Araştırma Hipotezleri

Belirli kişilik özelliklerine sahip bireylerin girişimciliğe daha eğilimli oldukları bilinmektedir. Yine bireylerin taşıdığı bazı özelliklerin, girişimcilik performanslarını belirli oranda etkileyip etkilemediği süregelen tartışmalar içerisinde yer almaktadır.

Girişimci kişilik özelliklerinin, merak edilen konular arasında yer aldığı bilinmektedir. Özellikle başarılı girişimcilerin taşıdığı düşünülen birçok özellik araştırmacılar tarafından ortaya konulmuştur (Thomas & Mueller, 2008; Chell, 2008; Hisrich, 2005; Yan, 2010). Yine girişimciler üzerinde etkin olduğu düşünülen kişilik özelliklerinin, girişimci olma niyetinde güçlü etkisi olduğu yapılan çalışmalarda görülmüştür (Bozkurt & Erdurur, 2013; Yan, 2010; Şeşen & Basım, 2012; Utami, 2017; Hachana, 2018). Bu kapsamda araştırma sorusu;

1. Araştırma Sorusu: Girişimcilik dersi alan öğrencilerin girişimci kişilik özellikleri ile girişimcilik eğilimleri arasında ilişki var mıdır?

Girişimci olma eğiliminde olan kişilerin veya mevcut girişimcilerin kişilik özelliklerine yönelik yapılan çalışmalarda farklı sonuçlar veya farklı girişimci kişilik özellikleri bulunmuştur. Bu çalışmada altı farklı kişilik özelliğinin girişimcilik eğilimi

75

ile ilişkisi araştırılmıştır. Kişilik özelliklerinden belirsizliğe karşı duyulan tolerans, bireyin yaşadığı belirsizliğe karşın olumlu bir tepkide bulunması olarak tanımlanır (Budner, 1962). Bu bilgiler ışığında hipotezimiz;

H1.1: Kişilik özelliklerinden belirsizliğe karşı tolerans ile öğrencilerin girişimcilik

eğilimleri arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki vardır.

Başarma ihtiyacı bir kişiyi motive eden güçtür (Karabulut A. , 2016). Yüksek başarma ihtiyacı duyan kişilerin girişimci eğilime sahip oldukları bilinmektedir. Herhangi bir işi başarmak için heveslidirler. Yapılan çalışmalarda güçlü başarma ihtiyacı ile girişimci olma eğilimi arasında olumlu ilişki olduğu görülmektedir (Johnson, 1990; Gürol ve Atsan, 2006). Başarı ihtiyacı, zorlayıcı görevlere karşı mücadele etmektir. Bu kapsamda hipotezimiz;

H1.2: Kişilik özelliklerinden başarma ihtiyacı ile öğrencilerin girişimcilik eğilimleri

arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki vardır.

Risk alma, kişilerin almış oldukları kararların avantajlı ve dezavantajlı olabileceğine karar verme sürecidir. Risk almanın başarılı ve başarısız olma gibi sonuçları bulunmaktadır. Girişimci kişiler, diğer insanlara göre daha fazla riskleri tolere edebilirler. Girişimcilerin risk alma eğilimi, onları diğer insanlardan ayıran belirgin özelliklerinden birisidir (Cantillon, 2010). Bu noktada hipotezimiz;

H1.3: Kişilik özelliklerinden risk alma eğilimi ile öğrencilerin girişimcilik eğilimleri

arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki vardır.

