Araştırmada kontrol ve deney gruplu deneysel desen kullanılmıştır. Bu tür desenlere “Yarı Deneysel Desenler (Quasi Experimental Design)” denilmektedir. Yarı deneysel desenlerde, hem kontrol hem de deney grubuna öntest ve sontest uygulanmaktadır. Yarı deneysel araştırmalarda deneklerin seçimi random olarak yapılmamakta ve kontrol ile deney grupları denk olmayan gruplar olarak belirtilmektedir (Creswell, 1994: 130-132; Cohen, Manion ve Morrison, 2000:214- 215). Araştırma başlamadan önce belirlenen gruplar üzerinde yapılan çalışmalar, yarı deneysel desene sahip araştırmalar kapsamına girmektedir.
Araştırmada “Eşit Olmayan Gruplar İçin Öntest-Sontest Dizaynı - The Nonequivalent-Groups Pretest-Posttest Design” kullanılmıştır. Bu tür dizaynlar “Yarı Deneysel Desenlerle” birlikte yapılandırılmaktadır ve daha çok eğitim araştırmalarında kullanılmaktadır.
Araştırma iki ayrı bölüm şeklinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın ilk bölümünde, kaynakçada yer alan kaynakların literatür taraması yapılıp, gerekli bilgilerin toplanmasıyla ve bu bilgilerin ilgili konu çerçevesinde bütünleştirilmesiyle oluşturulan teorik kısımdır. İkinci kısım ise; ilköğretim 6. sınıf öğrencilerinin, ‘Yaşamımızdaki Elektrik’ ünitesinde sahip oldukları kavram yanılgılarının, kavram
değiştirme metinleri ve kavram haritalarıyla düzeltilmesine yönelik uygulama ve veri toplama araçlarının geliştirilmesi, uygulanması ve uygulamalardan elde edilen verilerin değerlendirme sonuçlarından oluşmaktadır.
Bu araştırmada, kavramsal değişim yaklaşımının kavram öğrenimi üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla, deney modelleri içerisinde en fazla kullanılan ve bilimsel değeri en üst düzeyde olan ‘ön test-son test kontrol gruplu desen modeli ‘ esas alınmıştır. Deneysel desen modelleri, neden-sonuç ilişkilerini belirlemeye çalışmak amacıyla doğrudan araştırmacının kontrolü altında, gözlenmek istenen verilerin üretildiği araştırma modelleridir. Tarama modelleri ile var olan durum gözlenirken, deneysel desen modellerinde gözlenmek istenenlerin araştırmacı tarafından üretilmesi söz konusudur. Bu modelde, biri deney, öteki kontrol grubu olmak üzere yansız atama ile oluşturulmuş iki grup bulunur. Her iki grupta da deney öncesi ve sonrası ölçmeler yapılır. Ancak grupların ön test puanları arasında önemli bir fark yoksa, yalnızca son test puanları kullanılır (Büyüköztürk, 2001; Karasar 2000 : 87).
Deneklerin seçimi yansız ilkesine göre belirlenmiştir. Yapılan bu araştırmada “kavramsal değişim yaklaşımıyla desteklenmiş yapılandırmacı öğrenme yaklaşımı” ile öğrenim gören öğrenci grubuyla, yapılandırmacı öğrenme yaklaşımı ile öğrenim gören grubun akademik başarı ve tutumları arasında anlamlı bir fark olup olmadığına bakılmıştır. Bu iki gruptan kavramsal değişim yaklaşımıyla desteklenmiş yapılandırmacı öğrenme yaklaşımı ile öğrenim görenler “deney grubu” nu, yapılandırmacı öğrenme yaklaşımı ile öğrenim gören öğrenciler ise “kontrol grubu” nu oluşturmaktadır. Araştırmanın uygulama bölümünde, deney grubuna kavramsal değişim yaklaşımının ilkelerine dayalı öğretim yapılırken, kontrol grubunda yapılandırmacı yaklaşıma uygun bir öğretim gerçekleştirilmiştir. Deney ve kontrol gruplarında uygulaması yapılan öğretim etkinlikleri, 6. sınıf Fen ve Teknoloji dersinin öğretim programındaki “Yaşamımızdaki Elektrik” ünitesi üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma, yaklaşık 5 haftalık bir zaman dilimini içerecek biçimde yürütülmüştür.
Bu çalışmada kullanılan “deney ve kontrol gruplu deneysel desenler”i gösteren şema şu şekildedir. (Tablo 2).
ARAŞTIRMA DESENİ
Grup Ön-test (ÖT) İşlem
(Uygulama) Son-test (ST)
Deney Grubu 1. Başarı Testi
2. Tutum Ölçeği
Kavramsal Değişim Yaklaşımı
1. Başarı Testi
2. Tutum Ölçeği (Anketi)
Kontrol Grubu 1. Başarı Testi 2. Tutum Ölçeği
Yapılandırmacı Yaklaşım
1. Başarı Testi
2. Tutum Ölçeği (Anketi)
Tablo 2: Deneysel Desen Ön-test Son-test Kontrol Grubu Deseni Öğrencilerin elektrik konusunu anlamalarındaki akademik başarılarını ölçen “Başarı Testi” deney ve kontrol grubuna ön test ve son test olarak uygulanmıştır. Öğrencilerin Fen ve Teknoloji dersine karşı tutumlarını ölçmek amacıyla kullanılan “Fen Tutum Anketi” ise kontrol ve deney grubuna ön test ve son test olarak uygulanmıştır.
