Fen bilgisi öğretmen adaylarının TPAB ve TPAB öz-yeterlik düzeylerinin belirlenmesi ve bir eğitim-öğretim yılı sürecinde gerçekleştirilen uygulamalar süresince TPAB ve TPAB öz-yeterlik düzeylerindeki değişimin değerlendirilmesi amacıyla gerçekleştirilen bu boylamsal çalışmada karma yöntemler araştırma yöntemi kullanılmıştır. Creswell ve Plano Clark (2011)’e göre karma yöntemler araştırması, araştırma problemini anlamak için hem nicel hem de nitel verilerin tek bir çalışma ya da birden fazla çalışma dizisi içinde toplanması, analiz edilmesi ve birbiriyle bağdaştırılması için geliştirilmiş olan araştırma yöntemidir. Nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin bir arada kullanılmasının ardında yatan temel varsayım, araştırma sorusunun ya da probleminin daha iyi anlaşılabilmesini sağlamaktır. Bu açıdan ele alındığında karma yöntemler araştırmasından elde edilen sonuçlar, tek başına nicel ya da nitel araştırmalardan elde edilen sonuçlardan daha zengin, kapsamlı ve güvenilirdir. Karma yöntemler araştırmasını kullanacak olan araştırmacıların hem nitel hem de nicel araştırma yöntemlerine hâkim olması elzem koşullardan biri olarak kabul edilmektedir. Karma yöntemler araştırması, sadece iki farklı araştırmadan elde edilen (nitel ve nicel) verilerin toplanması olmayıp, bunun ötesinde birbirinden farklı olan bu araştırma verilerinin birleştirildiği, ilişkilendirildiği ve birbirinin içine yedirildiği araştırma süreci olarak kabul edilmektedir (Creswell, 2012).
Creswell (2012) karma yöntemler araştırmasının tercih edilmesinin nedenlerini üç ana başlık altında toplayarak aşağıdaki gibi açıklamıştır:
1. Nicel ya da nitel araştırma yöntemleri ile karşılaştırıldığında karma yöntemler araştırması, araştırma sorusunun ya da probleminin daha anlaşılır olmasını sağlamaktadır. Başka bir ifade ile karma yöntemler araştırması, nitel ve nicel verilerin daha güçlü hale getirilmesini ve sağlamlaştırılması olanaklı hale getiren araştırma yöntemidir. Nicel ve nitel veriler bir araya getirildiğinde, araştırmacıların eline oldukça güçlü bir karışım geçmektedir.
2. Karma yöntemler araştırması, tek bir araştırma yönteminin (nicel ya da nitel) araştırma problemine ve araştırma sorularına ilişkin yeterli derecede açıklık getiremediği durumlarda kullanılmaktadır. Başka bir ifadeyle araştırmacı, ilk veri setinden elde ettiği verileri genişletmek, ayrıntılandırmak ya da açıklamak için daha fazla veriye ihtiyaç duyduğunda karma yöntemler araştırmasına yönelmektedir.
3. Karma yöntemler araştırması, araştırmacıların çalışmalarına ilişkin alternatif bir bakış açısı elde edilmesini olanaklı hale getirmektedir. Örneğin; araştırmacılar deneysel bir çalışmada elde edilen araştırma sonuçlarının belirli durumlarda nasıl işlediğini görmek ve bu sonuçları derinlemesine incelemek için bir sonraki aşamada nitel veri toplama yoluna gidebilirler.
Araştırmasında karma yöntemler araştırmasını kullanacak olan bir araştırmacının bu yöntemi tercih etmesinin yanı sıra kullanacağı karma yöntemler araştırma türüne de karar vermesi büyük önem taşımaktadır. Araştırmacının karma yöntemler araştırma türüne karar verirken, araştırma desenini aşağıdaki dört soru doğrultusunda değerlendirmesi gerekmektedir (Creswell, 2012):
1. Araştırmacı nitel ve nicel verileri toplarken hangi yönteme öncelik ve daha ağırlık vermektedir? Bir araştırmada nicel ve nitel yöntemlerden biri diğerinden daha fazla önem ve ağırlık taşıyabileceği gibi her iki yöntemin ağırlık ve önemlilik derecesi eşit olabilir.
