ALTINCI BÖLÜM ANKET ÇALIŞMASI
6.1. Anket Formu
Sayın Katılımcı;
Bu araştırma, Kırklareli yöresinde faaliyet gösteren Küçük ve Orta Ölçekli üretim işletmelerinde Tekdüzen Maliyet Muhasebesi Sisteminin uygulanma düzeyini araştırmak ve değerlendirmek amacıyla yapılmakta olup, işletme sahiplerinin ya da ilgili yöneticilerin katkılarıyla gerçekleşmektedir. Sizin görüş ve önerileriniz, bu araştırma ve ilerideki araştırmalara ışık tutacaktır.
Bütünüyle bilimsel amaçla yapılan bu ankete vereceğiniz yanıtlar, kesinlikle gizli tutulacaktır. Anket formuna işletmenizin adını yazmanıza gerek bulunmamaktadır.
Araştırmanın zamanında tamamlanabilmesi için, anket formunu en geç iki hafta içinde yanıtlamanız, söz konusu araştırmaya önemli katkılar sağlayacaktır.
Araştırmamıza zaman ayırıp bu anket formunu doldurmayı kabul ettiğiniz için teşekkür eder, çalışmalarınızda başarılar dileriz.
6.2. BULGULAR
Araştırma sonucunda elde edilen bulgular, aşağıda tablolar halinde özetlenmiştir.
TABLO : 1
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Merkezlere Göre Dağılımı
Tablo 1’de Kırklareli yöresinde faaliyet gösteren Küçük ve Orta Büyüklükteki Üretim işletmelerinin %32,5 i Lüleburgaz, % 20 Babaeski ve % 12,5 Merkez ilçede yoğunlukla faaliyet gösterdiği görülmektedir.
TABLO 2:
Araştırmaya Konu Olan Kobilerin Sektörel Dağılımı
İMALAT SANAYİ SEKTÖRLERİ KOBİ SAYISI ORAN (%)
GIDA, İÇKİ, TÜTÜN SANAYİİ 18 45
Tablo 2’de Kırklareli Yöresinde faaliyet gösteren Küçük ve Orta Büyüklükteki Üretim işletmelerinin, %45 i Gıda, İçki, Tütün sanayi, %22,5 i Dokuma Giyim eşyası ve Deri sanayi ve % 12,5 i Orman ürünleri ve Mobilya sanayi yoğunlukta faaliyet gösterdiği görülmektedir
MERKEZLER KOBİ SAYISI ORAN (%)
TABLO 3
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin İstihdam Bazında Dağılımı ÇALIŞAN Üretim işletmelerinin, %75 inin çalışan sayısı 6-49 kişi, % 12,5 inin çalışan sayısı 1-5 kişi, % 7,5 inin çalışan sayısı 50-99 kişi arası yoğunlukta olduğu görülmektedir.
TABLO 4
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Kuruluş Yeri Dağılımı
KURULUŞ YERİ KOBİ SAYISI ORAN (%)
Tablo 4’de Kırklareli Yöresinde faaliyet gösteren Küçük ve Orta Büyüklükteki Üretim işletmelerinin % 55 inin kuruluş yeri şehir dışında, % 25 inin kuruluş yeri organize sanayi bölgesi, % 12,5 inin kuruluş yeri şehir içinde yoğunlukta olduğu görülmektedir.
TABLO 5
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Kuruluş Dönemlerinin Dağılımı KURULUŞ DÖNEMİ KOBİ SAYISI ORAN (%) Üretim işletmelerinin %40’ının 1996-2000 yılları arasında , %27’sinin 2000-2005 yılları arasında, %17,5’sinin 1991-1995 yılları arasında yoğunlukla kurulmuş olduğu görülmektedir.
TABLO 6
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Üretim Tiplerinin Dağılımı
ÜRETİM TİPİ KOBİ SAYISI ORAN (%) Üretim işletmelerinin %50 si Sürekli genel piyasa için üretim, %30 u Sipariş ve fason üretim
%20 si her iki biçimde üretim yaptığı görülmektedir.
TABLO 7
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Hukuki Yapılarının Dağılımı
HUKUKİ YAPI KOBİ
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Profesyönel Yönetici İstihdam Etme Durumlarının Dağılımı
BAZI YÖNETİM KADEMELERİNDE 16 40
PROFESYONEL YÖNETİCİ İSTİHDAM EDİLMİYOR
20 50
Tablo 8’de Kırklareli Yöresinde faaliyet gösteren Küçük ve Orta Büyüklükteki Üretim işletmelerinin %50 si Profesyonel yönetici istihdam etmemekte, %40 ı bazı kademelerde istihdam etmekte, %10 u Profesyonel yönetici istihdam ettiği görülmektedir.
