Veri Toplama Araçları

Araştırmada veri toplama aracı olarak “Kişisel Bilgi Formu”, “Liderlik Tarzı Ölçeği”, “Şüphecilik/Paranoid Düşünce Ölçeği”, “Narsistik Kişilik Envanteri” kullanılmıştır.

3.3.1. Kişisel Bilgi Formu

Kişisel bilgi formu, okul ve kurum yöneticileri tarafından doldurulan ve yöneticilerin demografik özellikleri hakkında bilgi edinmeyi amaçlayan, araştırmacı tarafından literatür incelenerek hazırlanmış bir formdur. Yöneticilerin cinsiyeti, mesleki kıdemi, yöneticilik kıdemi, çalıştığı kurumu, kurumdaki personel sayısı ve görev yeri hakkında bu form aracılığıyla yöneticilerden bilgi toplanmıştır.

3.3.2. Liderlik Tarzı Ölçeği

Liderlik tarzı ölçeği, Iowa Üniversitesi(Davranışsal teori)nin yaptığı araştırma sonucunda elde edilen otoriter, demokratik ve serbesiyetçi liderlik tarzlarını ölçen bir ölçektir. Donald Clark’ın 2008 yılında geliştirdiği “Leadership Style Scale” Süleyman Dündar tarafından Türkçeye uyarlanmıştır. Liderlik ölçeğinde; otoriter, demokratik ve serbesiyetçi liderlik tarzlarını belirlemeye yönelik 30 soru bulunmaktadır. Liderlik anketindeki ölçekte yer alan ifadeler, “1= Hiçbir zaman”, “2=Nadiren”, “3=Ara sıra”, “4=Genellikle”, “5=Her zaman” olarak değerlendirilmiştir.

Liderlik Tarzı Ölçeğinin Alt Boyutları Madde Numaraları

Otokratik 1, 4, 7, 10, 13, 16, 19, 22, 25, 28

Demokratik 2, 5, 8, 11, 14, 17, 20, 23, 26, 29

Serbesiyetçi 3, 6, 9, 12, 15, 18, 21, 24, 27, 30

Alt boyutların olabilecek en düşük puan değeri 10, en yüksek puan değeri 50’dir. Ölçeğin orijinalinde her bir alt boyut için puanlar toplanarak yöneticilerin liderlik tarzı belirlenmektedir. Üç boyuttan en yüksek olan puan hangisinden alınmışsa, kişinin sahip olduğu liderlik tarzı o alt boyuttur denilir. Kişi ölçek sonucunda toplam 40 puan veya üzeri bit alt boyutta puan almışsa o liderlik tarzına sahip olduğunun yüksek göstergesidir. Aldığı toplam puan 20 veya altında ise o liderlik tarzının benimsenmediğini gösterir. İki puanın birbirine yakın değerlerde olması kişinin geçiş aşamasında olduğunu göstermektedir. Ancak yakın olan yüksek değerler demokratik

ve serbesiyetçi liderlik tarzı ise bu kişinin muhtemelen serbesiyetçi liderliği benimsediğini söylenebilir (Dündar, 2011).

Yapılan bu çalışmada liderlik tarzları aritmetik ortalama ve standart sapmaları bulunarak hesaplanmıştır. Buna göre otoriter liderlik tarzı X=32.777 ve ss=4.21 olduğundan 34.898 ve üzeri puan alanlar otoriter olarak kabul edilmiştir. Demokratik liderlik tarzı X=40.042 ve ss=3.979 olarak bulunmuş ve 42.033 ve üzeri puan alanlar demokratik olarak kabul edilirken serbesiyetçi liderlik tarzı X=38.388 ve ss=4.748 olarak bulunmuş ve 40.763 ve üzeri puan alan katılımcılar serbesiyetçi olarak kabul edilmiştir. Orijinal ölçeğe göre üç değer arasında küçük bir fark olması kişinin henüz bir liderlik tarzı geliştiremediğini ya da doğru liderlik tarzını bulmaya çalışan yeni bir lider olduğunu göstermektedir. Bu çalışmada da üç değer arasında küçük fark olduğu ve henüz bir liderlik tarzını benimseyemeyen liderler olduğu bulunmuştur. Liderlik tarzları ile şüphecilik/paranoid düşünce düzeyleri ve narsistik kişilik özellikleri arasındaki ilişkiyi ölçmeyi amaçlayan bir çalışma olmasından dolayı liderlik tarzlarına ilişkin yapılan analizlerde herhangi bir liderlik tarzını benimseyemeyen yöneticilerin verileri analiz dışı bırakılmıştır.

Tablo 3.2’de liderlik tarzı güvenirlik testi verilmiştir.

Tablo 3.2. Liderlik tarzı güvenirlik

Liderlik Tarzı Güvenirlik

Cronbach's Alpha n

,837 30

Liderlik Tarzı Ölçeğinin tüm sorularına güvenirlik analizi uygulanmış ve Cronbach’s Alpha katsayısı .837 bulunmuştur.

