Avrupa Birliği ve İstihdam Politikası

İstihdam politikası ayrı bir politika değil makro ekonomi, yapısal politika, sosyal politika, fırsat eşitliği, eğitimin desteklenmesi, iş organizasyonu, gibi konuları kapsar. Avrupa Birliği’nde 1986-1990 yılları arasında ekonomik büyüme, yatırımlar ve istihdam bakımından olumlu gelişmelerin yaşanmasına rağmen 1990’ların başından itibaren yaşanan yüksek faiz oranlarının yatırımlar üzerindeki olumsuz etkisi, para piyasaları ve döviz kurlarındaki istikrarsızlık ve bazı Avrupa Birliği üye devletlerinde yaşanan yüksek oranlı bütçe açıkları vb. ekonomik sıkıntılar işsizliği hızla arttırmaya başlar.

Avrupa Birliği’nde zaman içerisinde işsizliğin gelişimine bakarsak, 1960 ve 1973 yılları arasında GSYİH artışı (yılda % 4,8) yüksek oranlı, büyüme hızı artış gösterip istihdam hacmi düşük kalır. Buna bağlı olarak da yatırım oranı düşük seviyede kalır, işgücü arzı yükselir. 1974-1985 yılları arasında büyüme hızı düşer, yatırımlarda da yavaşlama olur, işsizlik oranı da sürekli bir şekilde artışa geçer.

Birlik içinde alınan yapısal uyum politikaları ile 1980’lerin başından itibaren Birlik içinde yılda % 3,2 oranında yüksek büyüme hızı yaşanır. Ancak yinede ortalama büyüme hızı 1960’lı yıllardaki büyüme hızı ile farklılık gösterse bile bu yatırımlarda önemli artışların sağlanması için yeterli olamaz.

Bu dönemde istihdam % 1 oranında artış göstermiş, 1985 yılında işsizlik oranı %10,8 iken 1990 yılında % 8.3’e düşer.1991 yılında da GSYİH’da yavaşlama olur. Büyüme 1993 yılında 1975 yılından bu yana ilk kez negatife düşer ve işsizlik oranı hızla yükselmeye başlar.

Bunlarda göstermektedir ki 1986-1990 yıllan dışında haricinde birlik ekonomisinde düşük istihdam yaratıldığıdır ve işsizlik sorununun başlangıcının 1970’li yıllar olduğudur. 1. petrol krizinden sonra işsizlikte artış olur bu makro ekonomik politikaların yetersizliğinden kaynaklanır, yetersiz makro ekonomik politikalar yatırımları da azaltır.

Ekonomik büyümenin artması buna bağlı istihdamın gelişmesi birbirleriyle alakalı üç ilkeye bağlıdır;

• İstikrarlı işleyen bir makro ekonomik politikanın sağlanması, korunması, • Rekabetin sağlanması, rekabet gücünün arttırılması,

• İşgücünde aktif istihdam politikalarının ve yatırımlarının sağlanması, istihdam artışını engelleyen kısıtlamaların kontrol altına alınması,

İşsizliğin önlenmesi makro ekonomik politikaların yanında yapısal politikalarında beraberce gerçekleştirilmesiyle olur. Çünkü makro ekonomik politikaların kullanılmasını kısıtlayan engellerin kaldırılması yapısal politikaların etkinliğinin arttırılmasına bağlıdır.

Makro ekonomik düzeyde alınacak ilk ve orta vadeli amaç, para politikalarında sağlanacak istikrardır. Faiz oranlarında düşme, bütçe açıklarının kapatılmış olması, döviz kurlarında istikrarın sağlanması, Avrupa para Birliğinin korunması makro ekonomik düzeyde üzerinde önemle durulan politikalardır.

İstihdam arttırıcı yatırımlar yaparken ücret artırımında işletmelerin rekabet durumu dikkate alınmalı, istihdam düzeyinin arttırılması için Avrupa Birliği firmalarının Avrupa içinde ve dışında küresel rekabete ulaşmaları gerekir.