TABLO 9
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin İşletme Muhasebe Kayıtlarının Tutulduğu Yer Bakımından Dağılımı
MUHASEBE KAYITLARININ TUTULDUĞU YER KOBİ
SAYISI
ORAN (%)
İŞLETME İÇİNDE, MUHASEBE SERVİSİNDE 12 30
İŞLETME DIŞI, SERBEST MUHASEBECİ MALİ
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Kullandıkları Tekdüzen Hesap Planı Seçeneği’nin Dağılımı Üretim işletmelerinin %60 ı 7/B seçeneğini, %10 u 7/A seçeneğini uyguladığı, %30 unun ise cevap vermediği görülmektedir.
TABLO 11
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Giderleri Muhasebeleştirirken Direkt Ve Endirekt Olarak Ayırmasına Göre Dağılımı Üretim işletmelerinin % 55 i Giderlerini direkt ve endirekt olarak ayırmadığı görülmektedir.
TABLO 12
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Maliyetleri Gider Yeri İtibariyle Ayrıntılı Olarak İzleyip Gider Yeri Maliyet Tabloları Hazırlamasının Dağılımı
KOBİ İZLEMİYOR VE GİDER YERİ MALİYET TABLOLARI HAZIRLAMIYOR.
22 55
CEVAPSIZ 10 25
Tablo 12’de Kırklareli Yöresinde faaliyet gösteren Küçük ve Orta Büyüklükteki Üretim işletmelerinin %55 i Maliyetleri gider yeri itibariyle ayrıntılı izlemediği ve gider yeri maliyet tabloları hazırlamadığı görülmektedir.
TABLO 13
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Giderleri Muhasebeleştirirken Kullandıkları Kodlama Sistemlerilenin Dağılımı Üretim işletmelerinin %30 unun kullandığı kodlama sisteminin Defteri Kebir Hesabı, Gider Çeşidi olduğu görülmektedir.
TABLO 14
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Maliyet Muhasebesinde Yansıtma Hesaplarını Kullanım Düzeylerinin Dağılımı
MALİYET MUHASEBESİ YANSITMA HESAPLARININ KULLANIMI
KOBİ SAYISI
ORAN (%) MALİYET MUHASEBESİ YANSITMA HESAPLARINI
KULLANIYOR.
12 30
MALİYET MUHASEBESİ YANSITMA HESAPLARINI KULLANMIYOR
28 70
Tablo 14’de Kırklareli Yöresinde faaliyet gösteren Küçük ve Orta Büyüklükteki Üretim işletmelerinin %70 i Yansıtma hesaplarını kullanmadığı görülmektedir.
TABLO 15
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerde Tekdüzen Hesap Planı’nda Yer Alan Maliyet Hesapları Gurubunda Belirtilen Hesaplar Dışında, Yeni Bir Hesap Ya Da Hesapların
Açılmasına Duyulan İhtiyacın Dağılımı Üretim işletmelerinin %70 i Yeni hesap açılmasına ihtiyaç duymadığı görülmektedir.
TABLO 16
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Maliyet Muhasebesi Amaçlarına Yönelik Olarak 8 No’lu Hesap Gurubunu Kullanma Düzeylerinin Dağılımı
KOBİ SAYISI ORAN Üretim işletmelerinin %90 ı 8 no.lu hesap gurubunu kullanmadıkları görülmektedir.
TABLO 17
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerde 8 No’lu Kullanım Amaçlarının Dağılımı 8 NO’LU HESAPLARI KULLANIM Üretim işletmelerinde 8 no’lu hesapları kullananların %75 i giderleri çeşitlerine göre izlemek için bu hesapları kullandığı görülmektedir.
TABLO 18
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesapları Olan 700 Ve 701 No’lu Hesapları Kullanma Düzeylerinin Dağılımı
KOBİ Üretim işletmelerinin %70 i Bağlantı hesaplarını kullanmadığı görülmektedir.
TABLO 19:
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin 700 Ve 701 Nolu Bağlantı Hesaplarını Kullanım Amaçlarının Dağılımı
700 VE 701 NO.LU HESAPLARI KULLANIM AMAÇLARI KOBİ SAYISI
ORAN (%) TEKDÜZEN HESAP PLANI’NDA YER ALAN AÇIKLAMALAR
DOĞRULTUSUNDA
6 50
GİDERLER DOĞRULTUSUNDA, ÖNCE ÇEŞİTLERİNE GÖRE 700 NO.LU HESABA ALIP, DAHA SONRA 701 NO.LU YANSITMA HESABI ARACILIĞI İLE FONKSİYONEL GİDER HESAPLARINA AKTARMA AMACIYLA
6 50
Tablo 19’de Kırklareli Yöresinde faaliyet gösteren Küçük ve Orta Büyüklükteki Üretim işletmelerinde ayni amaç yoğunluğunda kullanıldığı görülmektedir.
