Araştırmanın Hipotezleri

Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemi’nin kullanımını etkileyen faktörlerin belirlenmesiyle geliştirilen model geniş bir literatür taraması neticesinde ortaya çıkmıştır.

Araştırmanın hipotezleri daha önce farklı alanlarda yapılan çalışmalardan yararlanılarak oluşturulmuştur. Aşağıda yararlanılan çalışmalar ve hipotezler yer almaktadır.

Davis (1989) tarafından algılanan kullanım kolaylığı değişkeni, kullanıcının yeni bir teknolojik aracı güçlük çekmeden kullanacağına inanması olarak açıklanmıştır. Bu nedenle

kişilerin teknolojik cihazı zorlanmadan kullanılarak iş performansının arttıracağını değerlendirmesi, teknoloji kullanılma kararını etkiler. Teknoloji Kabul Model’inde bir teknolojinin kolay kullanabileceğinin algılanması, kişinin algıladığı faydayı arttırmaktadır.

Özetle, algılanan kullanım kolaylığının kişiler tarafından olumlu algılanması, kişinin fayda algısının da olumlu artmasına neden olmaktadır (Venkatesh ve Davis, 2000). Ayrıca Teknoloji Kabul Modeli’ndeki algılanan kullanım kolaylığı değişkeninin, kişinin teknolojiyi kullanma tutumuna etkisi olduğu açıklanmıştır (Davis, 1989).

Lee, Kang ve Kim (2007) tarafından yapılan pazarlama destek sistemlerinin kullanım kabulünün incelenmesi çalışmasında; F. Çalışır ve F. Çalışır (2004) tarafından yapılan kurumsal kaynak planlamasının kullanım kabulünün incelenmesi çalışmasında; Kleijnen, Wetzels ve Ruyter (2004) tarafından yapılan mobil finans sistemlerinin kullanım kabulünün incelenmesi çalışmasında; algılanan kullanım kolaylığının, algılanan fayda üzerinde etkisi olduğu ortaya konulmuştur. Bu bulgular neticesinde aşağıda yer alan hipotezler oluşturulmuştur:

H1: Kullanıcının Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin kullanımını kolay görme derecesinin (AKK), algılanan fayda (AF) üzerinde pozitif bir etkisi vardır.

H4: Kullanıcının Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin kullanımını kolay görme derecesinin (AKK), kullanıma yönelik tutum üzerinde pozitif bir etkisi vardır.

Algılanan fayda, kişinin bir teknolojiyi kullandığında iş performansının artacağına dair inancıdır (Davis, 1989). Teknoloji Kabul Modeli’ne göre algılanan faydanın hem tutum hem de niyet değişkeni üzerinde bir etkisi vardır. Başka bir deyişle algılanan fayda, kişinin teknolojiye karşı tutum ve niyetini doğrudan etkilemektedir. Horst, Kuttschreuter ve Gutteling (2007) tarafından yapılan e-devlet hizmetlerinin kullanılmasını açıklayan çalışmada, niyetin açıklanmasında algılanan faydanın temel değişken olduğu belirtilmiştir.

Bunun yanı sıra Tung, Chang ve Chou (2008) tarafından elektronik lojistik bilgi sistemleriyle ilgili yapılan çalışmada fayda algısının, kullanım niyeti ve tutumu belirlemede önemli bir değişken olduğu vurgulanmıştır. Bu bulgular sonucunda aşağıda yer alan hipotezler oluşturulmuştur:

H2: Kullanıcının Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’ni işine yarar görme derecesinin (AF), kullanımına yönelik tutum üzerinde pozitif bir etkisi vardır.

H3: Kullanıcının Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’ni işine yarar görme derecesinin (AF), kullanım niyeti üstünde pozitif bir etkisi vardır.

Kullanıma yönelik tutum, kişinin teknolojik bir cihazı kullanmasına yönelik sahip olduğu olumlu veya olumsuz düşüncelerdir. Davis ve diğerleri (1989) tarafından TKM ile ilgili yapılan çalışmada; tutum değişkeninin, niyet değişkeni üzerindeki etkisi araştırılmıştır.

