Antalya Devlet Opera ve Balesi Opera Program Dergiler

Antalya Devlet Opera ve Balesi, 6 Haziran 1999 yılında, E. Kalman’ın Çağdaş

Fürstin adlı yapıtıyla resmi açılışını gerçekleştirmiştir. Türkiye’deki diğer operalarda

gördüğümüz program dergisi yayınlama politikası, Antalya Devlet Opera ve Balesi’nde de süreklilik göstermiştir.

2000’li yılların başında İstanbul, Ankara, İzmir ve Mersin Devlet Opera ve Balesi program dergiciliği geleneğinde köklü değişimler karşımıza çıkmaktadır. Özellikle İzmir Devlet Opera ve Balesi’nin hazırladığı program dergileri bu yönde farklı bir yaklaşım getirerek, çağdaş anlamda içerik yapılanmasının temellerini atmıştır.

Antalya Devlet Opera ve Balesi’nin 2003 yılında yayımladığı Puccini’nin La

Boheme201 _{operası program dergisi incelediğinde, öngörülen program dergiciliğinin}

içerik özelliklerinden uzak bir anlayış sergilediği görülmektedir. Batı’da bu dönemde hazırlanan program dergilerinin çözümlenmesi sonucunda ortaya çıkan en önemli sonuç: Program dergilerinin “dramaturgi bürosunun ilgili esere ilişkin ortaya koyduğu yorum doğrultusunda” şekillenmekte olmasıdır. La Boheme operası program dergisinde ise yine dramaturgi çalışmasının eksik kaldığı; derginin eserin konusu, sanatçı fotoğrafları, yaratıcı kadro ve solistlerin özgeçmişine dair bilgilerden öteye gidemediği gerçeği ile karşı karşıya kalıyoruz.

2005 yılında hazırlanan Verdi’nin La Traviata202 _{operası program dergisi de}

La Boheme operası program dergisi ile benzer içerik özelliklerine sahiptir: Dergi

yine konu, sanatçı fotoğrafları, yaratıcı kadronun özgeçmişi’nden ibarettir. Yayımlanan bu iki dergi, seyircinin sadece konuyu bilmekle yetinmesini amaçlayan bir içerik mantığıyla hazırlanmış olup program dergisinden çok içerik yapısıyla daha çok broşür özelliğine sahiptir.

2006 yılına gelindiğinde, yayın yönetmenliğini Evrim Şahinkaya Kaplancık’ın yaptığı Carmen203 _{operası program dergisinde, farklı bir içerik yapısıyla}

karşılaşılmaktadır. Gürcan Kubilay’ın dekor, Nursun Ünlü’nün kostüm eskizleri program dergisinde yer almaktadır. Ayrıca program dergisinde besteci ve esere dair yazılar yer almaktadır. Program dergisinin temelini eserle ilişkin yazıların oluşturduğu görülmektedir:

201 _{Antalya Devlet Opera ve Balesi, La Bohem Program Dergisi, Sayı:9, Antalya, 2003.} 202 _{Antalya Devlet Opera ve Balesi, La Traviata Program Dergisi, Sayı:12, Antalya, 2005.} 203 _{Antalya Devlet Opera ve Balesi, Carmen Program Dergisi, Sayı:3, Antalya, 2006.}

• Carmen’in İlk Temsili (Der. Burcu Kuru Karaca)

• Carmen’in Gerçek Öyküsü (İstanbul Devlet Opera ve Balesi 2004 Carmen

program dergisi Serdar Ongurlar derlemesinden alınmıştır) • Carmen’in Güzelliği (Sezer Sezgin)

• Prosper Merime ve Carmen (Burcu Kuru Karaca)

• Friedrich Nietzche’nin “Carmen” Övgüsü (Çev. Osman Toklu)

• Carmen’in Müziğini Okumak (İrkin Aktüze)

• Arena ve Boğa Güreşi (Burcu Kuru Kara)

• Çingenelerin Kısa Tarihi (Burcu Kuru Karaca)

