Araútırmanın Uygulanması

de÷erlendirmek amacı ile de 21 Temmuz – 07 Eylül 2008 tarihleri arasında Keçiören 9 nolu AÇSAP merkezine ba÷lı 1–4 yaú dönemi çocu÷u olan 10 anne ile gerçekleútirilen ön uygulama sonuçlarına göre gerekli düzeltmeler yapılarak veri toplama formlarına ve e÷itim kitapçı÷ına son úekli verilmiútir.

Ön uygulama aúamasında, araútırmacı ön uygulamada yer alacak anneleri Keçiören 9 nolu AÇSAP merkezinin Ev Halkı Tespit Fiú kayıtlarından tespit edip, belirlenen adreslere giderek, çalıúma hakkında bilgi verip araútırmaya katılım için izinlerini istemiútir. Bu yöntemle üç haftalık dönemde sadece 2 anne araútırmaya katılmayı kabul etmiú olup, ço÷unlukla araútırmaya katılım ret edilmiútir. Bu sebeple katılımcıların 9 nolu AÇSAP merkezine baúvuran, kriterleri sa÷layan ve araútırmaya katılmayı kabul eden annelerden seçilmesine karar verilmiútir.

3.7. Araútırmanın Uygulanması

Araútırmanın verileri, ekte verilmiú olan (Ek 1, Ek 2, Ek 3, Ek 4, Ek 5) veri toplama form ve araçları aracılı÷ı ile 1 Ekim 2008 – 17 Temmuz 2009 tarihleri arasında araútırmacı tarafından ailelerin evlerine gidilerek toplanmıútır.

Araútırmanın uygulaması aúamasında, araútırmacı tarafından hafta içi 9°°- 16°° saatleri arasında 9 nolu AÇSAP merkezine baúvuran 1–4 yaú dönemi çocu÷u olan annelere araútırma hakkında bilgi verilmiú ve sözel olurları alınmıútır. Görüúmeyi kabul eden annelerden ev ziyareti yapabilmek için adres ve telefon numaraları istenerek, ilk ev ziyareti için ileri bir tarihe randevu alınmıútır. Çalıúma için sözel olur AÇSAP merkezinde, yazılı onamları ailelerin evlerinde alınmıútır (Bkz. Ek 6). Araútırma süreci boyunca AÇSAP merkezinde araútırma kriterlerine uygun yaklaúık 300 anneye araútırma hakkında bilgi verilmiú, bunlardan yaklaúık 80 anne sözel olur vererek ilk randevu tarihi vermesine ra÷men ancak 40 anne ile ilk ev ziyareti gerçekleútirilmiútir.

Veri toplama formları, tüm annelerle evlerinde yüz yüze görüúülerek araútırmacı tarafından doldurulmuútur. Veri toplama formları annelere okunmuú ve annenin cevabı do÷rultusunda kayıt edilerek, anne soruyu anlamadı÷ı zaman hiçbir açıklama yapılmadan soru tekrar okunmuútur. Araútırmanın ikinci adımında, ev kazası risklerinin belirlenmesi ve bu risklerin azaltılmasında sosyal ö÷renme teorisine dayalı hemúirelik giriúimlerini uygulayabilmek için annelere ev ziyaretleri yapılmıútır. Her anneye ortalama 12- 20 gün ara ile 6 kez müdahale ziyareti,

44 

arkasından 1’er ay ara ile izlem ve sonlandırma ziyareti olmak üzere toplam 8 ev ziyareti 6 aylık süre içinde tamamlanmıútır. Annelerin istekleri do÷rultusunda ev ziyaretleri hafta sonu da yapılmıútır.

Her bir ziyaret; ziyaretin konusu, hedefleri, süresi ve iúleniúini içeren bir plan dahilinde yürütülmüútür. ølk ziyarette elde edilen verilerin do÷rultusunda; annelerin gereksinimlerine göre e÷itim içeri÷ini oluúturan konulara a÷ırlık verilmiútir. Her anneye uygulanacak hemúirelik giriúimleri standart olmasına ra÷men bireysel ihtiyaçlar do÷rultusunda ziyaret sayısı artabilmiútir. Her ziyaret 40 ile 60 dakika arasında sürmüútür. Görüúmeler için evin en uygun odası seçilerek, ev ziyaretleri sırasında evde bulunan çocukların resimli kitaplara bakma, boyama yapma, oyun kurma ya da baúka oda da çizgi film izleme gibi aktivitelerle dikkati baúka yöne çekilmiú, gerekti÷inde evde bulunan kiúilerden de destek alınarak görüúme sürecinin bölünmemesine dikkat edilmiútir.