TABLO 20
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Üretim Maliyetlerini Hesaplama Aralıklarının Dağılımı
AYLIK HESAPLIYORUZ 24 60
ÜÇ AYLIK HESAPLIYORUZ 14 35
YILLIK HESAPLIYORUZ 2 5
Tablo 20’de Kırklareli Yöresinde faaliyet gösteren Küçük ve Orta Büyüklükteki Üretim işletmelerinin %60 ının maliyetlerini aylık hesapladığı görülmektedir.
TABLO 21:
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerde Üretim Maliyetlerini Aylık Olarak Hesaplayanların Amortisman Giderleri Dışındaki Giderlerin Aylara Dağılımında Kullandıkları
Hesapların Dağılımı Üretim işletmelerinin hepsinin giderlerin aylara dağılımında 373 no.lu hesabı kullandığı görülmektedir.
TABLO 22
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerden Fason Üretim Yapanların Maliyetlerini İzledikleri Hesapların Dağılımı Üretim işletmelerinin fason üretim yapanların %100 ünün maliyetlerini 740 no.lu hesapta izlediği görülmektedir.
TABLO 23
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerde Fason İş Yaptıranların Ödediği Fason İşçilik Giderlerini İzledikleri Hesapların Dağılımı
720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ HESABI’NDA 12 60
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ HESABI’NDA 8 40
DİĞER - -
Tablo 23’de Kırklareli Yöresinde faaliyet gösteren Küçük ve Orta Büyüklükteki Üretim işletmelerinin %60 ı fason işçiliğini 720 no.lu hesapta izlediği görülmektedir.
TABLO 24
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Maliyet Kapsamına Göre Uyguladıkları Maliyet Yöntemlerinin Dağılımı
UYGULANAN MALİYET YÖNTEMLERİ KOBİ SAYISI ORAN (%)
TAM MALİYET YÖNTEMİ 16 40
DEĞİŞKEN MALİYET YÖNTEMİ 8 20
NORMAL MALİYET YÖNTEMİ 12 30
ASAL (DİREKT) MALİYET YÖNTEMİ 4 10
Tablo 24’de Kırklareli Yöresinde faaliyet gösteren Küçük ve Orta Büyüklükteki Üretim işletmelerinin %40 ının Tam Maliyet Yöntemini uyguladığı görülmektedir.
TABLO 25
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Maliyetlerin Saptanma Zamanına Göre Uyguladıkları Maliyet Yöntemlerinin Dağılımı
UYGULANAN MALİYET YÖNTEMLERİ KOBİ SAYISI ORAN (%) FİİLİ (TARİHİ) MALİYET YÖNTEMİ 12 30
TAHMİNİ MALİYET YÖNTEMİ 20 50
STANDART MALİYET YÖNTEMİ 8 20
Tablo 25’de Kırklareli Yöresinde faaliyet gösteren Küçük ve Orta Büyüklükteki Üretim işletmelerinin %50 sinin Tahmini maliyet yöntemini kullandığı görülmektedir.
TABLO 26
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerde Maliyetlerin Saptanma Şekline (Üretim Biçimlerine) Göre Uygulanan Maliyet Yöntemlerinin Dağılımı
UYGULANAN MALİYET YÖNTEMLERİ KOBİ SAYISI ORAN (%)
SİPARİŞ MALİYET YÖNTEMİ 8 40
SAFHA (EVRE) MALİYET YÖNTEMİ 12 60
Tablo 26’de Kırklareli Yöresinde faaliyet gösteren Küçük ve Orta Büyüklükteki Üretim işletmelerinin %60 ının Safha Maliyet Yöntemini uyguladığı görülmektedir.
TABLO 27
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Direkt İşçilik Kapsamına Aldıkları Giderlerin Dağılımı
DİREKT İŞÇİLİK KAPSAMINA ALINAN GİDERLER KOBİ SAYISI ORAN (%) ESAS ÜRETİM GİDER YERİNDE ÇALIŞAN İŞÇİLERİN
Tablo 27’de Kırklareli Yöresinde faaliyet gösteren Küçük ve Orta Büyüklükteki Üretim işletmelerinin %80 inin tüm işçilik giderlerini 720 no.lu hesaba kaydettiği görülmektedir.
