar bulunur. Haç kolları ve göbekteki kare bölüm stilize bitkisel motiflerle bezelidir. Odanın duvar süslemelerinde görülen Magrip kaynaklı Oryantalist üslup, tavan bezemelerinde de sürdürülmüĢtür. Geometrik geçmeli kompozisyonlar ve sarı, kırmızı, mavi renkli moresk motifler bu üslubun yansımalarıdır. Yer yer Barok çiçekler görülse de tek bir üslubun hâkim olduğu ender mekânlardan biridir.
100 Oda, duvarlar gibi zemini de ahĢap kaplı oda bu özelliği saraydaki mekânı oluĢturmaktadır. Zemin kaplamada, Türk-Ġslam sanatının hemen her alanında görülen yıldız-haç kompozisyonuna yer verilmiĢtir188
.
Odanın tefriĢinde Türk tarzındaki ahĢap-bronz yapımı mobilyalar kullanılmıĢtır. Ġki kanepe, dört koltuk ve on dört sandalyeden oluĢan oturma grubu mukarnas baĢlıklı sütuncelerle süslenerek arkalığı teğet kemer Ģekline göre düzenlenmiĢtir.
Mukarnaslar ve taç kısmındaki palmet motifi altın yaldızlıdır. Taç kısmındaki motif perde korniĢlerinde de görülür.
ġekil 48: 18 No‟lu Taht Oda-yı Âlisi / Parkeli oda
KumaĢ kaplamaları da, krem rengi üzerine yaldız iĢlemeli çiçek ve yaprak desenli perde kumaĢıyla aynıdır. Oda da yer alan üç masadan ikisi, mukarnas baĢlıklı sütuncelerin kullanıldığı sivri kemerli galeriler Ģeklinde düzenlenen ayaklarla odanın genel üslubuna katılırlar. Üzeri bitkisel ve geometrik motiflerle bezeli oval tablanın eteği de, tavan eteğindeki gibi sivri kemerli niĢler iĢlidir.
Odaya sonradan yerleĢtirildiği anlaĢılan ortadaki Japon üslubundaki yuvarlak masa ise ayaklardaki oyma süsleme ve tablasındaki fildiĢi kakmalarla bunlardan ayrılmaktadır.
188
101 Masalar üzerinde yer alan lacivert üzerine renkli çiçek desenli porselen vazolardan ortadaki kartal biçimli tutamağı ile dikkati çekmektedir189
.
ġekil 49: 18 No‟lu Taht Oda-yı Âlisi / Parkeli oda
Tavan göbeğinden sarkan iki kademeli kristal avize, altın varakla konturlanmıĢ, kırmızı, yeĢil ve süt beyazı mumluklarla ve çan Ģeklindeki askılarla süslenmiĢtir. Avize askısı aynı renklerde kristal boğumlar ve kıvrık dekoratif kolları taĢıyan çanaklarla yükselerek devam eder. Aydınlatma aracı olarak bunun dıĢında, eski fotoğraflarla, aynanın iki kenarında ayaklı Ģamdanlarda görülmektedir190
. 26 No‟lu Doğramalı Oda/Hünkâr Hâsodası
Mavi Salon‟un güneybatı köĢesinde doğu-batı yönünde dikdörtgen planda uzanmaktadır. ArĢiv kayıtlarında Doğramalı Oda olarak tanımlanan mekan, sarayda ağırlanan diplomatların resmi kabulleri gerçekleĢtirdiği yerdir191
. 189 M. Dündar, a. g. t. , s. 332-336. 190 M. Dündar, a. g. t. , s. 332-336. 191 F. Ġrez, a. g. e. , s. 69; T. C. Göncü, a. g. t. , s. 71, M. Dündar, a. g. t. , s. 332-337.
102
ġekil 50: 26 No‟lu Doğramalı Oda / Hünkâr Hâsodası plan ( M. S. ArĢivi), www. Beylerbeyi Sarayı. com.