Öğrenciler üzerinde yapılan çalışma sonucunda; zaman içerisinde tutum değişkeninin, niyet değişkeni üzerindeki etkisini göstermede yetersiz olduğu açıklanmıştır. Fakat yinede çalışmada, Davis (1989) tarafından oluşturulan orijinal TKM’nin tutum değişkeni kullanılmıştır. Davis (1989) tarafından tutum değişkeninin, kullanım niyetini olumlu olarak etkilediği belirtilmiştir. Bu bağlamda geliştirilen modelde yer alan değişkene ilişkin kurulan hipotez aşağıdaki gibi oluşturulmuştur.

H5: Kullanıcının Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin kullanımına yönelik tutumunun , kullanım niyeti üzerinde olumlu bir etkisi vardır.

Davranış niyeti, kişinin teknolojik bir cihazı kullanmak için çaba gösterme isteğidir. Davis (1989) tarafından yapılan çalışmada, kişilerin teknolojiyi benimsemesinin temel nedeni olarak kişinin niyet değişkeni gösterilmiştir. Kişinin teknolojiyi kulllanma niyeti, teknolojiye olan tutumu etkilemektedir. Teknoloji Kabul Modeli’ne ilişkin yapılan çalışmalar ve kısıtlamalar neticesinde aşağıda bulunan hipotez oluşturulmuştur.

H6: Kullanıcının Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’ne yönelik davranışsal niyetinin, kullanma davranışı üzerinde olumlu bir etkisi vardır.

İşe uyum, kişinin kullandığı teknolojik cihazı yaptığı işe uygun olduğunu düşünmesidir (Venkatesh ve Davis, 2000). Venkatesh ve Bala (2008) tarafından yapılan çalışma;

kullanılan teknolojik cihazın kişinin işine uyumlu olması, kişinin algıladığı faydayı da arttırdığı sonucunu ortaya koymuştur. Bu bulguya dayanarak işe uyum değişkeni modele entegre edilerek aşağıda bulunan hipotez oluşturulmuştur.

H7: Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin kullanımının işe uyumlu olma derecesinin, kullanıcının fayda algısı üzerinde olumlu bir etkisi vardır.

Sonuç gösterilebilirlik değişkeni, kişinin teknolojiyi kullandıktan sonra somut sonuçları görebilmesidir. Teknolojik bir cihazın iş sürecinde etkili olmasına rağmen kullanıcılar tarafından anlaşılamaması, kişiler tarafından teknolojik cihazın gerçek faydasının algılanamaması neden olabilir (Venkatesh ve Davis, 2000). Agarwal ve Prasad (1997) tarafından yapılan çalışmada, algılanan fayda ve sonuç gösterilebilirlik değişkenleri arasında pozitif bir ilişki olduğu gösterilmiştir. Bu bulgular neticesinde aşağıda yer alan hipotez oluşturulmuştur.

H8: Kullanıcının Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin sonuçlarını görebilmesi, algılanan faydayı olumlu yönde etkilemektedir.

Kişinin eğitim durumu, yaşı, mesleki tecrübesi, çalıştığı bölümü ve mesleki eğitimleri teknolojiye bakış açısını etkilemektedir. Literatürde farklı alanlarda yapılan çalışmalarda kişinin demografik faktörlerinin, fayda algısı ve kullanım kolaylığı algısı üzerindeki etkisi ortaya koyulmamıştır. Bu nedenle demografik faktörlerin Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemi’nin kullanımına etkisini ortaya koymak maksadıyla oluşturulan modele eklenmiştir. Bu kapsamda demografik faktörlerin, algılanan kullanım kolaylığı ve algılanan fayda değişkenleri üzerindeki etkisini belirlemek maksadıyla aşağıda belirtilen hipotez ve alt hipotezler oluşturulmuştur.

H9: Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan kullanım kolaylığı, demografik faktörlere göre anlamlı bir farklılık gösterir.

H9 hipotezine ilişkin oluşturulan alt hipotezler:

 H9A: Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan kullanım kolaylığı, yaşa göre anlamlı bir farklılık gösterir.

 H9B: Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan kullanım kolaylığı, meslek tecrübesine göre anlamlı bir farklılık gösterir.

 H9C: Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan kullanım kolaylığı, kullanıcının eğitim durumuna göre anlamlı bir farklılık gösterir.