TABLO 28
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Yardımcı Hizmet Gider Yerlerinde Toplanan Giderlerin Dağıtımında Dağıtım Anahtarı Seçiminin Dağılımı
DAĞITIM ANAHTARLARI SEÇİMLERİ KOBİ SAYISI ORAN (%) TÜKETİLEN KİLOWATT Üretim işletmelerinin %90 ının Elektrik giderlerini KWS, fabrika binası amortismanını
yüzölçümü, Sigorta giderlerinin tamamını yüzölçümü, Vergi giderlerinin tamamını yüzölçümü, Kira giderlerinin tamamını yüzölçümü, Yakıt giderlerinin tamamını radyatör sayısı, Taşıma giderlerini %80 inin malzeme miktarı, %50 sinin Bakım onarım giderlerini makine sayısı, %100 ünün Sosyal giderler için işçi sayısı dağıtım anahtarını kullandığı görülmektedir.
TABLO 29
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Yardımcı Üretim Ve Hizmet Gider Yerlerinin Dağıtımında, Kullandıkları Dağıtım Yöntemlerinin Dağılımı Üretim işletmelerinin %60 ının Basit Dağıtım Yöntemini kullandığı görülmektedir.
TABLO 30
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Stokların Değerlendirilmesinde Kullandıkları Stok Değerleme Yöntemlerinin Dağılımı
GÜVENLİK STOKLARINI DİKKATE ALAN TEMEL STOK YÖNTEMİ Üretim işletmelerinin %30 unun Has Maliyet Yöntemini kullandığı görülmektedir.
TABLO 31
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Genel Üretim Giderlerini Mamüllere Dağıtırken Tek Dağıtım Ölçüsü Mü, Yoksa Her Gider Unsuru İçin Ayrı Dağıtım Ölçüsü Mü Üretim işletmelerinin hepsinin tek dağıtım ölçüsü ile gider dağıtımı yaptığı görülmektedir.
TABLO 32
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Genel Üretim Giderlerinin Mamüllere Dağılımında Kullandıkları Dağıtım Ölçülerinin Dağılımı Üretim işletmelerinin %60 ının Direkt işçilik saati ile dağıtım yaptığı görülmektedir.
TABLO 33
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Ortak Ürünlerin Maliyetlerinin Hesaplanmasında Giderlerin Ortak Ürünlere Dağıtılmasında Kullandıkları Kriterlerin Dağılımı
KULLANILAN KRİTERLER KOBİ SAYISI ORAN
(%) Üretim işletmelerinin % 80 i giderlerin ortak ürünlere dağıtılmasında Üretim Miktarı Kriterini Kullandığı görülmektedir.
TABLO 34:
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Yan Ürünlerin Maliyetini Hesaplayabilmelerinin Dağılımı Üretim işletmelerinin %85 inin yan ürünlerin üretim maliyetlerini hesaplayamadığı görülmektedir.
TABLO 35
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Yan Ürünlerin Maliyetini Hesaplarken Bunlara Üretim Maliyetinden Pay Vermede Kullandıkları Yöntemlerin Dağılımı
KULLANILAN YÖNTEMLER KOBİ
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Yan Ürünlere Üretim Maliyetlerinden Pay Verirken Yan Ürünleri İzledikleri Hesapların Dağılımı
YAN ÜRÜNLERİN İZLENDİĞİ HESAPLAR KOBİ
SAYISI
ORAN (%)
157 DİĞER STOKLAR HESABINDA - -
YAN ÜRÜNLER SATILDIKÇA ÜRETİM MALİYETİNDEN DÜŞÜLMEKTEDİR.
6 100
DİĞER - -
Tablo 36’da Kırklareli Yöresinde faaliyet gösteren Küçük ve Orta Büyüklükteki Üretim işletmelerinin Hepsinin Yan ürünler satıldıkça üretim maliyetinden düştüğü görülmektedir.
TABLO 37
Araştırmaya Konu Olan Kobi’ler Yan Ürünlerin Maliyetini Hesaplamıyorsa, Yan Ürünler Satıldıkça Satış Karını İzledikleri Hesapların Dağılımı
KOBİ SAYISI ORAN (%)
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Finansman Giderlerinden Üretim Maliyetlerine Pay Verip Vermemesinin Dağılımı
FİNANSMAN GİDERLERİNİN ÜRETİM MALİYETLERİNE PAY VERME DURUMU
KOBİ SAYISI ORAN (%) FİNANSMAN GİDERLERİNDEN ÜRETİM MALİYETLERİNE
PAY VERİYORUZ
4 20
FİNANSMAN GİDERLERİNDEN ÜRETİM MALİYETLERİNE PAY VERMİYORUZ
16 80
Tablo 1’de Kırklareli Yöresinde faaliyet gösteren Küçük ve Orta Büyüklükteki Üretim işletmelerinin %80 inin Finansman Giderlerinden üretim maliyetine pay vermediği görülmektedir.
