•LG•L• BULGULARIN TARTI•ILMASI
Çal!#mada arkada# alt boyutu puan ortalamas! bak!m!ndan ya# gruplar! aras!nda istatistiksel olarak anlaml! bir farkl!l!k saptand! (p<0,05) buna göre 27 ya# ve alt!nda olanlar!n arkada# alt boyutu puan ortalamas!n!n 35 ya# ve üzerinde olanlara göre anlaml! derecede daha dü#ük oldu•u görüldü. Bu durumun ya# ilerledikçe arkada#l!klar!n daha sa•lam temellere dayand!r!ld!•!n!n göstergesi oldu•u dü#ünülmektedir.
Ölçek ve alt boyutlar bak!m!ndan e•itim düzeyleri aras!ndaki farl!l!k incelendi•inde; Anne Olma Ölçe•i (BaM-13) toplam puan ortalamas! ile e•itim düzeyleri aras!nda istatistiksel olarak anlaml! bir farkl!l!k saptanmad! (p>0,05). Ancak duygusal yak!nl!k alt boyutu puan ortalamas! ile e•itim düzeyleri aras!nda istatistiksel olarak anlaml! bir farkl!l!k bulundu (p<0,05). Buna göre #lkö•retim mezunlar•n•n duygusal yak•nl•k alt boyutu memnuniyetlerinin lisans ve lisansüstü e•itim görmü• olanlara göre anlaml• derecede dü•üktü. E•itim düzeyi dü•tükçe arkada• deste•inin azald••• görüldü.
72
ÇBASDÖ ölçe•i boyutu puan ortalamas• bak•m•ndan e•itim düzeyleri aras•nda istatistiksel olarak anlaml• bir farkl•l•k bulundu (p<0,05). E•itim düzeyi dü•tükçe sosyal deste•inin azald••• görüldü. Ç•nar Köse Alt•nkaynak (2015)’•n ayn• ilde emziren annelerle yapt••• çal••mada annelerin e•itim düzeyi ile alg•lad•klar• sosyal destek aras•nda anlaml• ili•ki olmad••• bildirilmi•ti.
Anne Olma Ölçe•i (BaM-13) toplam puan ortalamas• ekonomik durum aras•nda istatistiksel olarak anlaml• bir farkl•l•k bildirildi (p<0,05). Ekonomik durumu kötü olanlar•n Anne Olma Ölçe•i (BaM-13) ölçe•i puan ortalamas•n•n ekonomik durumu orta olanlara göre anlaml• derecede yüksek oldu•u tespit edildi. Ekonomik durumunu kötü olarak yorumlayan annelerin annelik memnuniyetinin az olmas• dikkat çekici bir bulgudur. Aile ili•kilerindeki sorunlarda ailenin ekonomik durumunun etkili oldu•u çal••malarda bildirilmektedir. Ailede gereksinimleri ve gelir gider dengesini korumak yapmak durumunda kalan ki•inin ço•unlukla anne oldu•u dü•ünülürse ekonomik zorluklar•n anneyi olumsuz etkiledi•i söylenebilir (Güler Uzun Bozta• Aydo•an 2002) .
Aile, arkada•, özel insan alt boyutu puan ortalamas• ile ekonomik durumlar aras•nda istatistiksel olarak anlaml• bir farkl•l•k bulundu (p<0,05). Ekonomik durumu kötü olanlar•n aile, arkada•, özel insan alt boyutu puan ortalamas• ekonomik durumu orta ve iyi olanlara göre anlaml• derecede dü•ük idi. Ç•nar Köse Alt•nkaynak ( 2015)’•n ayn• ilde emziren annelerle yapt••• çal••mada annelerin ekonomik durum ile alg•lad•klar• sosyal destek aras•nda anlaml• ili•ki olmad••• bildirilmi•ti.
ÇBASDÖ ölçe•i boyutu puan ortalamas• bak•m•ndan aile tipleri aras•nda istatistiksel olarak anlaml• bir farkl•l•k bulunmakta idi (p<0,05). Parçalanm•• ailelerin ÇBASDÖ ölçe•i puan ortalamas•n•n aile tipi çekirdek ve geni• aile olanlara göre anlaml• derecede daha dü•ük oldu•u tespit edildi. Tek ebeveynli ailelerde ya•am memnuniyetinin daha az oldu•u vurgulanmaktad•r (Y•ld•z ve Temuçin 2015).
ÇBASDÖ ölçe•i boyutu puan ortalamas• bak•m•ndan do•umdan sonra sorun ya•ama durumu aras•nda istatistiksel olarak anlaml• bir farkl•l•k bulundu (p<0,05). Buna göre, do•umdan sonra sorun ya•ayanlar•n ÇBASDÖ ölçe•i puan ortalamas• sorun ya•amayanlara göre anlaml• derecede daha yüksek idi. Sorun ya•ayan annelerin
73
ald•klar• sosyal deste•in daha yüksek olmas• beklenen bir sonuçtur. Bu durum annelerin endi•eleri ile olan güvensizlikleri ile ba•a ç•kmalar•na ve çevresel kaynakl• stresin azalt•lmas•na yard•mc• olur (Ç•nar ve Köse 2015).