Yatırım oranlarında artış sağlanmasıyla Avrupa Birliği dünya çapında rekabeti arttırır. (Tisk, 1995) Üye ülkelerin istihdam yaratma çabaları birbirlerinden farklılık gösterebilir. Bu farklılık ekonomik büyümenin tek başına işsizlikle mücadele edemeyeceği bu konudaki en etkin yolun yeni iş imkanları yaratabilmek olduğudur. Yine de yeni iş imkanları yaratılırken de üye devletlerin eğitim sisteminin, çalışma hayatını düzenleyen yasalarının, sosyal güvenlik sistemlerinin, iş idarelerinin farklılığı dikkate alınmalıdır. (Tisk, 1995) İstihdam yaratmaya yönelik politikalar ise 4 grupta toplanır; (Koray, 2014)

• İş Yaratma Programı: Merkezi ve yerel yönetimlerde, kâr amacı gütmeyen kuruluşlarda topluma hizmet gayesiyle yürütülen programlardır.

• İş Yerinde Eğitim Programı: Çalışanlara mesleki eğitim kazandırılması, yeni öğretiler, nitelikler kazandırılması gayesiyle işyerinde bazen de iş yeri dışında verilen eğitim programıdır.

• İş ve Eğitim Programları: Gençlere yönelik olarak, gençlerin okulları bitirip iş hayatına atılmalarında onlara yardımcı olarak kolaylık sağlamak adına hazırlanan bir programdır.

• İş Kurmaya Yardımcı Programları: İşsizlere yönelik kendiişlerini kurmalarında yardımcı olmaya çalışan bir uygulamadır.

İstihdamda öncelik verilen konuların eğitim ve mesleki eğitim olmasının sebebi, ekonomik büyüme, rekabet gücünün arttırılması ve istihdamın yükseltilmesinde eğitimin oynadığı önemli roldür.

Sürekli eğitim sayesinde nitelik düzeyi düşük bireylere iş kazandırabilmek, işi olanlara işlerini kaybettirmemek ve gençleri iş piyasasına kazandırmak. Çoğu zaman gençler okul eğitimini tamamlamadan çalışma hayatına atılıyor, bu gençlerin çalışma hayatı ile bütünleşmesinin sağlanması gerekmektedir.

Eğitim alanından çalışma hayatına daha etkin, kolay geçiş ve verimli iş için çalışma hayatına yönelik niteliklerin kazandırılmasını amaçlayan çıraklık ve hizmet içi eğitimin sağlanması, bu sistemin geliştirilmesi gerekir. Bu sistemin geliştirilmesi ise, gençlerin istihdama girmesini kolaylaştıracak, insan kaynaklarına yatırımı ve rekabeti arttıracaktır. (Tisk, 1995) Avrupa Birliği’de istihdam yaratma politikaları ve işsizlikle mücadele üzerinde çok durulan bir konu olması sebebiyle Avrupa Birliği Antlaşmalarında temel maddeler arasında yer alır. Örneğin, Maastricht Antlaşmasında sosyal politikanın belirlenmesi, bu politikanın oluşturulma şeklinden bahsedilir, Amsterdam Antlaşması istihdam politikalarına yönelik çalışmalarını Avrupa Birliği çapında geçerli kıldığı için önem taşır.

Amsterdam Antlaşması’nda istihdam başlıklı bir bölüm vardır. Burada istihdam düzeyinin belirlenmesi, bu konudaki amaçlar belirlenir, işsizlikle mücadele konusu vardır. İşsizliğin azaltılması üye devletlerce ele alınır. 1997 yılında Lüksemburg Zirvesinde de istihdamın arttırılması, girişimciliğin desteklenmesi, iş gücü piyasasında uyum ve kadın- erkek fırsat eşitliği önemli konular arasındadır.