Araútırmaya katılan annelere, araútırmacı tarafından literatüre dayalı olarak hazırlanan sosyal ö÷renme teorisine göre geliútirilen hemúirelik giriúimleri do÷rultusunda 1 – 4 yaú dönemi çocukluk ev kazaları ve ilkyardım uygulamalarını içeren rehber kitapçık verilmiútir (Bkz. Ek 11). Birinci ev ziyaretinde 1–4 yaú dönemi çocu÷unun 6 ay öncesinde geçirdi÷i ev kazaları ve yapılan müdahaleler araútırmacı tarafından annelere sorularak ö÷renilmiútir. Hemúirelik giriúimlerinin uygulandı÷ı 6 aylık ev ziyareti boyunca annelerden 1–4 yaú dönemi çocuklarının evde geçirdi÷i kazaları ve yaptıkları müdahaleleri kendilerine verilen kitapçı÷ın arkasında yer alan kaza günlü÷üne kaydetmeleri istenmiútir. Annelere ilk ziyarette kaza günlü÷ünün nasıl doldurulaca÷ı hakkında bilgi verilmiú olup, yapılan di÷er ziyaretlerde de kaza günlüklerinin doldurulmasının unutulmaması için hatırlatmalar yapılmıútır. Ev ziyaretlerinin içerikleri aúa÷ıda yer almaktadır:

1.Ziyaret: Bu ziyarette ev ziyaret planı oluúturularak, giriúimlerin

süreklili÷i açısından kurallar belirlenmiútir. Annelerle yüz yüze görüúülerek araútırmacı tarafından çocuk bilgi formu (Bkz. Ek 2), aile ve anne bilgi formu (Bkz. Ek 3), 1–4 yaú dönemi çocu÷u olan annenin ev kazaları ve ilkyardım uygulamaları bilgi düzeyini de÷erlendirme formu (Bkz. Ek 5), öz-etkililik-yeterlik ölçe÷i (Bkz. Ek 4) doldurulmuútur. Daha sonra araútırmacı, araútırmaya katılan annenin eúli÷inde Ev Çevresi Kontrol Listesi’nde (Bkz. Ek 1) yer alan sorular aracılı÷ı ile evdeki her bir

45 

alanı ayrı ayrı inceleyerek evdeki ev kazası risklerini saptamıútır. Annelerin çalıúmaya katılımlarına dair yazılı onamları alınmıútır (Bkz. Ek 6 ). Ev ziyaretleri sırasında kullanılacak rehber kitapçıklar verilerek, arkasında yer alan kaza günlü÷ünün nasıl kullanılaca÷ı açıklanmıútır (Bkz. Ek 11). Ev kazaları ile ilgili önceki yaúantıların belirlenmesi amacı ile sosyal ö÷renme teorisine dayalı hemúirelik giriúimleri uygulanmıútır (Bkz. Tablo 2.2). Bir sonraki görüúmenin zamanı belirlenerek görüúme sonlandırılmıútır.

2.Ziyaret: Bu ziyarette 1–4 yaú dönemi çocuk ev kazaları ve çocuk

özellikleri rehber kitapçık aracılı÷ı ile anlatılarak, annelerde çocuk ev kazası ile ilgili biliúsel farkındalık oluúturulmaya ve ev kazası yönünden çocuklarının davranıúlarını sorgulaması sa÷lanmaya çalıúılmıútır. Annelerin1– 4 yaú dönemi çocuk ev kazalarını bilmesi, 1– 4 yaú dönemi çocuk özelliklerini bilmesi, 1– 4 yaú dönemi çocuk özellikleri ve ev kazası arasındaki iliúkiyi ve 1– 4 yaú dönemi çocuk ev kazalarının önemini fark etmeleri amacı ile sosyal ö÷renme teorisine dayalı hemúirelik giriúimleri uygulanmıútır (Bkz. Tablo 2.3). Annelere, çocukları ev kazası geçirdi÷inde; geçirilen kazayı rehber kitapçı÷ın arkasında yer alan kaza günlüklerine kaydetmeleri konusunda hatırlatmalar yapılmıútır. Bir sonraki görüúmenin zamanı belirlenerek görüúme sonlandırılmıútır.

3.Ziyaret: Bu ziyarette 1–4 yaú dönemi çocuk ev kazalarının önlenmesinde

annenin rolü anlatılmıútır. Babanın da mümkün oldu÷unca ev ziyaretlerinde bulunması istenerek, ebeveynlerin kazaları önlemedeki rolü vurgulanmıútır. Ev kazası risk faktörlerinin saptanması ve azaltılmasında annenin sorumlulu÷u üstlenmesi, çocu÷a model olması ve annenin ailenin di÷er fertlerini etkileyerek çocu÷a model olmalarını sa÷laması amacı ile sosyal ö÷renme teorisine dayalı hemúirelik giriúimleri uygulanmıútır (Bkz. Tablo 2.4). Annelere, çocukları ev kazası geçirdi÷inde; geçirilen kazayı rehber kitapçı÷ın arkasında yer alan kaza günlüklerine kaydetmeleri konusunda hatırlatmalar yapılmıútır. Bir sonraki görüúmenin zamanı belirlenerek görüúme sonlandırılmıútır.

