Arz-ı Mekale

Hamd yüce Allah'a, selavat Hz.Resulallah'a, rahmet ve rıza bütün ibadullaha olsun. Beni şu Zazaca Mevlidi Şerif'in tanzimine teşvik eden üç sebep var:

Biri, mevcut tabiatın menzumi. Biri, böyle bir eserin talebi. Biri de aşkın mevcudiyeti.

Zira, nazm olmazsa manzum olmaz. Taleb olmazsa matlub olmaz. Ve aşk olmazsa maşuk olmaz. Demek manzum nazmın sayesi, matlub talebin gayesi, maşuk ise aşkın mayası ve aşıkın sermayesidir. Nazmın sayesinde talebin gayesi peşinde aşkın sermayesiyle vücude gelen bu eserdeki kusuru bulan beni aşıkların maşuku olan fahr-i kainatın şefat kapısına sığınarak affını diler ve o maşukun maşuku olan bana bu manzum tabiatı veren Hazreti Mevla'ya yalvarır, bitmez ve tükenmez rahmetine iltica ile, günahlarımın bağışlanmasını rica ederim.

Nazım Mehmed Ali 3.1.1.1.2. İhtar!

Salavat beytleriyle dûa dahil doksan dokuz beytten ibaret olan şu Mevlidi

Nebi (aleyhi salatu ve selam) tanzim edildiği vakit ilk önce orta kısmı, yani

Mevlid kısmı, sonra baş kısmı yani salavat kısmı fıtri olarak kalbe [daha yakın] geldiği için, orta kısım mevlide başlangıç, baş kısım da mevlid bir sonuç olur. Bînanaleyh hangi taraftan başlanırsa başlansın ikisi de uygunsa da fıtrata ait önce orta kısımdan sonra baş kısım daha sonra Kur'an okunsa ve dua kılınsa daha tesirli olur kanatindeyim.

Nazım Mehmed Ali 3.1.1.3. Taqriz!

Şark memleketinde okunan Mevlidi Şerif; Kürtçe, Farsça, Arapça karışımı gayet ağır bir lugatle yazıldığından Kürtçe Mevlid deye okunduğu halde hiçbir Kürt, bazı kısımları hariç, bir şey anlamaz. Bilhasa bazı edebi kelimelerle, edebi manalarla süslendiği için manası gayet güç olarak çözülür. Malum Zaza lehçesini konuşanlar ise hiç de anlayamazlar. Şimdiye kadar yazılan Zazaca mevlidler ise yine lugatlerle süslendiği için yine cüz-î bir kısım müstesna Zazalarca da

Hacı Hoca adıyla ma’ruf arkadaşımız Mehemed Ali Öztürk tarafından kaleme alınan Zazaca Mevlidin gayet açık bir Zazaca ile mahirane bir şekilde tahriri dikkate şayandır. Mevlid gayet lirik nazmı ve samimi ifadesi ve ümmileri bile heyecanlandırıp galeyana getirmesi arkadaşımızın (şairin) manevi aşkındaki kudretini izhar eder.

Bütün ümmilerin gayet fesih bir tat ile yazılan bu mevlid karşısında

gösterecek[leri] sempati gayet şahane ve ihtişamlı olacaktır. Bütün çevre ve millet uleması namına ve bütün Zaza kardeşler adına nazıma şükranlarımızı bildirir, mükefatını cenabı Allah'tan niyaz eyleriz.

Septioğulları'ndan Ahmed Fuad

3.1.1.4. MEWLIDÎ NEBÎ

3.1.1.4.a. Munacaad: Hete çekû ra mana xo “Ellay rê dûa kerdiş, kewtlakerdiş o.

Eg ma qsêt ma Ella laykkewtiş bo, niyaz kerdiş bo ha nesîr bibo ha şîîr iney ra ma vonî munacaad. Pê kaside, gazel, mesnevi, murabba, muhammes, terkib ve terci-i bend, rubai û kıt’aya nusîna. Ma na qisim heme mewlidon de zî veyneyn. Her mewlid pê yew munacaada destpêken. La sirey eyn rey rey bedilyena. ” (Mi xo mewlid gorê qismon nome kerdo yew bine malûmat da.)

Bîsmîllahîrahmanîrrehîm

Namey Homay vac heyveyrî (hêverî), pê namey Homay ak berî Xebêr mewlidî weş xeberî; biwan mewlîd Pêyxemberî

Pêyxembêr zaf aşiq resnaw`, yi qelbî aşiqan veşnaw´ Mewlid Pêyxemberî beşnaw, biwan mewlîd Pêyxemberî Pêyxember pîl Pêyxemberû , ha Pêyxemberûn ra verû Şerêf yi zî hemîn serû , biwan mewlîd Pêyxemberî

Wi yew sayê sêr tebsî yo, beyîş Pêyxember ebsî yo Ameyîş ey pênesî yo, biwan mewlîd Pêyxemberî Ameyûş ey yew rehmet o, mewlîd êy de çîn zehmet o Homay ma berû cenneto, biwan mewlîd Pêyxemberî