 H9D: Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan kullanım kolaylığı, kullanıcıların kurs görme durumuna göre anlamlı bir farklılık gösterir.

 H9E: Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan kullanım kolaylığı, kullanıcıların gemide çalıştığı bölüme göre anlamlı bir farklılık gösterir.

Demografik faktörlerin, Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemi’nde yer alan algılanan fayda değişkenine etkisini ortaya koymak maksadıyla aşağıda bulunan hipotez ve alt hipotezler oluşturulmuştur.

H10: Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan fayda değişkeni, demografik faktörlere göre anlamlı bir farklılık gösterir.

H10 hipotezine ilişkin oluşturulan alt hipotezler:

 H10A: Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan fayda değişkeni, yaşa göre anlamlı bir farklılık gösterir.

 H10B: Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan fayda değişkeni, meslek tecrübesine göre anlamlı bir farklılık gösterir.

 H10C: Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan fayda değişkeni, kullanıcının eğitim durumuna göre anlamlı bir farklılık gösterir.

 H10D: Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan fayda değişkeni, kullanıcıların kurs görme durumuna göre anlamlı bir farklılık gösterir.

 H10E: Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan fayda değişkeni, kullanıcıların gemide çalıştığı bölüme göre anlamlı bir farklılık gösterir.

Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin kullanım kabulünü etkileyen faktörlerin araştırılması için geliştirilen hipotez ve alt hipotezler konu bütünlüğünün sağlanması maksadıyla Çizelge 4.1’de yer almaktadır.

Çizelge 4.1. EPKİS için oluşturulan hipotezler HİPOTEZLER

H1 Kullanıcının Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin kullanımını kolay görme derecesinin (AKK), algılanan fayda (AF) üzerinde olumlu bir etkisi vardır.

H2 Kullanıcının Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’ni işine yarar görme derecesinin (AF), kullanımına yönelik tutum üzerinde olumlu bir etkisi vardır.

H3 Kullanıcının Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’ni işine yarar görme derecesinin (AF), kullanım niyeti üzerinde olumlu bir etkisi vardır.

H4

Kullanıcının Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin kullanımını kolay görme derecesinin (AKK), kullanıma yönelik tutum üzerinde olumlu bir etkisi vardır.

H5 Kullanıcının Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin kullanımına yönelik tutumunun , kullanım niyeti üzerinde olumlu bir etkisi vardır.

H6 Kullanıcının Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’ne yönelik davranışsal niyetinin, kullanma davranışı üzerinde olumlu bir etkisi vardır.

H7 Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin kullanımının işe uyumlu olma derecesinin, kullanıcının fayda algısı üzerinde olumlu bir etkisi vardır.

H8 Kullanıcının Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin sonuçlarını görebilmesi, algılanan faydayı olumlu yönde etkilemektedir.

H9 Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan kullanım kolaylığı, demografik faktörlere göre anlamlı bir farklılık gösterir.

H9A Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan kullanım kolaylığı, yaşa göre anlamlı bir farklılık gösterir.

H9B Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan kullanım kolaylığı, meslek tecrübesine göre anlamlı bir farklılık gösterir.

H9C Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan kullanım kolaylığı, kullanıcının eğitim durumuna göre anlamlı bir farklılık gösterir.

H9D Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan kullanım kolaylığı, kullanıcıların kurs görme durumuna göre anlamlı bir farklılık gösterir.

H9E Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan kullanım kolaylığı, kullanıcıların gemide çalıştığı bölüme göre anlamlı bir farklılık gösterir.

H10 Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan fayda değişkeni, demografik faktörlere göre anlamlı bir farklılık gösterir.

H10A Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan fayda değişkeni, yaşa göre anlamlı bir farklılık gösterir.

H10B Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan fayda değişkeni, meslek tecrübesine göre anlamlı bir farklılık gösterir.

H10C Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan fayda değişkeni, kullanıcının eğitim durumuna göre anlamlı bir farklılık gösterir.

H10D Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan fayda değişkeni, kullanıcıların kurs görme durumuna göre anlamlı bir farklılık gösterir.

H10E Entegre Platform Kontrol ve İzleme Sistemleri’nin algılanan fayda değişkeni, kullanıcıların gemide çalıştığı bölüme göre anlamlı bir farklılık gösterir.