4.Ziyaret: Bu ziyarette 1–4 yaú dönemi çocuk ev kazalarının oluúumuna yol

açan risk faktörleri ve bu faktörlerin azaltılmasında alınacak önlemler anlatılmıútır. Annenin ev kazaları risk faktörlerini bilmesi, kaza oluúumundaki önemini fark etmesi, ev kazaları risk faktörlerini saptayabilmesi ve annenin saptadı÷ı ev kazası

46 

risk faktörlerinin nedenlerini çözümlemeye çalıúmasını sa÷lamak amacı ile sosyal ö÷renme teorisine dayalı hemúirelik giriúimleri uygulanmıútır (Bkz. Tablo 2.5).

Çocuklara güvenli bir ortam hazırlamak için, evdeki tehlikeli durum ve nesneleri önceden düúünerek ortadan kaldırmanın anne ve babanın görevi oldu÷u vurgulanmıútır. Annelerin eúleri ile birlikte evlerindeki tehlikeli durumları bir çocuk gibi dizleri ve elleri üzerinde dolaúıp araútırarak, not almaları istenmiú, sonuçlar bir sonraki ziyarette tartıúılarak yapılacak de÷iúimler belirlenmiútir. Bu uygulamanın belirli aralıklarla yapılarak süreklili÷inin sa÷lanması istenmiútir. Annelere, çocukları ev kazası geçirdi÷inde; geçirilen kazayı rehber kitapçı÷ın arkasında yer alan kaza günlüklerine kaydetmeleri konusunda hatırlatmalar yapılmıútır. Bir sonraki görüúmenin zamanı belirlenerek görüúme sonlandırılmıútır.

5.Ziyaret: Bu ziyarette bo÷ulma ve yanıklar anlatılarak, ilk yardım uygulamaları çocuklar ya da oyuncak bebekler üzerinde gösterilerek, annelerin bu uygulamaları yapması istenmiútir. Bo÷ulma ve yanıklarla ilgili ev kazası örnekleri annelerle paylaúılmıútır. Sosyal ö÷renme teorisine dayalı hemúirelik giriúimleri uygulanmıútır (Bkz. Tablo 2.6). Annelere, çocukları ev kazası geçirdi÷inde; geçirilen kazayı rehber kitapçı÷ın arkasında yer alan kaza günlüklerine kaydetmeleri konusunda hatırlatmalar yapılmıútır. Bir sonraki görüúmenin zamanı belirlenerek görüúme sonlandırılmıútır.

6.Ziyaret: Bu ziyarette düúme ve zehirlenmeler anlatılarak, ilk yardım

uygulamaları çocuklar ya da oyuncak bebekler üzerinde gösterilerek, annelerin bu uygulamaları yapması istenmiútir. Düúme ve zehirlenmelerle ilgili ev kazası örnekleri annelerle paylaúılmıútır. sosyal ö÷renme teorisine dayalı hemúirelik giriúimleri uygulanmıútır (Bkz. Tablo 2.7). Annelere, çocukları ev kazası geçirdi÷inde; geçirilen kazayı rehber kitapçı÷ın arkasında yer alan kaza günlüklerine kaydetmeleri konusunda hatırlatmalar yapılmıútır. Bir sonraki görüúmenin zamanı belirlenerek görüúme sonlandırılmıútır.

7.Ziyaret: Bu ziyarette önceki ziyaretlerin kısa bir tekrarı yapılarak hemúirelik giriúimlerinin gözden geçirilmesi yapılmıútır (Bkz. Tablo 2.8). Annelerin soruları yanıtlanıp, önceki ziyaretlerin hedefleri do÷rultusunda sorular sorularak, alınan cevaplara göre pekiútirmeler yapılmıú ve yanlıú ö÷renmeler düzeltilmiútir. Annelere, çocukları ev kazası geçirdi÷inde; geçirilen kazayı rehber kitapçı÷ın

47 

arkasında yer alan kaza günlüklerine kaydetmeleri konusunda hatırlatmalar yapılmıútır. Bir sonraki görüúmenin zamanı belirlenerek görüúme sonlandırılmıútır.

8.Ziyaret: Bu ziyaret hemúirelik giriúimleri kapsamındaki anneleri son kez

de÷erlendirmek amacıyla yapılmıútır (Bkz. Tablo 2.8). Annelerle yüz yüze görüúülerek araútırmacı tarafından 1–4 yaú dönemi çocu÷u olan annenin ev kazaları ve ilkyardım uygulamaları bilgi düzeyini de÷erlendirme formu (Bkz. Ek 5), öz-etkililik-yeterlik ölçe÷i (Bkz. Ek 4) doldurulmuútur. Daha sonra araútırmacı, araútırmaya katılan annenin eúli÷inde Ev Çevresi Kontrol Listesi’nde (Bkz. Ek 1) yer alan sorular aracılı÷ı ile evdeki her bir alanı ayrı ayrı inceleyerek evdeki ev kazası risklerini son kez saptamıútır. Annelerin, ev ziyaretleri süresince çocuklarının evde geçirdikleri kazaları kaydettikleri rehber kitapçı÷ın arkasında yer alan kaza günlü÷ü alınmıú ve çocukların geçirdi÷i kazalar, evde alınan önlemler annelerle tartıúılmıútır. Ev ziyaretlerinin tümü anneler ile birlikte de÷erlendirildikten sonra görüúmeler sonlandırılmıútır.