3.1.1. Araştırmanın Uygulama Basamakları
1. Araştırmada, farklı öğretim yöntemlerinin uygulanacağı gruplar öğretmen tarafından yansız atama ile seçilmiştir. Burada 24 kişiden oluşan 6/C sınıfı deney grubu, 29 kişiden oluşan 6/A sınıfı ise kontrol grubunu oluşturmuştur.
2. “Yaşamımızdaki Elektrik” ünitesinin amacı, kazanımları, ders notu hazırlanmıştır (Ek:3 ve Ek:4).
3. Deney grubundaki öğrencilere konuya başlamadan önce “Kavramsal Değişim Yaklaşımı” kullanılarak yapılacak olan bu çalışma hakkında bir haftalık süre içinde gerekli bilgiler verilmiştir.
4. Araştırma, deney ve kontrol gruplarında araştırmacı tarafından yürütülmüştür.
5. Kavramsal Değişim Yaklaşımının öğrencilerin konu ile ilgili gelişmelerini saptamak amacıyla ; 2005-2006 öğretim yılında elektrik konusunu öğrenmiş, 2006- 2007 öğretim yılında Karma İlköğretim Okulu’nda 7. sınıfta okumakta olan 58 öğrenciye 30 sorudan oluşan elektrik konusuyla ilgili başarı testi , 45 sorudan oluşan “Fen Tutum Anketi”, pilot çalışma olarak uygulanmıştır.
6. Pilot çalışma sonunda elde edilen verilere göre gerekli düzeltmeler yapılarak hazırlanan elektrik konusu ile ilgili 25 sorudan oluşan bir başarı testi 128 öğrenciye uygulanmış, ikinci kez tutum anketi hazırlanmamıştır.
7. 2007-2008 Eğitim- Öğretim Yılının II. Döneminde elektrik konusuyla ilgili olarak araştırmacı tarafından oluşturulan 25 sorudan oluşan “Başarı Testi” ön test olarak deney ve kontrol grubuna uygulanmıştır (Ek:1).
8. 2007-2008 öğretim yılının II. döneminde öğrencilerin Fen ve Teknoloji dersine karşı tutumlarını tespit etmek amacıyla deney ve kontrol grubuna tutum anketi ön test olarak uygulanmıştır ( Ek:2).
9. Kavramsal Değişim Yaklaşımından yola çıkılarak, işlenen dersteki elektrikle ilgili ders sonunda uygulamak üzere araştırmacı tarafından “Yaşamımızdaki Elektrik” ünitesiyle ilgili sunu, kavram haritaları, kavram yanılgılarını tespit etmek için sorular hazırlanmıştır (Ek:5 ve Ek:10).
10. Kavramsal Değişim Yaklaşımından yola çıkılarak, 4. ünitenin öğrenilmesini pekiştiren bu sunular ve kavram haritaları gösterilmiş, kavram yanılgılarını tespit etmek için sorular tüm grup üyelerine uygulanmıştır. Kavram yanılgıları tespit edildikten sonra, kavramsal değişim metinleri hazırlanmıştır (Ek:6 ).
11. 2007-2008 öğretim yılının II. döneminde, deney ve kontrol grubu olarak belirlenen iki ilköğretim 6. sınıfında Yaşamımızdaki Elektrik ünitesi işlenmiştir. Dersler, deney grubunda kavramsal değişim yaklaşımının ilkelerine dayalı öğretim yapılırken, kontrol grubunda yapılandırmacı yaklaşıma uygun öğretim teknikleri kullanılmıştır. Etkinlikler ünite sonunda uygulanarak, konu araştırmacı tarafından işlenmiştir (Ek:5 ; Ek:7 ve Ek:8)
12. Öğretim sonunda 2007-2008 öğretim yılının II. döneminde öğrencilerin Fen Ve Teknoloji dersine karşı tutumlarını tespit etmek amacıyla, deney ve kontrol grubuna 45 maddeden oluşan tutum anketi son test olarak uygulanmıştır.
13. Öğretim sonunda 2007-2008 öğretim yılının II. döneminde “Yaşamımızdaki Elektrik” ünitesiyle ilgili olarak araştırmacı tarafından hazırlanan 25 sorudan oluşan başarı testi son test olarak deney ve kontrol grubuna uygulanmıştır.
14. Deneysel çalışmanın sonunda elde edilen verilerin analizi SPSS programında yapılmıştır.
15. Kavramsal Değişim Yaklaşımı’nın ilköğretim 6. sınıftaki öğrencilerin elektrik konusunda akademik başarılarına ve derse karşı tutumlarına etkisi değerlendirilmiştir.
16. Dersler işlendikten sonra öğrencilerin “Kavramsal Değişim Yaklaşımı” hakkındaki görüşleri alınmıştır.