“Ortaokul öğretmenlerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri cinsiyetlerine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?” şeklindeki alt problemin incelenmesi amacıyla Mann Whithney U testi yapılmış ve testten alınan sonuçlar Tablo 11’ de gösterilmektedir.
Tablo 11. Cinsiyetlerine Göre Öğretmenlerin Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimlerine İlişkin Mann- Whitney U Testi Sonuçları
Alt Boyutlar Cinsiyet N Sıra Ortalaması Sıra Toplamı U Z p göre anlamlı bir fark bulunamamıştır. Bu bulguya göre yaşam boyu öğrenmeleri yüksek olan öğretmenler cinsiyet farkı olmadan birbirine yakın özelliklere sahip oldukları söylenebilir. Ayaz ve Ünal (2016) ve Yaman (2015) öğretmenlerle, Dündar (2016) ise sınıf öğretmeni adaylarıyla yaptıkları çalışmalarında yaşam boyu öğrenme eğilimlerinde cinsiyete göre anlamlı bir fark bulamamıştır.
Kadın ve erkek öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin “Motivasyon”,
“Sebat” ve “Öğrenmeyi Düzenlemede Yoksunluk” alt boyutlarında anlamlı bir fark bulunmamıştır. “Motivasyon” alt boyutunun ortalamasına bakıldığında kadınların motivasyonlarının erkeklere göre daha yüksek olduğu söylenebilir. “Sebat” alt boyutunun ortalamasına bakıldığında ise erkeklerin ortalamasının (207,01) kadınların ortalamasına (197,26) göre daha yüksek olduğu görülmektedir. “Öğrenmeyi Düzenlemede Yoksunluk” alt boyutunda kadınların ortalamasının (211,68) erkeklerin ortalamasına göre daha yüksek olduğu anlaşılmaktadır. Kadınların öz düzenlemede kendilerini daha eksik hissettikleri söylenebilir.
“Merak Yoksunluğu” alt boyutunda ise cinsiyete göre anlamlı bir fark bulunmuştur.
Yaşam boyu öğrenme eğilimleri açısından kadınların erkeklere göre daha meraktan yoksun olduğu söylenebilir. Kadın öğretmenlerin erkek öğretmenlere göre yaşam boyu öğrenmenin önemli bir boyutu olan meraklılık açısından kendilerini daha yetersiz gördükleri, erkek öğretmenlerin kendini geliştirme konusunda zorunluluktan ziyade içsel güdülenmeye daha fazla sahip oldukları söylenebilir. Aydın (2018) da çalışmasında benzer şekilde merak yoksunluğu alt boyutunda kadın öğretmen
adaylarının ortalamasının erkeklerden daha yüksek olduğu bulgusuna rastlamıştır.
Horuz (2017) da çalışmasında merak yoksunluğu alt boyutunda anlamlı fark tespit etmiş ve kadın öğrencilerin ortalamalarının erkek öğrencilerden daha yüksek olduğu sonucuna ulaşmıştır. Demirel ve Diker Coşkun (2009) ise öğretmen adayları ile yaptıkları çalışmada öğrencilerin cinsiyet açısından meraklılık düzeylerinin erkek öğrencilerin lehine anlamlı olduğunu tespit etmiştir. Alan yazında öğrenmeye isteklilik açısından meraklılık düzeyinin kadınlarda, merak yoksunluğunun da erkeklerde daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılan çalışmalar da mevcuttur (Bahadır ve Certel, 2012; Tunca, Alkın Şahin ve Aydın, 2015). Farklı çalışmalarda cinsiyet açısından farklı sonuçlara ulaşılması meraklılık özelliğinin farklı kültürel, sosyal çevre ve diğer faktörlere göre değişiklik gösterebileceği düşünülebilir (Diker Coşkun ve Demirel, 2009).
“Ortaokul öğretmenlerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri kıdemlerine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?” şeklindeki alt problemin incelenmesi amacıyla Kruskal Wallis H testi yapılmıştır. Analiz sonuçları Tablo 12’ de verilmiştir.
Tablo 12. Kıdemlerine Göre Öğretmenlerin Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimlerine İlişkin Kruskal Wallis H Testi Sonuçları
Öğretmenlerinin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinde kıdeme göre anlamlı bir fark bulunamamıştır. Tablo 12 incelendiğinde, “Motivasyon” (p=0,524), “Sebat” (p=0,674),
“Öğrenmeyi Düzenlemede Yoksunluk” (p=0,447) ve “Merak Yoksunluğu (p=0,478) olmak üzere dört alt boyutta da p değeri .05’ten büyük olduğu için öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin kıdeme göre anlamlı farklılık göstermediği anlaşılmaktadır.
Bu bulgudan çağın meydana getirdiği değişim ve gelişim ihtiyacı ve zorunluluğunun tüm öğretmenler üzerinde etkili olduğu ve daha kıdemli ya da daha az kıdemli olmalarına göre fark yaratacak bir açıklık olmadığı çıkarımı yapılabilir. Altın (2018), Tanatar (2017), Ayaz ve Ünal (2016) ve Özçiftçi ve Çakır (2015)’ın da çalışmalarında öğretmenlerin kıdemlerine göre yaşam boyu öğrenme eğilimlerinde anlamlı bir fark bulunamamıştır.