2. Araştırmacı nitel ve nicel verileri toplarken nasıl bir sıra izlemektedir? Bir araştırmada nicel ve nitel yöntemlerden kullanım sırasının (önce, sonra, eşzamanlı) belirlenmesi gerekmektedir.
3. Araştırmacı araştırma verilerini nasıl analiz etmektedir? Bir araştırmada nicel ve nitel verilerin nasıl analiz (birlikte, ayrı ayrı) edileceğine karar verilmesi gerekmektedir.
4. Araştırmacı araştırma verilerini hangi aşamada birleştirmiştir? Bir araştırmada nicel ve nitel veriler araştırmanın veri toplama, veri toplama- analiz etme, analiz etme ya da yorumlama aşamalarından birinde bir araya getirilerek birleştirilebilir ya da ilişkilendirilebilir.
Creswell ve Plano Clark (2011), yukarıdaki dört soruya verilebilecek cevaplar doğrultusunda altı farklı karma yöntemler araştırma deseni belirlemiştir (Şekil 3.1). Ayrıca Cresswell ve Plano Clark (2011, s. 112), karma yöntemler araştırma desenini kullanan ya da karma yöntemler araştırması kullanılarak gerçekleştirilen bir çalışmayı inceleyen araştırmacılara aşağıdaki kontrol listesindeki aşamalara dikkat etmelerini önermiştir.
Araştırma başlığınızda ya da özetinizde yer alan konuyu değerlendirme Araştırma konusunun teorik ve felsefi temellerini belirtme
Araştırmanın amacını tanımlama
Araştırmanın nicel ve nitel aşamaları için örneklemi tanımlama
Araştırmanın nicel ve nitel aşamaları için veri toplama yöntemlerini tanımlama Araştırmanın nicel ve nitel aşamaları için veri analizi yöntemlerini tanımlama Nicel ve nitel aşamaların araştırmadaki ağırlığını belirleme
Araştırmada nicel ve nitel aşamaların kullanım zamanını belirleme (tek aşamada eş zamanlı, iki aşamada sırayla, birden fazla aşamada birleştirilerek)
Nicel ve nitel aşamaları ilişkilendirme noktasını (yorumlama, veri analizi, veri toplama, araştırmayı tasarlama aşamasında) belirleme
Nicel ve nitel aşamaların birlikte nasıl kullanılacağını (birleştirilerek, ilişkilendirilerek, gömülü, teorik çerçeve içerisinde) belirleme
Şekil 3.1’de gösterildiği şekilde kullanılan deseni tanımlama
Nicel ve nitel aşamalarda kullanılan veri toplama ve analiz yöntemlerini, sonuçların nasıl birleştirileceğini ve yorumlanacağını gösteren en fazla bir sayfa olacak şekilde bir diyagram oluşturma
Şekil 3.1. Karma Yöntemler Araştırması Desenleri (Creswell ve Plano Clark, 2011:s.69) Yakınsak Paralel Desen
Açıklayıcı Ardışık Desen
Keşfedici Ardışık Desen
Gömülü/Bütünleşik Desen
Dönüşümsel Desen
Çok Aşamalı Desen
Dönüşümsel Kavramsal Çerçeve Nicel veri toplama ve
analiz etme
Nitel veri toplama ve analiz etme
Karşılaştırılır ya
da ilişkilendiliri Yorumlama
Takip eder Yorumlama
Nicel veri toplama ve analiz etme
Nitel veri toplama ve analiz etme
Nitel veri toplama ve
analiz etme Yapılandırır
Nicel veri toplama
ve analiz etme Yorumlama
Nitel (ya da nicel) desen
Nicel (ya da nitel) veri toplama ve analiz etme Nicel (ya da nitel) veri toplama ve
veri analiz etme (önce-süresince-sonra)
Yorumlama
Nicel veri toplama ve
analiz etme Takip eder
Nitel veri toplama ve
analiz etme Yorumlama
Çalışma 1: Nitel Bilgilendirir Çalışma 2: Nitel Bilgilendirir Çalışma 3: Karma Yöntem
Bu araştırmada ise belirtilen karma yöntemler araştırma desenlerinden gömülü/bütünleşik desen kullanılmıştır. Araştırma deseninin belirlenmesinde, Creswell (2012) tarafından kriter gösterilen dört soru ve Creswell ve Plano Clark (2011) tarafından oluşturulan kontrol listesi dikkate alınmıştır. Aşağıda, kontrol listesinde yer alan her aşama kapsamında bu araştırma da gerçekleştirilen uygulamalar açıklanmıştır.
