ARAŞTIRMA YÖNTEMİ
Bu bölümde araştırmanın modeli, evren ve örneklemi, veri toplama araçları ve veri çözümleme teknikleri açıklanmıştır.
Araştırma Modeli
Bu araştırma, betimsel yöntemle yapılan tarama modelinde bir alan araştırmasıdır. Tarama modelleri, geçmişte ya da halen varolan bir durumu varolan şekilde betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımlarıdır. Araştırmaya konu olan olay, birey ya da nesne, kendi koşulları içinde ve olduğu gibi tanımlanmaya çalışılır. Onları, herhangi bir şekilde değiştirme, etkileme çabası gösterilmez. Bilinmek istenen şey vardır ve oradadır. Önemli olan, ona uygun bir biçimde “gözleyip” belirleyebilmektir.” (Karasar, 1998: 77).
Araştırmada öğretmen Öz-yeterlik Algısının, Öğrenci Akademik Benlik Kavramına, etkisi ve bu kavramlar ile çeşitli değişkenler (akademik başarı, cinsiyet vb.) arasındaki ilişkiler incelenmiştir.
Evren ve Örneklem
Evren
Araştırmanın evreni, Edirne İli’nde bulunan tüm İlköğretim Okulu öğrenci ve öğretmenlerinden oluşmaktadır.
Örneklem
Araştırmanın örneklemi, Edirne İli Merkez İlçede bulunan tüm İlköğretim 5. Sınıf öğretmen ve öğrencilerinden oluşmaktadır.
Araştırma 2005-2006 öğretim yılı II. yarıyılında Edirne İli Merkez İlçedeki İlköğretim okullarında gerçekleştirilmiştir. Edirne merkez ilçede toplam 37 ilköğretim okulu bulunmaktadır. Bu okullardan 3’ü özel ilköğretim okulu, 1’i işitme engelliler ilköğretim okulu ve 2’si de mesleki eğitim merkezi ve bir tanesinde de beşinci sınıf öğrencisi olmadığından toplam 7 okul çalışma dışında bırakılmıştır. Uygulamalar 30 devlet ilköğretim okulunda gerçekleştirilmiştir. Katılımcı öğrenciler, ilköğretim I. kademede öğrenim gören 5. sınıflar olarak belirlenmiştir.
Uygulama sırasında, ulaşım güçlüğü bulunmaması göz önüne alınarak, evreni temsil edecek bir örneklem oluşturmak yerine, Edirne merkezde ilköğretim I. kademe 5. sınıfta bulunan 62 öğretmen ve 1630 öğrencinin tümüne ulaşılması hedeflenmiştir. Uygulamalar sonuçlandığında 62 öğretmen ve 1594 öğrenciye ulaşıldığı görülmüştür. Ancak öğrenci ve öğretmenlerin doldurduğu ölçekler incelendiğinde, 15 öğrencinin cinsiyet bölümünü işaretlemediği, 79 öğrencinin ise Sosyal Bilgiler dersi başarı notunu yazmadığı belirlenmiştir. Sonuç olarak, veri analizinde, eksiksiz doldurulduğu belirlenen 1515 öğrencinin formu kullanılmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyet ve 2005-2006 öğretim yılı I. Dönem Sosyal Bilgiler dersi başarı durumları Tablo 3.1’ de sunulmuştur.
Tablo 3.1 Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyet ve 2005-2006 Öğretim Yılı Birinci Dönem Sosyal Bilgiler Başarı Durumlarına Göre Dağılımları
Başarı Durumu Toplam
Cinsiyet
1 2 3 4 5
Kız 7 23 100 192 427 749
Erkek 13 44 115 215 379 766 Toplam 20 67 215 407 806 1515
Tablo 3.1’de görüldüğü gibi araştırmaya katılan öğrencilerin 749’u kız ve 766’sı erkektir. Başarı durumları incelendiğinde; başarı notu 1 olan 20 öğrencinin 7’si kız, 13’ü erkek; başarı notu 2 olan 67 öğrencinin 23’ü kız, 44’ü erkek; başarı notu 3 olan 215 öğrencinin 115’i kız, 100’ü erkek; başarı notu 4 olan 407 öğrencinin 192’si kız, 215’i erkek ve başarı notu 5 olan 806 öğrencinin 427’si kız, 379’u erkektir. Kız ve erkek öğrencilerin 2005-2006 öğretim yılı I. Dönem Sosyal Bilgiler dersi başarı ortalamaları Tablo 3.2’ de sunulmuştur.