Boyutları 8, 26 metre x 12, 42 metre ve yüksekliği 7, 83 metredir. Mekân, kuzeyindeki 25 no‟lu oda ile simetri arz eder. Doğu duvarı kuzey kenarında salona açılan bir kapısı ile batı duvarında üç, kuzey ve güney duvarının batı kenarında da birer olmak üzere beĢ adet penceresi bulunmaktadır. Boyuna dikdörtgen formlu pencerelerden batı duvarı orta aksındaki yarım daire kemerli olup diğerlerinden daha büyüktür192
.
ġekil 51: 19. yüzyılın sonlarında 26 No‟lu Doğramalı Odanın fotoğrafı (ĠÜK 90872)
192
103 Bu mekânın 19. yy‟ın sonlarında Sebah & Joallier (1888-1908) tarafından çekilmiĢ fotoğrafı bulunmaktadır. Mekânın eski fotoğrafları ile günümüzdeki fotoğrafları karĢılaĢtırıldığında pek büyük fark olmadığı açıktır.
ġekil 52: Günümüzde 26 No‟lu Doğramalı Odanın fotoğrafı
Mekânın pencerelerinin üzerlerinde “C” biçimli Rokoko tarzı perde korniĢleri bulunmaktadır. Sarı yaldızlı korniĢlerin taç kısmında karĢılıklı iki kuĢ figürü yer alır. Kapı üzerindeki yarım daire altın varak süs bu mekânın özelliklerinden biridir.
104 KöĢelerde kolonların çıkma yaptığı odanın duvarları pencerelerin üst hizasına kadar ahĢap, üstte kalan kısmı da pembe stuko ile kaplıdır. AhĢap kaplamalarda klasik bir düzenleme ile Rönesans etkiler görülmektedir193
.
Bir cephe düzenlemesini andıran kaplamalarda, payanda gibi çıkıntılı yüzeylerle oluĢturulan düĢey bölünmeler, alt kısımlarda profilli silmelerle oluĢturulan yatay bölmelerle dengelenmiĢ, yatay hareketlilik üstteki korniĢ tarzı düzenlemeyle de vurgulanmıĢtır. Meydana getirilen yatay ve düĢey bölmelerde, Profilli çıtalarla geometrik panolar, kartuĢlar ve madalyonlar oluĢturularak açık-koyu renk armonisiyle süslenmiĢtir.
ġekil 54: 26 No‟lu Doğramalı Oda / Hünkâr Hâsodası
Mermer görünümü verilen madalyonlar ile alt bölümlerdeki bazı kartuĢların içinde marketri tekniğiyle iĢlenen bitkisel motifler görülmektedir. Duvarların ahĢap kaplama ve süslemelerde simetri anlayıĢı göz önünde tutulmuĢtur. Aynı biçim ve düzenleme duvarlarda karĢılıklı olarak tekrarlanmıĢtır. Mekânın ahĢap tavanı, köĢelerde çıkıntı yapan kolonların taĢıdığı kiriĢlere binmektedir194
.
KiriĢlerin duvar haricinde kalan alt yüzeyleri kalem iĢi üslüdür. Kısa cephedeki kiriĢlerin alt kısmı, stilize bitkisel motifler arasında üç adet kartuĢa yer verilerek, ortadakine çiçek demeti, yandakilere de bir manzaralı natürmortlar tasvir edilmiĢtir.
193 M. Dündar, a. g. t. , s. 307-310. 194
105 Uzun cephedeki kiriĢlerin alt yüzeyleri de benzer Ģekilde kartuĢlar içindeki demetleri ile stilize bitkisel motiflerden oluĢan kompozisyonun tekrarı ile bezelidir.
Tavan eteğinde, yaldızlı akant yaprağı, rozet çiçek ve sarkıtlarla bezeli üs konsolları görülmektedir.