Araştırma başlığınızda ya da özetinizde yer alan konuyu değerlendirme: Araştırma başlığında yer alan ve araştırmada odaklanılan konu TPABdır. TPAB kapsamında literatürde yapılan çalışmalar incelenerek, kuramsal yapı hakkında bilgi edinilmiştir.
Araştırma konusunun teorik ve felsefi temellerini belirtme: Bu araştırmada öğretmen adaylarının TPABları, Magnusson ve diğerlerinin (1999) PAB modelin doğrultusunda yapılandırılan TPAB çerçevesinde incelenmiştir. Şekil 3.2.’de belirtildiği üzere;
• fenin teknoloji ile öğretimine yönelik amaç ve hedefler bilgisi,
• teknolojinin entegre edildiği fen ve teknoloji öğretim programı bilgisi,
• öğrencilerin belirli bir fen konusunu anlayarak öğrenebilmesi için teknolojik araç-gereçlerden faydalanma bilgisi,
• belirli bir fen konusunun öğretiminde kullanılan teknoloji destekli öğretim, strateji, yöntem ve teknikler bilgisi,
• öğrencilerin belirli bir fen konusuna yönelik anlamalarının değerlendirilmesinde kullanılan teknoloji destekli ölçme ve değerlendirme teknikleri bilgisi TPAB’ın bileşeni olarak araştırılmıştır. Magnusson ve diğerlerinin (1999) modelinde bu beş bileşen kapsamında incelenen bilgi türleri ise ülkemizdeki fen ve teknoloji öğretim programı da dikkate alınarak güncellenmiştir. Yukarıda belirtilen beş bileşenin kapsamı Şekil 3.2.’de belirtilmiştir.
içerir içerir Öğretim programının yapısı Öğretim materyalleri
TPAB
Fenin teknoloji ile öğretimine yönelik amaç ve hedefleri bilgisi
Teknolojinin entegre edildiği fen ve teknoloji öğretim
programı bilgisi
Öğrencilerin belirli bir fen konusuna yönelik anlamalarının değerlendirilmesinde kullanılan teknoloji destekli ölçme ve
değerlendirme teknikleri bilgisi
Belirli bir fen konusunun öğretiminde kullanılan teknoloji destekli öğretim,
strateji, yöntem ve teknikleri bilgisi Öğrencilerin belirli bir fen konusunu
anlayarak öğrenebilmesi için teknolojik araç-gereçlerden faydalanma bilgisi
içerir
şekillendirir şekillendirir
şekillendirir şekillendirir
içerir
Öğrencilerin ön bilgi, öğrenme zorlukları ve kavram yanılgılarını belirleme- giderme içerir Farklı öğrenme stillerine sahip öğrenciler içerir içerir Soru hazırlama Ölçme ve değerlendirme teknikleri içerir içerir Fene özgü strateji, yöntem ve teknikler Konuya özgü strateji, yöntem ve teknikler Gösteriler Etkinlikler içerir içerir
Araştırmanın amacını tanımlama: Bu araştırmada fen bilgisi öğretmen adaylarının TPAB ve TPAB öz-yeterlik düzeylerinin belirlenmesi ve bir eğitim-öğretim yılı sürecinde gerçekleştirilen uygulamalar süresince TPAB ve TPAB öz-yeterlik düzeylerindeki değişimin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Araştırmanın nicel ve nitel aşamaları için örneklemi tanımlama: Araştırmanın nicel ve nitel aşamalarına, güz döneminde 27, bahar döneminde 6 öğretmen adayı katılmıştır. Bahar dönemi sonunda, TPAB-ÖyÖ izleme testi olarak 27 öğretmen adayına tekrar uygulanmıştır.
Araştırmanın nicel ve nitel aşamaları için veri toplama yöntemlerini tanımlama: Araştırmanın nicel aşamasında; TPAB anketi ve üç aşamalı ısı ve sıcaklık testi kullanılmıştır.