TABLO 39
Araştırmaya Konu Olan Kobi’lerin Finansman Giderlerinden Üretim Maliyetlerine Pay Verirken İzlediği Yolların Dağılımı
FİNANSMAN GİDERLERİNDEN ÜRETİM MALİYETLERİNE PAY VERİRKEN İZLENEN YOLLAR
KOBİ SAYISI
ORAN (%) SADECE ÜRETİMLE DİREKT İLİŞKİSİ KURULABİLEN FİNANSMAN
GİDERLERİ ÜRETİM MALİYETİNE YÜKLENMEKTEDİR. Üretim işletmelerinin %50 sinin sadece üretimle direkt ilişkisi kurulabilen finansman giderlerini, diğer % 50 sinin de toplam finansman giderlerinin belli yüzdesini üretim maliyetine yüklediği görülmektedir.
6.3. Değerlendirme
Kırklareli yöresinde faaliyet gösteren 40 KOBİ’ye anket çalışması yapılmıştır.
Anketler Ağustos ve Ekim 2005 tarihlerinde dağıtılmış, dağıtımlarından iki hafta sonra toplanmıştır. Veriler SPSS.10 for Windows programında değerlendirilerek analiz edilmiştir.
Ankete katılan KOBİ’lerin % 32,5’i Lüleburgaz ilçesinde, % 20’si Babaeski ilçesinde,
% 12,5’i de Merkez ilçede faaliyet göstermektedir. KOBİ’lerin genellikle Lüleburgaz ilçesinde faaliyet göstermesinin en önemli nedeni ilçenin ulaşım avantajları ve Avrupa Serbest Organize Sanayi Bölgesi’ne yakın oluşudur.
Ankete katılan KOBİ’lerin %45’i gıda, içki, tütün sanayinde faaliyet göstermektedir.
Bunun nedeni bölgede hammadde imkanlarının elverişli olması ve bu ürünlerin pazarının burada yoğunlukta olmasıdır. Ankete katılan KOBİ’lerin %75’inin çalışan sayısının 6-49 kişi arasında oluşu, buradaki KOBİ’lerin orta ölçekli sayılabileceği anlamındadır. Bu KOBİ’lerin
%55’inin kuruluş yeri şehir dışındadır. %40’ı 1996-2000 yılları arasında kurulmuştur. %50’si sürekli genel piyasa için üretim yapmaktadır. %50’sinin hukuki yapısı Limited Şirkettir. %50 si profesyonel yönetici istihdam etmemektedir. Tekdüzen Maliyet Muhasebesi Sisteminin uygulanma düzeyinin çok düşük olmasının en önemli nedeni budur. Ankete katılan KOBİ’lerin %70’inin muhasebe kayıtları işletme dışında Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Bürosunda tutmaktadır. İşletme içi muhasebe takibi yapılmamaktadır. Ankete katılan KOBİ’lerin %55’i giderlerini direkt ve endirekt olarak ayırmamaktadır. Bu nedenle sağlıklı bir gider takibi yapamamaktadırlar. KOBİ’lerin %55’i maliyetlerini gider yeri itibariyle ayrıntılı izlememekte gider yeri maliyet tabloları hazırlamamaktadırlar. %70’i Tekdüzen Maliyet Muhasebesi Sisteminde yer alan yansıtma hesaplarını kullanmamaktadır. Ankete katılan KOBİ’lerin %60’ı maliyetlerini aylık, %35’i üç aylık, %5’i de yıllık hesaplamakta olduklarını belirtmişlerdir. % 40’ı tam maliyet yöntemini, %30’u normal maliyet yöntemini,
%20’si değişken maliyet yöntemini, % 10’u direkt maliyet yöntemini kullanarak maliyetlerini hesaplamaktadırlar. KOBİ’lerin % 50’si tahmini maliyet yöntemini kullanmaktadır.
Ankete katılan KOBİ’lerin verdiği yanıtlar bize, Kırklareli yöresinde faaliyet gösteren üretim KOBİ’lerinde Tekdüzen Maliyet Muhasebesi Sisteminin etkili ve verimli bir şekilde uygulanmadığını göstermektedir.
YEDİNCİ BÖLÜM