Kontrol odağı, kişinin yapmış olduğu faaliyetlere ve sonuçları üzerindeki hakimiyeti anlamına gelmektedir. Kontrol odağı iç ve dış kontrol odağı olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İç kontrol odağı psikolojide, bireyin kendi davranışları ve sonuçları üzerinde söz sahibi olduğunu gösteren bir kişilik yönelimidir (Tomak, 2015, s. 32). Dış kontrol odağı ise bir insanın yaşamının kader, şans ve dış unsurlardan veya başka insanlar gibi dış etkenlerden etkilendiğini gösterir. Yapılan çalışmalarda, iç kontrol odağına sahip bireylerin, girişimci olma eğiliminin daha fazla olduğu görülmektedir (Mueller & Thomas, 2000; Gürol ve Atsan, 2006). Bu kapsamda oluşturulan hipotez;

76

H1.4: Kişilik özelliklerinden kontrol odağı ile öğrencilerin girişimcilik eğilimleri

arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki vardır.

İnovasyon, girişim ve yenilik kavramları gerek ekonomi ve gerekse sosyal bilimler alanında son yılların en sık kullanılan kavramlarıdır. Ekonomik gelişmeler ve küresel rekabet ortamındaki hızlı ilerlemelerle birlikte inovasyona (yeniliğe) olan ilgi giderek artmaktadır. Çalışmaların birçoğu, yenilikçi kişilik özelliği ile girişimci olma eğilimi arasında anlamlı ve pozitif yönlü ilişkiler ortaya çıkarmıştır (Özgül & Yücel, 2018). Yenilikçi kişilik özelliğine sahip bireylerin girişimci olma eğilimini görmek için oluşturulan hipotez;

H1.5:Kişilik özelliklerinden yenilikçilik ile öğrencilerin girişimcilik eğilimleri arasında

anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki vardır.

Öz-yeterlik, bir kişinin bir şeylerin gerçekleşebileceğine ve yapabileceğine olan inancıdır. Başarılı olabileceğinizi hissetmek, yaptığınız işte başarılı olmanızda önemli bir faktördür. Araştırmalar, öz yeterliliği yüksek kişilerin hedeflerine uyma ve hedeflerine ulaşma konusunda kendilerine güven duyduklarını göstermiştir. Bu aynı zamanda girişimci insanların daha fazla risk almaya istekli olmalarını sağlar. Chen vd. (1998) girişimcilerin kendine güven duyması ve bazı yetkinliklere sahip olması gerektiğini vurgulamıştır. Bu bilgiler ışığında oluşturulan hipotezimiz;

H1.6: Kişilik özelliklerinden kendine güven ile öğrencilerin girişimcilik eğilimleri

arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki vardır.

Yapılan araştırmalar, kişilik özelliklerinin tümü ile girişimci olma niyeti arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki olduğunu doğrulamamıştır. Bu özelliklerden biri veya birkaçı girişimci olma eğilimi ile anlamlı ve pozitif ilişki içerisindeyken, diğerleri ile girişimci olma eğilimi arasında anlamlı bir ilişki olmadığı görülmüştür.

Girişimci kişilik özellikleri yanında, öğrenciler demografik özelliklerinin girişimcilik eğilimleri ile olan ilişkisi araştırmaya dahil edilmiştir. Yapılan bazı çalışmalarda, demografik özelliklerin girişimci olma niyeti ile anlamlı ve pozitif yönde ilişki içerisinde olduğu görülmüştür (Dollinger, 1995). Özellikle aile fertlerinde girişimci birinin olması, diğer üyelerin girişimci olma niyetinde önemli etkiye sahip

77

olduğu bilinmektedir. Üniversite öğrencilerinin demografik özellikleri ile girişimci olma niyetleri arasındaki ilişkiyi incelemek üzere oluşturulan hipotezler;

2. Girişimcilik dersi alan öğrencilerin girişimcilik eğilimleri demografik özelliklerine

göre farklılık gösterir mi?