“Ortaokul öğretmenlerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri branşlarına göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?” şeklindeki alt problemin incelenmesi amacıyla Kruskal Wallis H testi yapılmıştır. Analiz sonuçları Tablo 13’de verilmiştir.
Tablo 13. Branşlarına Göre Öğretmenlerin Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimlerine İlişkin
4-Sosyal bilgiler 31 209,31
5-Görsel sanatlar 23 198,33
6-Beden eğitimi 32 201,20
7-Müzik 14 182,18
8-Teknoloji tasarım 20 203,03
9-Bilişim teknolojileri 16 237,16
10-Din kültürü 31 176,68
4-Sosyal bilgiler 31 216,94
5-Görsel sanatlar 23 194,52
6-Beden eğitimi 32 201,03
7-Müzik 14 199,96
8-Teknoloji tasarım 20 191,43
9-Bilişim teknolojileri 16 227,94
10-Din kültürü 31 176,77
11-Rehberlik 16 177,50
12-İngilizce 45 199,91
Tablo 13’ün
4-Sosyal bilgiler 31 212,37
5-Görsel sanatlar 23 180,93
6-Beden eğitimi 32 163,05
7-Müzik 14 215,61
8-Teknoloji tasarım 20 166,88
9-Bilişim teknolojileri 16 224,75
10-Din kültürü 31 223,42
4-Sosyal bilgiler 31 202,44
5-Görsel sanatlar 23 150,04
6-Beden eğitimi 32 157,80
7-Müzik 14 222,04
8-Teknoloji tasarım 20 190,15
9-Bilişim teknolojileri 16 235,31
10-Din kültürü 31 202,06
4-Sosyal bilgiler 31 203,39
5-Görsel sanatlar 23 162,07
6-Beden eğitimi 32 160,56
7-Müzik 14 218,54
8-Teknoloji tasarım 20 178,28
9-Bilişim teknolojileri 16 245,41
10-Din kültürü 31 206,23
11-Rehberlik 16 221,25
12-İngilizce 45 226,69
Yaşam boyu Öğrenme Ölçeğinde branşa göre anlamlı bir fark bulunamamıştır.
Bu bulguya göre farklı branşlardaki öğretmenlerin kendilerini geliştirme konusunda belli bir farkındalığa sahip oldukları düşünülebilir.
Tablo 13 incelendiğinde, “Motivasyon” (p=0,631), “Sebat” (p=0,855) ve
“Öğrenmeyi Düzenlemede Yoksunluk” (p=0,429) alt boyutlarında p değeri .05’ten büyük olduğu için öğretmenlerin eleştirel düşünme becerilerinin bu alt boyutlarda branşa göre anlamlı farklılık göstermediği anlaşılmaktadır. Kılıç ve Ayvaz (2014)’ın çalışmasında da öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinde branşlarına göre anlamlı bir fark bulunamamıştır. Altın (2018) da öğretmenlerin alanlarına göre yaşam boyu öğrenme eğilimlerinde anlamlı bir fark bulamamıştır.
“Merak Yoksunluğu” alt boyutunda branşa göre anlamlı bir fark bulunmuştur.
Farkın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek için yapılan Mann Whithney U testi yapılmıştır. Bu teste göre Fen Bilgisi öğretmenleri ile İngilizce ve Rehber öğretmenleri, Görsel Sanatlar ve Beden Eğitimi öğretmenleri ile de Türkçe, Bilişim Teknolojileri ve Yazılım, Rehber, İngilizce öğretmenleri arasında anlamlılık farklılık bulunmuştur. Fen Bilgisi, Görsel Sanatlar ve Beden Eğitimi öğretmenlerinin “Merak Yoksunluğu”
ortalamasının diğer branşlara göre daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Görsel Sanatlar ve Beden Eğitimi öğretmenlerinin sanatsal veya sportif faaliyetlere ilişkin uğraşılarının çevrelerine karşı daha meraklı, dikkatli, yaratıcı ve açık olmalarını sağladığı ve bu nedenle merak yoksunluklarının düşük olduğu söylenebilir. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım, Rehber ve İngilizce öğretmenlerinin ise “Merak Yoksunluğu” ortalamasının diğer branşlara göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bilişim Teknolojileri öğretmenlerinin ders sayılarının ve bir okulda geçirdikleri sürenin az olması, derslerde veya farklı projelerde kullanabilecekleri donanım ve yazılım kaynaklarının eski, yetersiz olması veya hiç olmaması mesleki doyum ve merak yoksunluğu yaşamalarına neden olabilir. İngilizce öğretmenlerinin öğrencilere dil gelişimini, kültürleşmeyi kazandırmak yerine program gereği sınav ve ders odaklı, Rehber öğretmenlerinin ise sorun odaklı olmakla sınırlı kalmaları mesleki doyum ve merak yoksunluğu yaşamalarına neden olabilir.
4.3. Araştırmanın Üçüncü Alt Problemine İlişkin Bulgular ve Yorumlar