Liderlik Tarzı Ölçeğinin alt boyutlarına da güvenirlik analizi uygulanmıştır.

Tablo 3.3. Demokratik liderlik güvenirlik

Demokratik Liderlik Güvenirlik

Cronbach's Alpha

n

,393 ₁₀

Otoriter liderlik alt boyutu Cronbach Alpha katsayısı: .393 olarak bulunmuştur.

Tablo 3.4’te otogratik liderlik tarzı güvenirlik testi verilmiştir.

Tablo 3.4. Otogratik liderlik güvenirlik

Otogratik Liderlik Güvenirlik

Cronbach's Alpha n

,798 10

Demokratik liderlik alt boyutu için Cronbach Alpha katsayısı .798 olarak bulunmuştur.

Tablo 3.5’te serbesiyetçi liderlik tarzı güvenirlik testi verilmiştir.

Tablo 3.5. Serbesiyetçi liderlik güvenirlik

Serbesiyetçi Liderlik Güvenirlik

Cronbach's Alpha n

,792 10

Serbesiyetçi liderlik alt boyutu için Cronbach Alpha katsayısı .792 olarak bulunmuştur.

3.3.3. Şüphecilik/Paranoid Düşünce Ölçeği

Şüphecilik/Paranoid düşünce ölçeğini geliştirmek amacıyla ilk olarak araştırmacı tarafından literatür taraması yapılmıştır. Literatür taramasında MMPI Paranoya Ölçeği (Hathaway ve MnKinley, 1989), PEN Psikotizm Ölçeği (Eysenck ve Eysenck, 1975), STA Paranoid Düşünce Alt Ölçeği (Hewitt ve Claridge, 1989), 16PF Şüphecilik Ölçeği (Cattell, Eber ve Tatsuoka, 1970), Buss’un Düşmanlık Ölçeği (Buss ve Perry, 1992), Fenigstein ve Vanable (1992) tarafından geliştirilen Paranoya

Ölçeği, Raine (1991) tarafından geliştirilen Şizotipal Kişilik Ölçeği, Green ve diğerleri (2007) tarafından geliştirilen Paranoid Kişilik Ölçeği (GPTS) ölçeklerinden yararlanılarak, yöneticilerde şüphecilik/paranoid düşünce düzeyini ölçmeye yönelik bir madde havuzu oluşturulmuştur. Bu sorularda yer alan ifadeler, “1=Hiç katılmıyorum”, “2=Kısmen Katılıyorum”, “3=Katılıyorum”, “4=Genellikle Katılıyorum”, “5=Tamamen Katılıyorum” olarak değerlendirilmiştir.

Yapılan faktör analizi sonucunda 16 maddeden oluşan ve Cronbach Alpha katsayısı .900 olan paranoid düşünce ölçeği oluşturulmuştur (Canaslan, 2013).

3.3.4. Narsistik Kişilik Envanteri

Uygulanan ölçek formlarının son bölümünde ilk olarak Raskin ve Hall (1979) tarafından 54 madde olarak geliştirilen, Raskin ve Terry (1988) tarafından 40 maddeye düşürülen ve son olarak Ames, Rose ve Anderson (2005) tarafından 16 maddeye indirgenen ve Atay tarafından 2009 yılında Türkçe standardizasyonu yapılan 16 soruluk Narsistik Kişilik Envanteri kullanılmıştır. Kullanılan ölçekte her biri narsistik ve narsistik olmayan ifadeler içeren toplam 16 çift madde vardır.Ölçek; üstünlük, sömürücülük, otorite, kendine yeterlilik, kendini beğenme, hak iddia etme ve teşhircilik olmak üzere 7 boyuta ait ifadeler içermektedir (Raskin ve Terry; 1988).

Atay (2009)’ın “Narsistik Kişilik Envanteri’nin Türkçe’ye Standardizasyonu” çalışmasında 16 soruluk Narsistik Kişilik Envanteri’nin dilsel ve kültürel eşdeğerliliği sağlanmış, güvenirlilik ve geçerlilik çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda, ölçeğin iç güvenirliliği test edilmiş ve Cronbach’s Alpha değeri 0,57 bulunmuştur. Bu değer, istenen düzeyde olmamıştır. Revize edilen ölçek, ikinci bir örneklem üzerinde tekrar uygulanmıştır. Bu çalışma sonucunda, NKE’nin güvenirliği 0,627 olarak belirlenmiştir (Atay, 2009).

Ölçek; üstünlük, sömürücülük, otorite, kendine yeterlilik, kendini beğenme, hak iddia etme ve teşhircilik olmak üzere 7 boyuttan oluşmaktadır (Raskin,Terry; 1988).

Ames vd. tarafından geliştirilen ölçek Raskin ve Terry tarafından tespit edilen 7 faktör içerisinden “kendini beğenme” boyutu hariç toplam 6 faktörü içermektedir (Atay, 2009).