Araştırmanın nitel aşamasında; öğretmen adayı bilgi formu, video kayıtları, blog yorumları, görüşme formu, dokümanlar (ders planları ve ders materyalleri), ÖÖY-II dersi uygulamalarını değerlendirme formu, öğretmenlik uygulaması performansını öz- değerlendirme formu, ısı-sıcaklık kavramlarına yönelik TPAB değerlendirme formu, TPAB ve sınıf ortamı imajı değerlendirme formu, odak grup görüşme formu kullanılmıştır.
Araştırmanın nicel ve nitel aşamaları için veri analizi yöntemlerini tanımlama: Araştırmanın nicel verilerinin analizinde, bağımlı gruplar için t-testi ve ilişkili örneklemler (tekrarlı ölçümler) için tek faktörlü ANOVA kullanılmıştır. Ayrıca betimsel istatistikler kapsamında her bir maddeye ilişkin aritmetik ortalama, standart sapma, yüzde ve frekans değerleri incelenmiştir. Araştırmanın nitel verileri ise, betimsel analiz, içerik analizi ve sürekli karşılaştırılmalı veri analizi yöntemleri birlikte kullanılarak analiz edilmiştir.
Nicel ve nitel aşamaların araştırmadaki ağırlığını belirleme: Araştırma nitel aşamada gerçekleştirilen uygulamaların ağırlığı, nicel aşamada gerçekleştirilenlerden fazladır.
Araştırmada nicel ve nitel aşamaların kullanım zamanını belirleme (tek aşamada eş zamanlı, iki aşamada sırayla, birden fazla aşamada birleştirilerek): Araştırmada nicel ve nitel yöntemler birden fazla aşamada birleştirilerek kullanılmıştır.
Nicel ve nitel aşamaları ilişkilendirme noktasını (yorumlama, veri analizi, veri toplama, araştırmayı tasarlama aşamasında) belirleme: Araştırmada nicel ve nitel verilerin kullanımı ve ilişkilendirme noktası araştırmanın başlangıcında tasarlama
aşamasında gerçekleştirilmiştir. Bu nedenle, elde edilen veriler araştırmanın diğer aşamalarında da birbirleriyle ilişkilendirilmiştir.
Nicel ve nitel aşamaların birlikte nasıl kullanılacağını (birleştirilerek, ilişkilendirilerek, gömülü, teorik çerçeve içerisinde) belirleme: Araştırmada nicel veriler, nitel verilerin içerisine gömülü bir şekilde kullanılmıştır.
Şekil 3.1’de gösterildiği şekilde kullanılan deseni tanımlama: Araştırmada gömülü/bütünleşik karma yöntemler araştırma deseni kullanılmıştır. Gömülü/bütünleşik desende nitel ve nicel veriler eş zamanlı ya da ardışık bir sıra dâhilinde toplanılır, veri setleri analiz birbirinden bağımsız olarak analiz edilir ve toplanan veri setleri farklı araştırma sorularını irdelemek için kullanılabilir. Bu desendeki temel vurgu, bir veri setinin diğer veri seti üzerinde destekleyici bir role sahip olmasıdır. Araştırmada önemlilik değeri daha yüksek olan veri seti “birincil”, önemlilik değeri daha düşük olan veri seti ise “ikincil (destekleyici)” veri seti olarak tanımlanır ve destekleyici veriler birincil verilerin içine gömülmüştür (Şekil 3.3). Şekil 3.3’de görüldüğü üzere destekleyici veri, nitel veri olabileceği gibi nicel veri de olabilir (Creswell, 2012).
* Büyük harf gösterimi: Yöntemin araştırmada daha yüksek ağırlıkta olduğunu ifade etmektedir. **Küçük harf gösterimi:Yöntemin araştırmada daha düşük ağırlıkta olduğunu ifade etmektedir.
Şekil 3.3. Gömülü/Bütünleşik Desen (Creswell, 2003: s.214).