Yaş ile girişimci olma eğilimi arasındaki ilişkiyi incelemek üzere yapılan çalışmalarda, 22-55 arasındaki bireylerin girişimci olma eğilimlerinin daha fazla olduğu görülmektedir (Bozkurt, 2006). Liang vd. (2014) tarafından yapılan araştırma da ise girişimci olma eğiliminin yaş ile birlikte artıp azaldığına ilişkin herhangi bir ibareye rastlanmamıştır. Bu noktada, üniversite öğrencilerinin yaşları ile girişimci olma eğilimleri arasında ilişki olup olmadığına ilişkin oluşturulan hipotez;

H2.1:Öğrencilerin yaşları ile girişimcilik eğilimleri arasında anlamlı ve pozitif yönlü

bir ilişki vardır.

Yapılan çalışmalarda, erkeklerin kadınlara göre daha fazla girişimci olma eğilimi gösterdikleri, erkek girişimcilerin sayısının kadınlara göre daha fazla olduğu bilinmektedir (Şeşen & Basım, 2012; Harris & Gibson, 2008; Peterman & Kennedy, 2003). Üniversite öğrencileri üzerinde bu farkı görmek için oluşturulan hipotez;

H2.2: Öğrencilerin cinsiyetleri ile girişimcilik eğilimleri arasında anlamlı ve pozitif

yönlü bir ilişki vardır.

Her ne kadar üniversite öğrencileri belirli düzeyde gelir elde etse de girişimci olabilmek için bu miktarlar yeterli değildir. Ancak ailevi sebepten ötürü geliri yüksek olan öğrenciler daha fazla girişimci olma eğilimi göstermişlerdir (Uygun vd., 2012). Gelir düzeyi ile girişimci olma eğilimi arasındaki ilişkiyi incelemek üzere oluşturulan hipotez;

H2.3:Öğrencilerin gelir düzeyleri ile girişimcilik eğilimleri arasında anlamlı ve pozitif

yönlü bir ilişki vardır.

Üniversite öğrencilerinin her biri farklı kariyer hedefi belirlemektedir. Kimisi bankacı olmak isterken, kimisi kendi işini kurmak ve girişimci olmak istemektedir. Öğrencinin kariyer hedefi ile girişimci olma niyeti arasında ilişkinin varlığını test etmek üzere oluşturulan hipotez;

78

H2.4:Öğrencilerin kariyer hedeflerine göre girişimcilik eğilimleri farklılık gösterir.

Girişimcilik eğitimi dersi alan bireylerin daha fazla girişimci olma eğilimi gösterdikleri daha önceki çalışmalarda görülmektedir (Kuttim vd., 2013; Maresch vd., 2015). Balaban & Özdemir (2008) yaptıkları çalışmada, girişimcilik eğitimi ile öğrencilerin potansiyellerinin farkına vardığı ve girişimci olma eğilimlerini pozitif yönde etkilediği görülmüştür. Araştırmaya dahil edilen öğrencileri incelemek üzere oluşturulan hipotez;

H2.5: Öğrencilerin almış oldukları girişimcilik eğitimi ile girişimcilik eğilimleri

arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki vardır.

Özcan vd., (2018) tarafından yapılan çalışmalarda öğrencilerin ailelerinde girişimci olmasının girişimcilik eğilimini olumlu yönde etkilediği görülmüştür. Ailede girişimci olması, özellikle de babanın kendi işine sahip olması, diğer üyelerin girişimci olma eğilimini etkileyen önemli bir unsur olduğu bilinmektedir (Korkmaz, 2012). Bu kapsamda oluşturulan hipotez;

H2.6: Öğrencilerin girişimcilik eğilimleri ailesinde girişimci mevcudiyetine göre

farklılık gösterir.

Sayı olarak az da olsa bazı öğrencilerin üniversite öğrenimleri gördükleri esnada veya daha öncesinde bir girişimde bulunma deneyimine sahip olduğu bilinmektedir. Bu noktada üniversite öğrencilerinin iş kurma deneyimi ile yeni bir eğilimde olup olmadıklarını belirlemek amacıyla oluşturulan hipotez;

H2.7: Öğrencilerin daha önce girişim deneyimleri girişimcilik eğilimlerine etki

etmektedir.