AraĢtırmanın ikinci alt problemine iliĢkin sonuç ve tartıĢma

AraĢtırmanın ikinci alt probleminde öğrencilerin uygulama öncesi ve sonrasında bilimsel süreç becerilerinde istatistiksel olarak anlamlı bir değiĢim olup olmadığı araĢtırılmaktadır. Bu sorunun cevaplarına eriĢmek amacıyla temel beceri ölçeği, kavramsal baĢarı sınavı, 3N tabloları ve öğrenci diyaloglarından yararlanılmıĢtır. ÇalıĢma grubuna ön test ve son test olarak uygulanan temel beceri ölçeği analiz edilmiĢtir. Yapılan analizler sonucunda deney grubunun beceri testinden aldıkları ön test ve son test puanları arasında son test lehine anlamlı bir farklılık belirlenmiĢtir ve bu anlamlı farklılığın etki büyüklüğünün orta düzeyde olduğu hesaplanmıĢtır. AraĢtırmanın kontrol grubundaki öğrencilerinin ölçek sonuçlarının analizlerine göre ise öğrencilerin uygulama öncesi ve sonrası temel beceri ölçeği puanları anlamlı bir farklılık görülmemiĢtir. Deney grubu ve kontrol grubunun puanları arasında anlamlı bir fark olup olmadığının belirlenmesi amacıyla uygulama öncesi ve sonrasında uygulanan temel beceri ölçeğinin veri analizi yapılmıĢtır. Analiz sonuçlarında deney ve kontrol grubu arasında gerek ön test gerekse son test puanları arasında anlamlı bir farklılık görülmemiĢtir. Temel beceri ölçeğinin alt boyutlarının analizinde ise çıkarım yapma, gözlem, iletiĢim kurma, ölçme, sınıflama ve tahmin olarak 6 alt boyutun 5‘indeki puan farkı deney grubu lehinedir, çıkarım becerisinde ise fark yoktur. Gözlem, sınıflandırma ve tahmin becerilerinde % 10 civarında deney grubu lehine farklılık varken, iletiĢim kurma ve ölçme becerilerinde gruplar arasındaki fark azdır. Bilimsel süreç becerilerine dair bir diğer nicel veri kaynağı ise kavramsal baĢarı sınavıdır. Bu sınavın 6. sorusu sınıflama, 8, 9, 10 ve 11. sorular gözlem ile çıkarım becerisi arasındaki farklara yöneliktir. Bahsi geçen sorularda öğrencilerin aldıkları puanlar incelendiğinde grupların sınıflama puanları yaklaĢık olarak eĢit iken gözlem ve çıkarım soruları farklı oranlarda

112

deney grubu lehinedir. Yine öğrencilerin bu sınava ait aldıkları puanların ortalama farkına bakıldığında sonuç % 23 oranla deney grubu lehinedir.

Nitel veri kaynaklarında ise bilimsel süreç becerilerine yönelik değiĢimi tespit etmede deney grubuna P4C etkinlikleri süresinde kullanılan 3N tabloları ve oturumlara iliĢkin diyaloglar incelenmiĢtir. 3N tablolarında öğrenciler fen bilimleri öğretim programında yer alan canlıların sınıflandırılmasına yönelik kazanımlarla ilgili canlı ve cansız varlıkları ayırt etmeyi, canlıların sınıflandırılmasında dikkat edilen hususların neler olduğunu, canlıları sınıflandırmayı, gözlemin ne olduğunu ve nasıl yapıldığını, yaptığı gözlemleri kaydetmeyi, gözlem ve çıkarımın farkını ayırt etmeyi bildiklerine yönelik ifadeler mevcuttur. Öğrenci diyaloglarının analizinde canlıları cansız varlıklardan ayırt etmede kullandıkları argümanların genellikle geçerli ve tutarlı olduğu, ancak hareket etme ile yer değiĢtirme kavramları ayırt etmekte zorlandıkları görülebilmektedir. Yine canlıların sınıflandırılmasına yönelik öğrenciler canlı gruplarını doğru Ģekilde sınıflandırabilirken sınıflandırmada yetersiz görüĢlere sahip öğrenciler yaĢanılan yer ya da dıĢ görünüĢ gibi tek boyutlu görüĢlerinden hareketle balina, fok ve yunus gibi canlıları balıklar sınıfında olduğunu ifade etmiĢlerdir. BaĢka bir bilimsel süreç becerisi olan gözleme dair gözlemin duyu organlarıyla bir araĢtırmaya yönelik olması gerektiğine konusunda yetersiz teoriler geliĢtirseler de diyaloglar süresince gözlem hakkındaki fikirleri geliĢmiĢ ve ideal dengeye oturduğuna yönelik diyaloglar kurmuĢlardır. Özellikle son P4C oturumundaki diyaloglarında gözlem yapmayı ve gözlemlerini kaydederek paylaĢmayı bildikleri görülebilmektedir.