Bu boylamsal araştırmanın birincil veri seti nitel veri toplama yöntemlerinden elde edilmiş, nicel veri toplama yöntemleri ise nitel verilerin içine gömülmüş bir şekilde, nitel verileri destekleme amacıyla kullanılmıştır. Boylamsal araştırmalarda, araştırma verileri bir veya birden fazla değişken için iki veya daha fazla zaman aralığında toplanarak değişkenlerde meydana gelen olası değişimler
Analiz Analiz
NİTEL* nicel**
NİCEL* nitel**
değerlendirilmektedir (Menard, 2008). Veri toplama süreci bir yıl süren araştırmanın nitel ve nicel verileri ÖÖY-II ve Öğretmenlik Uygulaması dersleri sürecinde zaman zaman eş zamanlı toplanırken, zaman zamanda ardışık bir sıra doğrultusuna toplanmıştır. Araştırma süresince gerçekleştirilen uygulamalar Tablo 3.1 ve Tablo 3.2’de ki araştırma takvimlerinde ayrıntılı olarak belirtilmiştir.
Nicel ve nitel aşamalarda kullanılan veri toplama ve analiz yöntemlerini, sonuçların nasıl birleştirileceğini ve yorumlanacağını gösteren en fazla bir sayfa olacak şekilde bir diyagram oluşturma: Araştırma diyagramı (Şekil 3.4) gömülü desenin kullanıldığı araştırmaları şematize etmek için Creswell ve Plano Clark (2011) tarafından önerilen aşamalar doğrultusunda tasarlanmıştır.
Tablo 3.1. Araştırma Takvimi (2010-2011 Eğitim Öğretim Yılı Güz Dönemi)
Tarih İçerik Toplama Araçları Kullanılan Veri
29.09.2010 Özel Öğretim Yöntemleri II dersinin işlenişi (beş haftalık eğitim, mikroöğretim uygulamaları ve ders planları) hakkında bilgilendirme
Haftanın konusu:
Fen ve Teknoloji öğretim programına genel bir bakış, öğretmen kılavuzlarının kullanımı Fen ve Teknoloji Öğretim Programında yer alan konuların gruplara dağılımı ve sunumların içerikleri hakkında bilgilendirme
Tartışma konusu: Öğretmenlerin sahip olmaları gereken bilgiler
Öğretmen adayı bilgi formu (Ek-1) TPAB anketi ( Ek- 2)
06.10.2010 Haftanın konusu: TPAB ve etkileşimli olduğu bilgi türleri
Fen ve Teknoloji öğretiminde yanlış kavramalar
Tartışma konusu: Teknoloji destekli fen öğretimi ve materyal tasarımı
13.10.2010 5 H A F TA LI K E Ğ İT İM Haftanın konusu: Web 2.0. araçları Blog oluşturma Tartışma konusu:
Ders planı nasıl hazırlanır?
Ders planı örneklerinin tartışılması-
Öğretmen adayları tarafından kullanılacak olan ders planı hazırlama şablonunun (Ek-3) tanıtılması ve tartışılması
Tablo 3.1. Araştırma Takvimi (2010-2011 Eğitim Öğretim Yılı Güz Dönemi) (Devamı)
Tarih İçerik Kullanılan Veri
Toplama Araçları 20.10.2010 Haftanın konusu:
Alternatif ölçme ve değerlendirme yöntemleri Inspritation 9.0 eğitimi
Akıllı tahta eğitimi
Fen ve teknoloji öğretiminde bilgisayar ve ilgili teknolojilerin kullanımı
Video indirme 26.10.2010 Haftanın konusu:
Ders gözlemi süresince dikkat edilmesi gereken noktalar
Mikroöğretim akran değerlendirme formu (Ek-4) hakkında bilgilendirme
Maddenin tanecikli yapısı (6.sınıf)- I. Grup
Video kayıtları Mikroöğretim akran değerlendirme formu Blog yorumları Görüşme formu Dokümanlar
(ders planları ve ders materyalleri)