Etek boyunca uzanan konsolları da uzanan yaldız iĢlemeli profilli çıtalarla yatay bordürler farklı bir hava oluĢturur. Konsollar arasındaki kare alanlarda, yıldız-haç kompozisyonundon bir kesit sunulmuĢ, haçların kenarlara gelen konsolları kesilerek çeyrek kısmı kullanılmıĢtır. Mavi renkli yıldız ile kırmızı renkli haç kollarının üzerine stilize bitkisel motifler iĢlidir. Profilli çıtalar ve bir mavi kuĢakla ayrılan yeĢil renkli alt bölümde ise ortada bir baklava dilimi ile birbirine bağlanan geometrik kartuĢlardan oluĢan kompozisyon yer alır. Konsollara destek oluĢturan korbel tarzı çıkmalar bunları böler. Üstte kademeli bir çıkıntı yapan bölümün alt yüzünde yaldızlı oval madalyonlar yan yana sıralanmakta, yan yüzeylerde de bitkisel motif iĢlemeli profilli çıtalar yer almakta, bunu sırasıyla kırmızı ve yeĢil renkli kuĢaklar izlemektedir. Süs konsollarına binen tavan çerçevesinin alt kısmında, kırmızı renkli uzun altıgen kartuĢ içerisinde bir madalyon ile bundan iki yana yönelen palmet motifi yer almaktadır195
.
Çerçevenin yan yüzünde ise rumi ve palmetlerle bezeli mavi renkte bir bordür görülür. Çerçeve tavanın birleĢtiği çizgiyi gizleyen sarı yaldızlı profilli çıtalar stilize bitkilerle bezelidir. Tavan, sarı yaldızlı profilli çıtalarla oluĢturulan geometrik Ģekiller arasındaki kalem iĢi ile yoğun biçimde süslenmiĢtir. Ortada dilimli bir madalyon bulunur. Bunu, köĢelere yerleĢtirilen aynı madalyonun çeyrek kısmı ile aralarındaki oval panolar küçük birer madalyonla ortadakine bağlıdır. Kare bir alanı kaplayan bu kompozisyon düzenlemesinin bordürle ayrılan iki yanında, kare çerçeveler arasındaki uzun kartuĢlar yer alır. Tavan göbeğindeki dilimli madalyonun göbeğinde, bir gülbezeği çevreleyen sekizgen yer alır ve bunu dilimli bir daire kuĢatır. Hem iç hem de dıĢtaki madalyonun dilimleri stilize bitkisel motiflerle bezelidir. KöĢelerdeki dilimli çeyrek madalyonlarda benzer Ģekilde süslenmekle birlikte orta kısımlarda çiçek demetlerine de yer verilmiĢtir.
195
106 Dört yandaki oval panolarda denizdeki çeĢitli gemi ve kayık tasvirleri bulunur. Pastel renklerin kullanıldığı tasvirlerde gemiler bir boğazda ilerlerken veya limana demirlemiĢ vaziyette verilmiĢtir. Arkada siluet halinde bir kent veya dağlar bulunmaktadır196. Panoları birbirine bağlayan küçük madalyonlarda çiçek demetleri
yer alır. Arada kalan kısımlarda stilize bitkisel motiflerle bezelidir.
Tavanın köĢelerindeki karelerin içinde ay-yıldızlı armalar bulnur. Kareler arasındaki kısa kenarları dilimli kartuĢ, stilize bitkisel ve geometrik motiflerle bezenerek aralarda çiçek demetleri ve gülbezeklere yer verilmiĢtir. Kırmızı, mavi ve yeĢil fonların kullanıldığı tavan süslemelerinde motifler sarı, kırmızı ve açık mavi olarak iĢlenmiĢtir. Kullanılan renk ve motiflerin yansıttığı Magrip üslubu ile bir arada kullanılan Barok üsluptaki gemi tasvirleri ve çiçek demetleri bir sentez oluĢturur. Odanın 19. yy sonlarına ait fotoğrafı ile günümüzdeki hali karĢılaĢtırıldığında özgünlüğünü koruduğu görülür197
.