AraĢtırmanın ikinci alt probleme iliĢkin nicel bulgularında temel beceri ölçeğinin analiz sonuçlarında son test puanları deney grubu lehine olsa da istatistiksel açıdan anlamlı değildir. Kavramsal baĢarı sınavındaki bilimsel süreç sorularının bulguları ise deney grubu lehinedir. AraĢtırmanın nitel bulgularında ise etkinlikler sonrasında öğrencilerin özellikle sınıflandırma, gözlem ve çıkarım becerileri konusunda eksik ya da yanlıĢ ifadelerde bulunan öğrenciler olsa da deney grubunda çoğunlukla doğru ifadeler görülebilmektedir. Bu durum literatür ile karĢılaĢtırıldığına ise kavramsal baĢarı sınavı, 3N tabloları, felsefi diyaloglar ve temel beceri ölçeğinin alt boyutların analiz sonuçları Sprod (1994) ve Ferreira (2004) ile benzer Ģekilde yapılan uygulamanın deney grubu öğrencilerinin bilimsel süreç becerilerini geliĢtirdiği yönünde iken, temel beceri ölçeğinin toplam puan analizi sonuçlarında anlamlı fark olmaması yönüyle mevcut literatürle uyuĢmamaktadır. Bu durumun nedenlerinden birisi kontrol grubunda da MEB programına uygun olarak gözlem, sınıflandırma, çıkarım, ölçme, tahmin ve

113

iletiĢim kurma becerilerini geliĢtirebilecek etkinlikler ve deneyler yapılarak dersler iĢlenmesi olabilir. Örneğin Ay‘ın evreleri konusunda tahmin edebilme, canlıları tanıyalım konusunda gözlem, sınıflandırma ve çıkarım, kuvvetin ölçülmesinde ölçüm ve tahmin edebilme, sürtünme kuvvetinin anlaĢılması için yapılan deneyler deneysel yöntem ve kontrollü deney hakkında yapılan etkinlikler bulunmaktadır. Bu durum kontrol grubundaki öğrencilerin puanlarında da artıĢa neden olmuĢ olabilir. AraĢtırma sonucu etkilemesi muhtemel bir baĢka sebep ise bu araĢtırma bir devlet okulunda yürütülmüĢtür, Sprod‘un (1994) çalıĢmasının içeriğinde öğrenci, okul ve çevrenin özelliklerine değinilmemiĢtir ancak Ferreira‘nın (2004) çalıĢmanın yürütüldüğü okul ise özel, dini eğitim verilen, sosyo-ekonomik düzeyi orta ve üst düzeydeki ailelerin çocuklarından oluĢan bir okuldur. Bu durumda çalıĢmanın yapıldığı ülkenin öğretim programının, bireylerin sahip olduğu dini inançların, okulun özelliklerinin, öğrencilerin ve ailelerinin sosyo-ekonomik düzeylerinin da araĢtırma sonuçlarını etkilemiĢ olabileceği düĢünülmektedir. Son olarak bu çalıĢmada öğrencilerin bilimsel süreç becerilerini ölçüm aracı olarak temel beceri ölçeği, kavramsal baĢarı sınavı, 3N tabloları ve diyalogların videolarından yararlanılmıĢtır. Bu noktada ise ölçüm araçlarının sonuçlarını etkilemesi olası nedenler arasında sayılabilir.

Nicel veri araçlarından temel beceri ölçeğine göre P4C etkinlikleri ile yapılan eğitim sonucunda deney grubundaki puan artıĢı MEB programına göre eğitim yapılan kontrol grubundan yüksek olmakla birlikte, bu fark istatistiksel olarak anlamlı değildir. Yine kavramsal baĢarı sınavının alt sorularında bilimsel süreç becerilerine ait soruların fark puanları deney grubu lehinedir. Nitel veri araçlarında ise öğrencilerin bilimsel süreç becerilerinde olumlu değiĢimler olduğunu göstermektedir, ancak sadece deney grubuna ait oldukları için kontrol grubu ile mukayese edilememiĢtir. Açıklanan analizlerden hareketle P4C etkinliklerin en azından MEB programındaki etkinlikler kadar öğrencilerin gözlem, sınıflandırma, çıkarım, ölçme, tahmin ve iletiĢim kurma becerilerini geliĢtirdiği sonucu çıkarılabilir. Temel bilim süreç becerileri hakkında bilgi edinmek, onları hem uygulayarak hem de anlamlarını derinlemesine anlamayı gerektirir. Hikâyelerdeki karakterler, sınıflandırma yapma, gözlem yapma ve çıkarımlarda bulunma gibi becerileri öğrencilerin zihinlerinde modellemelerine yardımcı olmuĢtur. Bu yönüyle çalıĢma fen eğitiminde bilim süreç becerilerini çocuklara öğretmek için bir yöntem olarak kullanılabilir.

114