02.11.2010 Maddenin yapısı ve özellikleri (7.sınıf) - II.
Grup ders sunumu Video kayıtları Mikroöğretim akran değerlendirme formu
Blog yorumları Görüşme formu Dokümanlar
(ders planları ve ders materyalleri)
17.11.2010 Kurban Bayramı 24.11.2010 Vize Haftası
30.11.2010 Maddenin yapısı ve özellikleri (8.sınıf) - III. Grup ders sunumu
Video kayıtları Mikroöğretim akran değerlendirme formu Blog yorumları Görüşme formu Dokümanlar
(ders planları ve ders materyalleri)
01.12.2010 Maddenin halleri ve ısı (8.sınıf) - IV. Grup ders sunumu Video kayıtları Mikroöğretim akran değerlendirme formu Blog yorumları Görüşme formu Dokümanlar
(ders planları ve ders materyalleri)
Tablo 3.1. Araştırma Takvimi (2010-2011 Eğitim Öğretim Yılı Güz Dönemi) (Devamı)
Tarih İçerik Kullanılan Veri Toplama Araçları
08.12.2010 Madde ve ısı (6.sınıf) - V. Grup ders sunumu
Video kayıtları
Mikroöğretim akran değerlendirme formu
Blog yorumları Görüşme formu Dokümanlar
(ders planları ve ders materyalleri) 20.12.2010 Işık ve ses (6.sınıf) - VI. Grup
ders sunumu
Video kayıtları
Mikroöğretim akran değerlendirme formu
Blog yorumları Görüşme formu Dokümanlar
(ders planları ve ders materyalleri) 22.12.2010 Işık (7.sınıf) - VII. Grup ders
sunumu
Video kayıtları
Mikroöğretim akran değerlendirme formu
Blog yorumları Görüşme formu Dokümanlar
(ders planları ve ders materyalleri) 29.12.2010 Ses (8.sınıf) - VIII. Grup ders
sunumu
Video kayıtları
Mikroöğretim akran değerlendirme formu
Blog yorumları Görüşme formu Dokümanlar
(ders planları ve ders materyalleri) 11.01.2011 Genel Değerlendirme TPAB anketi
ÖÖY-II dersi uygulamalarını değerlendirme formu (Ek-6)
Tablo 3.2. Araştırma Takvimi (2010-2011 Eğitim Öğretim Yılı Bahar Dönemi)
Tarih İçerik Kullanılan Veri Toplama Aracı
31.03.2011
Öğretmenlik uygulaması dersi kapsamında gerçekleştirilecek olan uygulamalar hakkında bilgilendirme
Üç aşamalı ısı ve sıcaklık testi (Ek-7) 18.04.2011
19.04.2011 20.04.2011 25.04.2011 27.04.2011
Öğretmenlik uygulaması dersi kapsamındaki ders sunumlarının gözlemlenmesi
Video kayıtları Dokümanlar
(ders planları ve ders materyalleri)
29.04.2011
Tablo 3.2. Araştırma Takvimi (2010-2011 Eğitim Öğretim Yılı Bahar Dönemi) Devamı
Tarih İçerik Kullanılan Veri Toplama Aracı
10.05.2011 16.05.2011 23.05.2011
Mikroöğretim uygulamalarının grup olarak izlenerek tartışılması
Mikroöğretim akran
değerlendirme formu
Öğretmenlik uygulaması performansını öz-değerlendirme formu (Ek-8)
25.05.2011 Veri uygulanması toplama araçlarının TPAB anketi*
30.05.2011 Veri uygulanması toplama araçlarının
Üç aşamalı ısı ve sıcaklık testi Isı ve sıcaklık kavramlarına yönelik TPAB değerlendirme formu (Ek-9)
12.06.2011 Gerçekleştirilen uygulamaların değerlendirilmesi
TPAB ve sınıf ortamı imajı değerlendirme formu (Ek-10)
Odak grup görüşme formu (Ek-11) *ÖÖY-II dersi kapsamında uygulama yapılan 27 öğretmen adayına uygulanmıştır.