ġekil 55: 25 No‟lu odanın fotoğafı
196 ġ. Yum, a. g. t. , s. 47-48. 197
107 Farklı olarak, hasır döĢemenin üzerinde Hereke halısı serilidir. Odadaki iki kanepe, dört koltuk ve oniki sandalyeden oluĢan Rokoko üslubundaki oturma grubunun arkalık taçlarında, perde korniĢlerinde görülen kuĢlara yer verilmiĢtir198
.
Altın yaldızlı oturma grubunun bordo üzerine gri renkli bitkisel bezemeli döĢeme kumaĢları da perdelerle aynıdır. Ortadaki altın yaldızlı ahĢap masada Rokoko üslubundaki bezemeleriyle bu takımın bir kısmını oluĢturur. Batıdaki pencere önünde yer alan bir koltuk ise bunlardan ayrılmaktadır.
Barok çizgiler taĢıyan, taç kısmındaki arma ve kalem motifi ile de eklektik bir özellik gösteren koltuk 25 No‟lu odadaki koltuk takımının bir parçasıdır. Masa ve köĢelerdeki sehpalar üzerinde yar alan manzara tasvirli kırmızı beyaz vazolar Yıldız porselenidir.
Tavan göbeğinden sarkan, altın varakla konturlanmıĢ kırmızı, yeĢil ve süt beyazı renklerle süslü kristal Bohamya avize iki kademe mumluktan oluĢmaktadır. Kristal çubukların oluĢturduğu Ģua Ģeklinde bir çanaktan çıkan kol gruplarının taĢıdığı mumlukların altında çan Ģeklinde süs askıları bulunur. Avize askısı aynı renklerde kristal boğumlar ve kıvrık dekoratif kolları taĢıyan çanaklarla yükselerek devam eder199.
Bu bağlamda ele alındığında, bu bilgilerin “21 No‟lu Doğramalı Oda”yla ilĢkili ve benzer süslemeler, teknikler, kalemiĢleri olduğu görülmektedir.
21 NO‟LU DOĞRAMALI ODA
Mabeyn Üst kat salonun doğu eyvanı gerisinde bu mekâna paralel kuzey-güney yönünde dikdörtgen planda uzanmaktadır. Boyutları 7, 73 m x 12, 75 m, yüksekliği 7, 94 m‟dir. AhĢap duvar kaplamasından dolayı “Doğramalı Oda” olarak tanımlanan mekânın özgün kullanımına iliĢkin bir bilgi bulunmamaktadır.
198 M. Dündar, a. g. t. , 303-307. 199
108 Ancak, söz konusu mekânın sultana ait Esvap Odası‟nın hemen yanında olması nedeniyle sultan tarafından yemek, dinlenme ve kabuller gibi amaçlar için kullanıldığı düĢünülmektedir200
.
ġekil 56: 21 No‟lu Oda planı ve fotoğrafı ( M. S. ArĢivi), www. Beylerbeyi Sarayı. com.
Batı duvarı orta aksındaki bir kapı ile önündeki eyvanlı salona açılan odanın güney ve batı duvarlarında simetrik düzende üçer pencere bulunur. Ġki tarafta da daha büyük tutulan ortadaki pencereler yarım daire kemerlidir.
Odanın 19. yy sonları ve 20. yy baĢlarına ait fotoğraflarına bakıldığında iĢlevinin ve buna bağlı olarak da tefriĢinin zamanla değiĢtiği gözlenmektedir. Sultan Abdülaziz devrine ait bir deftere göre oda “gümüĢi zemin üzerine yeĢil ve sarı çiçekli Hereke kumaĢından pencere perdeleri, aynı kumaĢtan üzeri paftalı köĢe minderi, yaldızlı çiçek oymalı kanepe, koltuk, sandalye, yaldızlı ve beyaz üzerine kuĢ resimli büyük ayna, beyaz mermer taĢlı konsol ile döĢeliydi”. Foto ġevket tarafından büyük ayna ve sandalyelerin birkaçı görülebilmektedir.