Tablo 3.2 Araştırmaya Katılan Öğrencilerin 2005-2006 Öğretim Yılı Birinci Dönem Sosyal Bilgiler Başarı Ortalamalarının Cinsiyete Göre Dağılımları
Cinsiyet N Başarı
Ortalaması ss
Kız 749 4.35 ,889
Erkek 766 4,18 ,998
Genel 1515 4.26 ,950
Tablo 3.2’de görüldüğü gibi araştırmaya katılan kız öğrencilerin Sosyal Bilgiler dersi başarı ortalaması 4.35, erkek öğrencilerin ise 4.18, tüm öğrencilerin ortalaması ise 4.26’dır. Araştırmaya katılan İlköğretim 5. sınıf öğretmenlerinin cinsiyet ve mesleki deneyimleri Tablo 3.3’de sunulmuştur.
Tablo 3.3 Araştırmaya Katılan İlköğretim 5.Sınıf Öğretmenlerinin Mesleki Deneyimlerinin Cinsiyete Göre Dağılımı
Mesleki Deneyim Cinsiyet N X En Az En Çok Kadın 41 19.78 4 31 Erkek 21 21.24 4 34 Genel 62 20.27 4 34
Tablo 3.3'de görüldüğü gibi, araştırmaya katılan 41 kadın öğretmenin 4 ile 31 yıl arasında değişen mesleki deneyimlerinin aritmetik ortalaması X =19.78 yıldır. Erkek öğretmenlerin 4 ile 34 yıl arasında değişen mesleki deneyimlerinin aritmetik ortalaması ise X =21.24 yıldır. Araştırmaya katılan 62 öğretmenin mesleki deneyimlerinin aritmetik ortalaması ise X =20.27 yıldır.
Veriler ve Toplanması
Araştırmada veri toplama aracı olarak, “Öğretmen Öz-yeterlik Ölçeği” ve “Sosyal Bilgiler Benlik Kavramı Ölçeği” kullanılmıştır. Öğrencilerin başarı durumlarını belirlemede 2005-2006 öğretim yılı I. Dönem Sosyal Bilgiler dersi karne notları referans alınmıştır. Araştırmada kullanılan ölçeklere ilişkin ayrıntılı bilgi aşağıda sunulmuştur.
Öğretmen Öz-Yeterlik Ölçeği
Araştırmada öğretmen öz-yeterliğine ilişkin veri, Senemoğlu (2006) tarafından geliştirilen Öğretmen Öz-yeterlik Ölçeği ile toplanmıştır. Ölçek, beşli Likert tipinde olup, 32 maddenin tümü olumlu tümcelerden oluşmaktadır. Puanlama, Çok iyi düzeyde 5, iyi düzeyde 4, orta düzeyde 3, zayıf düzeyde 2, yetersiz düzeyde 1 şeklinde yapılmıştır. Öğretmen Öz-yeterlik Ölçeğinden alınabilecek puan, 32 ile 160 arasında değişmektedir. Bu araştırmada, veri toplama aracı olarak kullanılan Öğretmen Öz- yeterlik Ölçeği'nin Cronbach Alpha değeri, .96 olarak hesaplanmıştır.
Sosyal Bilgiler Benlik Kavramı Ölçeği
Araştırmada öğrencilerinin Sosyal Bilgiler benlik kavramlarına ilişkin veri, Özkal (2000) tarafından geliştirilen Sosyal Bilgiler Benlik Kavramı Ölçeği ile toplanmıştır. Ölçek, üçlü Likert tipinde olup, olumlu ve olumsuz ifadeler içermektedir. Puanlamada, Sosyal Bilgiler Benlik Kavramı Ölçeği'nde yeralan olumlu tümcelerde
E: Evet 3, K: Kararsızım 2, H: Hayır 1 şeklinde puanlama yapılmıştır. Olumsuz tümcelerde ise tam tersi puanlama yapılmıştır. Sosyal Bilgiler Benlik Kavramı Ölçeği'nden alınabilecek puan 25 ile 75 arasında değişmektedir. Bu araştırmada, veri toplama aracı olarak kullanılan Sosyal Bilgiler Benlik Kavramı Ölçeği’nin Cronbach Alpha değeri, .86 olarak hesaplanmıştır.
Verinin Toplanması
Araştırma verisi gerekli izinler alındıktan sonra ders saatleri içerisinde toplanmıştır. Ölçeklerin uygulaması, araştırmacı tarafından bir ders saati (40 dakika) süresinde gerçekleştirilmiştir. Öğrencilerce anlaşılamayan maddelere ilişkin gerekli açıklama, araştırmacı tarafından yapılmıştır.
Verilerin Çözümü ve Yorumlanması
Araştırma sonucunda elde edilen veri, bilgisayar ortamında SPSS 14.0 istatistik paket programı kullanılarak çözümlenmiştir. Verinin çözümlenmesi amacıyla aşağıdaki istatistiksel teknikler kullanılmış, her birinin kullanıldığı yerler, ilgili bulgular ele alınırken açıklanmıştır.
1. Aritmetik Ortalama 2. Standart Sapma 3. Korelasyon