Şekil 3.4. Araştırma Diyagramı
SPSS 11.5’den elde edilen sonuçlar ile NVivo 9.0’dan elde edilen
sonuçlar arasında bağlantı kurulması
NİTEL verilerden elde edilen
bulguların, nicel bulgular ile birleştirilmesi Araştırma raporunun hazırlanması nicel aşama TPAB-ÖyÖ ön-test (n-27) TPAB-ÖyÖ son test- izleme
testi (n=27) yorumlama
Veri toplama araçları
• Bağımlı gruplar t-testi • Tekrarlı ölçümler için tek
faktörlü ANOVA • Betimsel istatistik • TPAB-ÖyÖ (n=27) • Üç aşamalı ısı ve sıcaklık
testi (n=6)
Araştırma sonunda farklı veri toplama araçlarından elde edilen
verilerin karşılaştırılarak değerlendirilmesi • Video kayıtları
• Blog yorumları
• Mikroöğretim akran değerlendirme formu • Görüşme formu
• Dokümanlar
• ÖÖY-II dersi uygulamalarını değerlendirme formu • Öğretmenlik uygulaması performansını öz- değerlendirme formu
• Isı-sıcaklık kavramlarına yönelik TPAB değerlendirme formu
• TPAB ve sınıf ortamı imajı değerlendirme formu • Odak grup görüşme formu
Verilerin analizi
• İçerik analizi
3.1.1. Deneysel Desen
Araştırmanın deneysel işlem sürecinde, 2010-2011 eğitim- öğretim yılı güz döneminde gerçekleştirilen uygulamaların öğretmen adaylarının TPAB öz-yeterlik düzeylerine etkisini incelemek amacıyla tek gruplu tekrarlı ölçümler deseni kullanılmıştır.
Deneysel desen, değişkenler arasında oluşturulan neden-sonuç ilişkisini test etmek amacıyla kullanılmaktadır (Büyüköztürk ve diğ., 2008; Karasar, 2005). Deneysel desenlerden, tek gruplu tekrarlı ölçümler deseni ile aynı katılımcıların bir deneysel işlemin öncesi ve sonrasında bağımlı değişkene ilişkin ölçümleri alınarak katılımcıların davranışlarında zamana bağlı anlamlı bir farklılaşmanın olup olmadığı incelenmektedir (Uluyol, 2011).
Şekil 3.5. Araştırmada Kullanılan Deneysel Desen
Bu araştırmanın bağımsız değişkeni; ÖÖY-II dersi kapsamında gerçekleştirilen uygulamalar, bağımlı değişkeni ise öğretmen adaylarının TPAB’a yönelik öz- yeterlikleridir. Araştırmada bağımlı değişkene ilişkin tekrarlı ölçümler gerçekleştirilerek, bağımsız değişkenin etkililiğinin ölçülmesi amaçlanmıştır. Şekil
3.5’de belirtildiği üzere araştırmanın başlancında TPAB öz-yeterlik inanç ölçeği (TPAB-ÖyÖ) ön test olarak 27 öğretmen adayına uygulanmıştır. ÖÖY-II dersi kapsamında araştırma uygulamaları gerçekleştirildikten sonra aynı gruba ölçek, son test olarak uygulanmıştır. Daha sonra ise öğretmen adaylarının TPAB öz-yeterlik düzeylerindeki değişimi belirlemek amacıyla TPAB-ÖyÖ, ön-test’ten yaklaşık dokuz ay sonra izleme testi olarak aynı gruba uygulanmıştır.
3.1.2. Durum Çalışması (Örnek Olay İncelemesi)
Araştırmanın nitel boyutunda, nitel araştırma metodolojisinin desenlerinden biri olan durum çalışması (örnek olay incelemesi) yöntemi kullanılmıştır. Yin (1984)’e göre durum çalışması güncel bir olguyu kendi gerçek yaşam çerçevesi içinde çalışan, olgu ve içinde bulunduğu içerik arasındaki sınırların kesin hatlarla belirgin olmadığı ve birden fazla veri kaynağının mevcut olduğu durumlarda kullanılan bir araştırma yöntemidir (akt: Yıldırım ve Şimşek, 2005: s.277). Durum çalışması yöntemi, ilgilenilen araştırma konusu hakkında derinlemesine bilgi elde etmeyi ve araştırma problemlerinin her yönüyle incelenmesini sağlamaktadır (Merriam, 1998).
Durum çalışması desenlerinden iç içe geçmiş çoklu durum deseninin kullanıldığı bu örnek olay çalışmasında incelenen “durum” fen bilgisi öğretmen adaylarının TPABları olup, TPAB her bir analiz birimi (öğretmen adayları) için alt bileşenleri doğrultusunda altı birimlere ayrılarak araştırılmış ve daha sonra analiz birimleri