Çocuk deneyimi alt boyutu puan ortalamas• bak•m•ndan do•um sonu bebek ile ilgili sorun ya•ama durumu aras•nda istatistiksel olarak anlaml• bir farkl•l•k saptand• (p<0,05). Buna göre, do•um sonu bebek ile ilgili sorun ya•ayanlar•n çocuk deneyimi alt boyutu puan ortalamas• sorun ya•amayanlara göre anlaml• derecede daha yüksekti. Çocu•un sorunlu olmas• annelik memnuniyetini olumsuz yönde etkilemektedir. Yap•lan çal••malarda anne bebek ba•lanmas•n• olumsuz etkileyen etmenlerden biri de do•um sonunda ya•anan sorunlar oldu•u vurgulanmakta prematüre ve sorunlu bebe•e sahip ve çe•itli nedenlerde bebe•i hastanede kalmak zorunda olan annelerde anne bebek ba•lanmas•n•n olumsuz etkilendi•i vurgulanmaktad•r (Ç•nar ve Köse 2015). Bu sonuçlardan yola ç•karak bu olumsuz durumun anne memnuniyetini de olumsuz yönde etkiledi•i söylenebilir.
Özel insan alt boyutu puan ortalamas• bak•m•ndan do•um sonu bebek ile ilgili sorun ya•ama durumu aras•nda istatistiksel olarak anlaml• bir farkl•l•k oldu•u söylendi (p<0,05). Buna göre do•um sonu bebek ile ilgili sorun ya•ayanlar•n özel insan alt boyutu puan ortalamas• sorun ya•amayanlara göre anlaml• derecede daha dü•üktü. Aile bireylerinin birinin geçici ya da sürekli hastal•••, engellili•i (görme, i•itme, zihinsel veya fiziksel engellilik vb.) tüm üyelerin uyumunu etkilemekte, en sa•lam yap•daki ailelerin bile dengeleri sars•labilmektedir (Co•kun ve Akba• 2009). Arkada• alt boyutu puan ortalamas• bak•m•ndan bebe•in beslenme •ekilleri aras•nda istatistiksel olarak anlaml• bir farkl•l•k oldu•u söylendi (p<0,05). Bebeklerini anne sütü ve mama ile besleyenlerin arkada• alt boyutu puan ortalamas• formüla mama ile besleyenlere göre anlaml• derecede daha yüksekti. Arkada•lar•n anneleri emzirme konusunda desteklemesi olumlu bir bulgudur. Emziren anneler zamandan tasarruf ederek çevrelerine ve arkada•lar•na daha fazla zaman ay•rabilmektedirler.
Özel insan alt boyutu puan ortalamas• bak•m•ndan bebe•in beslenme •ekilleri aras•nda istatistiksel olarak anlaml• bir farkl•l•k vard• (p<0,05). Bebeklerini anne sütü ve mama ile besleyenlerin özel insan alt boyutu puan ortalamas• sadece anne sütü ve sadece formüla mama ile besleyenlere göre anlaml• derecede daha yüksekti. Bebe•in
74
emzirildi•i ailelerde tela••n azald••• aile üyelerinin birlikte zaman geçirmeye ve dinlenmeye daha fazla zaman ay•rd•klar• ayn• zaman da ailenin ekonomisine de katk• sa!lad•!• için özel insan alt boyutunun yüksek ç•kt•!• dü%ünülebilir.
Aile alt boyutu puan ortalamas• bak•m•ndan bebek bak•mlar• ile ilgili destek alma durumlar• aras•nda istatistiksel olarak anlaml• bir farkl•l•k bildirildi (p<0,05). Buna göre, destek alanlar•n aile alt boyutu puan ortalamas• destek almayanlara göre anlaml• derecede daha yüksekti. Annelerin çevrelerinden alacaklar• sosyal destek amaçl• bak•m yard•m•n•n, prematüre bebe!in bak•m•nda etkin olmalar•na, stresin azalmas•na ve bak•m verme yeterlilik alg•s•n•n artmas•na yard•mc• olaca!• bildirilmi%tir (Arslan ve Turgut 2013).
Özel insan alt boyutu puan ortalamas• bak•m•ndan bebek bak•mlar• ile ilgili destek alma durumlar• aras•nda istatistiksel olarak anlaml• bir farkl•l•k bildirildi (p<0,05). Buna göre, destek alanlar•n özel insan alt boyutu puan ortalamas• destek almayanlara göre anlaml• derecede daha yüksekti. Aile içinde ileti%im, karar alma sürecinin etkili!i, sorumluluklar• yerine getirme, rollerin e%it da!•l•m• ve beklentilerin gerçekle%mesinin sa!l•kl• ailelerin olu%umunda temel belirleyiciler oldu!u ifade edilmektedir (Y•ld•z ve Temuçin 2015).
5.5. ANNE OLMA ÖLÇE•• (BaM-13) •LE ÇBASDÖ ARASINDAK•