Carmen program dergisi La Bohem ve La Traviata program dergileriyle

karşılaştırıldığında, içerikteki değişim hemen kendini göstermektedir. Seyircinin eser hakkında daha derin bilgili edinmesini; bunun sonucunda eseri farklı algılayabilmesini sağlayacak yazıların dergide yer alması önemlidir. Sözgelimi, program dergisinde yer alan Carmen’in etimolojik kökeninin açıklanması gibi küçük bir ayrıntı bile seyircinin esere ilişkin bilgisini salt izleyici olmaktan çıkaracaktır: “Ortaçağ İngilteresi’nde bir bayana “charming” (çekici) demek, onun kesinlikle

işkenceye maruz kalacağı veya başka bir korkunç sonla karşılaşacağı demekti. “Çekici” yapısından dolayı dışlanması hemen hemen kesindi. Bu kelime İngilizce’ye Fransızca “charme” sözcüğünden girmiştir. Fransızca’ya ise Latince’deki “carmen” sözcüğünden yerleşmiştir.”204

2006 yılında yayımlanan bir başka program dergisi de Selman Ada’nın bestelediği Ali Baba ve Kırk Haramiler205 _{operasının program dergisidir. Ömer T.}

Gündüz’ün dekor, Sevtaç Demirer’in kostüm eskizlerini yaptığı Ali Baba ve Kırk Haramiler program dergisinin genel içeriğini “masal” kavramı oluşturmakta; dergide yer alan yazılar da bu yönde bir eğilim göstermektedir: Masal: Olağanüstü ile

Gerçeği Birleştiren Sanat (Pertev Naili Boratav, Çev. Kerem Topuz), İki Büyülü

204 _{a.g.e., 12 s.}

205 _{Antalya Devlet Opera ve Balesi Ali Baba ve Kırk Haramiler Program Dergisi, Sayı:9, Antalya,}

Anlatı: Masal ve Tiyatro... İlkinin hiç Olmadığı Bir ülkede Buluştular (Çiğdem

Kılıç), Masal (Pertev Naili Boratav).

2007 yılında yayımlanan Mozart’ın Saraydan Kız Kaçırma206 _operası

program dergisini incelediğimizde besteci ve esere dair yazılan yazılar dışında

singspiel (komik-şarkılı oyun), reçitatif ve commedia dell’arte’yi kısa notlarla

açıklayan bir yazı yer almaktadır. Böyle bir uygulama, özü gereği seyirciyi opera konusunda bilinçlendirmeyi amaçlamakta; salt eser ve besteci hakkında yazılan yazıların dışında opera sanatının bir bütün olarak algılanmasına hizmet etmektedir. Henüz onuncu yılını tamamlamamış olan Antalya Devlet Opera ve Balesi’nin Antalya opera izleyicisi adına böyle bir uyugulamaya dergide yer vermesi önemlidir. Program dergisinde dekor ve kostüm eskizlerinin yer almasına rağmen, çizilen eskizler, Carmen ve Ali Baba ve Kırk Haramiler program dergilerinde görülen ayrıntılı bir tasarım sunumu olamadığını da burada vurgulamak gerekir.

Antalya Devlet Opera ve Balesi yeni kurulan bir kurum olmasının getirdiği bazı sorunlar, seçilen eserlerin program dergisinin uygulama aşamasında da kendini gösterdiği dikkati çekmektedir. Özellikle dramaturgi bürosunun çalışmalarındaki yetersizlikler, program dergisinin hazırlanmasında ortaya çıkmaktadır. Dekor ve kostüm eskizlerinin son iki yılda dergide yer alması olumlu bir gelişme olarak sayılmakla birlikte, librettoya yer verilmemesi bir eksiklik olarak görülebilir. Bu aşamada Ankara, İstanbul ve İzmir Devlet Opera ve Balesi’nde görülen; özellikle de İzmir Devlet Opera ve Balesi’nde izlenen gelişim ve değişimlerin Antalya Devlet Opera ve Balesi’nde yeni yeni filizlenmekte olduğunu söylemek mümkündür .