200
109
ġekil 57: 21 No‟lu odanın 19. yüzyıl sonlarında çekilmiĢ fotoğrafı
Hasır döĢemeli zeminin üzerinde yolluk tipi halılar serilidir. Barok üsluptaki mobilyalardan masa günümüzde 30 No‟lu odada, ayna 24 No‟lu odada, konsolu ise 10 No‟lu salonda yer almaktadır.
Masa üzerinde görülen heykelli gümüĢ saat mavi salondadır. Odanın II. Abdülhamid‟in zorunlu ikameti sırasında çekilen bir fotoğrafta, dâhili muhafızların kaldığı koğuĢ olarak düzenlenmiĢtir. Sultan ReĢad döneminde yeniden tefriĢ edilen odada, Barok tarzındaki porselen plakalı aynanın yerine maun duvar kaplamalarına uyan günümüzdeki ayna ve dolaplı konsollar monte edilmiĢtir. Bu bağlama, dolabın iç kapağındaki etiketten Ġstanbul‟daki Narliyan firması tarafından imal edildiği, önceki bölümlerde de belirtilmiĢtir.
Söz konusu oda günümüzde yemek odası olarak tefriĢ edilmiĢtir. Zemini kırmızı üzerine krem ve yeĢil desenli iki adet Hereke halısı ile kaplı odanın ortasında büyük bir yemek masası ile etrafında sandalyeler yer almaktadır. Söz konusu yemek takımı 19. yy‟da Abdullah Biraderler tarafından çekilen fotoğraflarda Yıldız Sarayı ġale KöĢkü‟nün yemek odasında yer aldığı görülmektedir.
110 Sandalyeler II. Abdülhamid‟in Beylerbeyi Sarayı‟nda kaldığı sürgün döneminde veya daha sonra buraya naklolmuĢ olabilir.
ġekil 58: 21 No‟lu Selâmlık yemek odanın eski fotoğrafı
Ortadaki masa yakın zamanda yenilenmiĢtir. Fotoğrafta eski masanın fotoğrafı net bir Ģekilde görülebilmektedir.
111 ġekildeki fotoğrafta yemek sandalyelerinin arkalıklarında kûfi yazı ile Sultan Abdülhamid‟in ismi bulunan bu takımın, Yıldız Sarayı Merasim KöĢkü‟nün yemek odasına ait olduğu tesbit edilebilir201
.
ġekil 60: Beylerbeyi Sarayı 12 No‟lu odanın yemek takımını gösteren fotoğraf
Sedef, malakit kakmalı ve ceylan derisi kaplamalı, taç kısmında kûfi‟li “Abdülhamid” yazılı sandalyeler, harem yemek salonundakilerin (12 No‟lu oda) ile aynısıdır.
201
112
ġekil 61: 21 No‟lu odada bulunan Eklektik üslûpta kapitone koltuk
Bunun dıĢında, yakın zamanlı yayın ve fotoğraflarda görülen altı adet koltuk da, sandalyeler gibi iĢlemeli olup tepelerinde kûfi yazı ile Sultan Abdülhamid‟in adı yazılıdır. Koltuklar, perdelerde olduğu gibi yeĢilimsi ve krem rengi desenli kumaĢla kaplıdır. Bunlar arasında görülen ve hâla odada bulunan krem rengi kumaĢ kaplı Barok tarzındaki koltuk ise farklılık arz etmektedir. Günümüzde bu koltukları yerinde, sadece krem rengi çiçek desenli kumaĢ kaplı eklektik üslupta kapitone koltuk yerinde bulunmaktadır.
5. 1. 21 No’lu Odanın Mekânında Kullanılan Mobilyaların Ûslup Özellikleri
XIX. yüzyılda Paris‟ten saraya yollanan bir mobilya kataloğunda, geçmiĢ tarihlerde XV. Louis üslûbunda ve “Reúnion” tâbir edilen kanepe, koltuk ve komodin türlerinin birleĢiminden oluĢmuĢ değiĢik bir mobilyaya rastlıyoruz.