(Pêyxemberkom o, qey Pêyxember qey muslumonana vazîfeyê ey çî yo. Ehemmîyet Hz. Pêyxember ra behs beno, Pêyxember kom o;mezîuyêt ey ra behs beno)

Homay wi yew rehmet dawo, vatiş mewlîdrind pêmawo Mewlîd Pêyxemberî ma wo, biwan mewlîd Pêyxemberî Şima mewlîd yi gueştar î, dunya k' esta hezey warî Homay xo rî bikîn zarî, biwan mewlîd Pêyxemberî Gueştarî mewlîd yi keko, may xo pîxo ra yewek o Wi holek o, wi xasek o, biwan mewlîd Pêyxemberî

(Mezîyêt mewlid ra behs beno, babêt mewlid, vazîfeyê mewlid ra behs beno.)

Pêyxembêr ma rind rindûn o, pêyxembêr însûn cindûn o Wi serekî hemînûn o, biwan mewlîd Pêyxemberî Pêyxembêr Pêyxemberûn o, wi rehberî rehberûn o Wi me´denî xeberûn o;biwan mewlîd Pêyxemberî Ti bizan pêyxembêr tu kam, yûndes55 _{beytî verîn temam}

Vaj “esselatû we’s-selam”, biwan mewlîd Pêyxemberî

55 Yondes : yewindes/des yew. ( Ferhengê Kûrdî [Zazakî-Tirkî], [Amedekar.Roşan Lezgîn], Çapa 1in, Weşenxaneyê Roşna, Dîyarbekîr,2013, r.187.

(Pêyxemberkom o, vazîfeyê çî yo, ehemmiyet mevlîd wendiş çiyo? Ehemmîyet pêyxember qey Muslumonon çî yo?)

Ti wazenî xeyrû temam, vaj“esselatû we’s-selam” Ti wazenî cennet meqam, vaj “esselatû we’s-selam”

***

Yew wesîyet ken qey tu rî, mewlîd ra ver ti hêverî56

Yew fatîha biwan mi rî, biwan mewlîd Pêyxemberî Tu ra wazen yew fatîha, tu ra wazen ez yew dua Ruhî tu rî zî bena şîfa, biwan mewlîd Pêyxemberî Kamik yew fatîha biwan, wi mûnî rehmetî de biman Wi 'ef Rebbî ra pê nîman, biwan mewlîd Pêyxemberî Mewlid Zaza beşnaw mi ra, yew şîret ken qey tu r' bira Yew fatîha wazen tu ra, biwan mewlîd Pêyxemberî Fatîha bid çiqas nebî r´, fatîha bid´ çiqas welî r'

Fatîha bid´ Mehemed 'Elî r', biwan mewlîd Pêyxemberî

---el-fatîha---

Wazên akîr inî berî, cewherû vec rîy teberî

Hurmet bikir mewlid yi rî, biwan mewlîd Pêyxemberî

(Nê beyîton de ehemmiyet fatîha ra behs beno, ma qey Fatîha wonên, fayde ey ra behs beno. )

Mevaj Pêyxember êrên û , wi yew Pêyxember verên û Nûr´ yi Adêm ra gîrên û, biwan mewlîd Pêyxemberî

Adêm ra şi çarey Hewa57_{, Adem pî ma w, ya may ma wa}

May´ Pêyxemberûn îz ya wa, biwan mewlîd Pêyxemberî Şerêf Pêyxemberû bi pîl, nûr gina Îbrahîm Xelîl,

Weyra pê resa Îsmaîl, biwan mewlîd Pêyxemberî Îbrahîm ra yi vîst yew ber, bira rind ra mevêc teber

Pêyxember pîl yew Pêyxember, biwan mewlîd Pêyxemberî Ina ber nîya putperest, heramî r' derg nîkerd yew dest Pê zerrey xwi qena´et best, biwan mewlîd Pêyxemberî Çiqas bera mubarek a, çiqas yew ber a holek a

Çiqas yew bera xasek a, biwan mewlîd Pêyxemberî Ti wazenî tarîx akîr, bera pak tarîx id cakîr

Cewherûn mewlîd yi pakîr, biwan mewlîd Pêyxemberî Ti Adem´ ra bê ûnvari, ti Îbrahîm ra vambari

May-pî yi ra vîjêr dîyari, biwan mewlîd Pêyxemberî Îbrahîm ra vîst û yew ber, ‘Ebdullah ra otir yen cêr Ino yewek bi Pêyxember, biwan mewlîdPêyxemberî Ti bizan pêyxembêr tu kam, yûndes beytî dîyin temam Vaj “esselawatû we’s-selam”, biwan mewlîd Pêyxemberî

Ti wazenî xeyrû temam, vaj “esselatû we’s-selam” Ti wazenî cennet meqam, vaj “esselatû we’s-selam”

57 Hz. Hewa : (Ali îmran, 3/59) . Ayeton ra zî fehm beno kî her ra xelq bî. Hz.Havva zî Âdem (as) 'ra ca biyo ameya dunya.

***

(Nê beyîton de telmih beno, Hazretî Adem ra tepşen soy hazretê pêxembe ra vîceno, Pêyxember senî insonon peron Hazretê Adem ra biyo, Hazretê İbrahîm ra tepşîn soy Hazretî Îsmail ra yeno. Yanî neybeyoton de Hezretî Adem, cennet, cehennem û Hazrete Pêyxember kom o, ça ra yeno sureley komî ra yo inon ra behs beno. )

Ti wazên bîb ummet ey rî, ti wazên veyn xizmet ci rî Ti wazên bîk hurmet yi rî, biwan mewlîd Pêyxemberî

Tarîx biwan bîg xeberû, mewlid biwan veyn cewherû Nûr gina zaf Pêyxemberû, biwan mewlîd Pêyxemberî

(Tîya de vazîfey merdim ra qal bena. Merdim sekir û senî sevab bigero nînon mucnen ma .)

Nûr gina Îbrahîm Xelîl, nûr gina Hezret Îsmaîl Resa ‘Ebdullahî bi pîl, biwan mewlîd Pêyxemberî Berê Amîna zaf pîl a, Amînak esta kamîl a

‘Ebdullah ra bî hamîla, biwan mewlîd Pêyxemberî Bî hamîley Mûhemmedî, bî hamîley nî Ehmedî Qey yi/yê r' selawatû bidî, biwan mewlîd Pêyxemberî Resay melaketû xeber, melaketî vîcay sefer

Va: “Ha yen dunya Pêyxember!”, biwan mewlîd Pêyxemberî Şeref resa ‘erdî cêrî, recef gina ‘erşî corî

Rebî´ûlewel duyes a, amey hûrî îmdad resa

Şewa duşemê bêhes a, biwan mewlîd Pêyxemberî

Şerq û xerbde , K’ebede yew, yew, hîrê´elêm ricêy yew şew Amîna zaf bîbî têşan, biwan mewlîd Pêyxemberî

Hûrî debî heta pê bêr, yew şerbet da may Pêyxembêr Wi ame dunya vêr sehêr, biwan mewlîd Pêyxemberî

Ti bizanpêyxembêrtu kam, yûndes beytî hîrin temam Vaj “esselatû wesselam”, biwan mewlîd Pêyxemberî

Ti wazenî xeyrû temam, vac esselatû we’s-selam Ti wazenî cennet meqam, vac esselatû we’s-selam

3.1.1.4.b.Weladet: Biyayîş pêyxembêr maya. No beşte bîyayîş pêyxembêr

ma nazm beno. Tîya de ma beşa merheba veynên. nê beyîton de

omebîyayeşê Pêyxember ra behs beno, Pêyxember kom o, lac kom o, kom ruej omo dunya, senî omo dunya, o wexto ke bi dunya de sebî yo, dunya de çi mucîze bî. Daha zaf halê mayî ey ra behs beno.

Vac: “Merheba!” ti qey yi rî, vac: “Merheba!” ti key yi rî Vac: “Merheba!” sukey yi rî, biwan mewlîd Pêyxemberî Şanên gerguşey pêyxembêr, melaketî bî emirbêr

Vûn: “Merheba!” bîy seferbêr, biwan mewlîd Pêyxemberî Selam danî Pêyxemberî , hemî melaket û hûrî

Pê selama pê merheba, vengo resa ‘erd û sema

Hemîn yi ra va: “Merheba!”, biwan mewlîd Pêyxemberî

Vac: “Merheba!” ti zî vac qey yi r', vac: “Merheba!” vac: “Ya wezîr!” Vac: “Merheba!” vila rezî r', biwan mewlîd Pêyxemberî

Vac: “Merheba!” Vac: “Merheba!”, vac: “Merheba ya Mustefa !” Vac: “Merheba ya Ehmeda!”, biwan mewlîd Pêyxemberî

Vac: “Merheba wahar Qûran!”, vac: “Merheba wahar Furqan!” Vac: “Merheba wahar îrfan!”, biwan mewlîd Pêyxemberî Vac: “Merheba nay xwi ser tac!”, vac: "Merheba şîyox Mîrac!” Vac: “Merheba ardox nimac!”, biwan mewlîd Pêyxemberî Pêxemberî/ey tu kerd eda, ya Mûhemmed ez tu r' feda Tu r' merheba, tu r' merheba, biwan mewlîd Pêyxemberî Heme cey dunya de merheba, Mekke d´, Medîna d’ merheba Hetta inû ca de merheba, biwan mewlîd Pêyxemberî

Ti bizan pêyxembêr tu kam, yûndes beyt merheba temam Vac ”esselawatû we’s-selam”, biwan mewlîd Pêyxemberî

Ti wazenî xeyrû temam, vac “esselatû we’s-selam” Ti wazenî cennet meqam, vac “esselatû we’s-selam”

(Seg pêyxembêr ma ame dünya qey keyweşê ya pêyxembêr ma re merheba nuseya, roca ke hazrete Pêyxember amo dunya qey ma ya

keyweşî qabûl bîya ney ser ney beyît nuseyayî. Yanî amebîyayîş Pêyxember qey maya qey dünyaya zaf yew nîmeta pîl qabûl bîyo. )