İlin GZFT Analizi

Serhat Kalkınma Ajansı tarafından hazırlanan TRA2 Bölgesi 2010-2013 Bölge Planı sürecinde, bölgenin güçlü ve zayıf yönleri ile fırsat ve tehditlerinin sistematik bir analizi yapılarak bölgenin geleceği için arzulanan sonuçları etkileyebilecek unsurları belirlemek amacıyla 12-27 Temmuz 2010 tarihleri arasında dört ilde çalıştaylar dü-zenlenmiştir.

12 Temmuz 2010 tarihinde Ağrı için organize edilen toplantıda, Ajans tarafından ha-zırlanan bölge planının mevcut durum analizi bulgularının kalkınmanın yerel aktörle-rince tartışılması, bölgenin vizyonu ile kalkınma amaç ve hedefIerinin yerel aktörler ile birlikte saptanması ve planın yerel aktörler (paydaşlar) tarafından sahiplenilmesi amaçlanmıştır.

Çalıştaya il ve ilçe düzeyinde kamu, özel sektör kuruluşları, sivil toplum kuruluşları ile bireysel üretici ve işletmeciler olmak üzere toplamda 100 kişi tarafından katılım sağlanmış ve sektörler için aşağıdaki bulgular elde edilmiştir:

2.14.1. Tarım ve Hayvancılık Sektörü Güçlü YönlerZayıf Yönler Genç nüfusun fazlalığıSulama yetersizliği Mera ve çayır alanların fazlalığıBilinçsiz tarım ve hayvancılık yapılması, eğitim eksikliği Yüksek tarım ve hayvancılık potansiyeliDenetim eksikliği Şeker pancarı tarımının yapılmasıMiras yasalarının toprağın bölünmesine neden olması Arıcılık kapasitesinin yüksek olmasıTeşviklerin tabana ulaşamaması Organik tarıma uygun arazilerin bulunmasıKooperatif sayılarının ve faaliyetlerinin yetersizliği Su potansiyelinin fazla olması Büyük baş hayvancılıktaki ıslah eksikliği Tıbbi ve aromatik (endemik) bitki zenginliği (kapari, kanola, gulik, çaşır)Küçükbaş hayvancılıktaki sayı yetersizliği Doğal soğuk hava depoları olan mağaraların bulunmasıYetersiz toprak analizleri Sulama kanalları yetersizliği Hayvan sağlığı hastanelerinin olmaması Sigortasız tarım ve hayvancılık yapılması Tarımsal ürün zenginliği tanıtımının yetersiz olması Kredilerin yetersiz olması Küçük işletmeler için teşviklerin yetersiz olması Fırsatlar Tehditler Tarım alanlarının genişliğiIslah çalışmalarının yapılmaması Bölgenin hayvancılığa uygun olmasıSertifikalı tohum ıslah çalışmalarının eksikliği Sanayi ve ihracata uygun organik tarım potansiyelinin bulunmasıGöçün yoğun olması Tatlı su balıkçılığının yapılabilirliği Girdi maliyelerinin yüksek olması Tarıma dayalı sanayinin gelişme potansiyelinin bulunmasıŞeker pancarında yeterli desteğin olmaması İklim şartlarına uygun hayvan ırklarının çoğaltılması Toprak yapısının bozulması, bilinçsiz tarım faaliyetlerinin verdiği zararların artması

Toprak reformu yasasının yapılmasıErozyon ve sel felaketlerine gereken önlemlerin alınmaması Kooperatiflerin kuruluş sürecinin kolaylaştırılmasıDAP’a yeterince önem verilmemesi

2.14.2. Ticaret ve Sanayi, Enerji ve Madenler Sektörü Güçlü YönlerZayıf Yönler Şeker fabrikasının bulunmasıBölgeden yatırımcıların bölgeye yatırım yapmaması Sınır ili olunmasıSanayi için enerji yetersizliği Teşviklerden yararlanılmasıBankacılık mevzuatının dış ticaret mevzuatında sağlanan kolaylıklarla uyumlu olmaması Pazarlama sorunu (pazarın küçük olması) Organize hayvancılık alanının olmayışı Küçük işletmelere yeterli teşvikin verilememesi Yatırımların yetersizliği Kredilerin yetersiz olması DAP’a yeterince önem verilmemesi Fırsatlar Doğal gaz çalışmalarının Ağrı şehir girişine kadar olan kısmının tamamlanması

Tarıma dayalı sanayi potansiyelinin yüksek olması Sınır ili olmasıHayvansal deri ve ürün sanayi potansiyeli Organik tarımın tarımsal sanayiye uygun olmasıBiyogaz enerjisinin üretilebilirliği Organik tarımın ihracat değerinin yüksek olmasıSerbest bölge olabilme potansiyeli Yurt dışında yaşayan Ağrılıların yatırım yapabilme ihtimalleri Hayvancılık ve tarıma uygun sanayinin kurulabilir olması (yüne bağlı iplik fabrikası gibi) Bakanlık, AB, BM gibi fonların olmasıHES potansiyelinin olması Kar ve buza bağlı endüstrinin kurulabilir olmasıTehditler Atıl durumda olan karbondioksit fabrikasının bulunmasıTerör ve güvenlik sorunlarının yatırımları engellemesi Rüzgâr enerjisi potansiyelinin bulunması SGK vergilerinin desteklenmemesi

2.14.4. Eğitim, İstihdam ve İnsan Kaynakları Sektörü Güçlü YönlerZayıf Yönler Genç nüfusun varlığıİstihdamın arttırılamaması Öğretmenlerin eğitim kapasitelerinin yüksek olmasıYeterli sayıda ve nitelikte kamu personelinin olmaması Güçlü yönetim potansiyeliKalifiye eleman yetersizliği İşgücü potansiyelinin fazla olmasıOrtak iş yapma kültürünün olmaması İnsan kaynakları potansiyelinin varlığıBeyin ve nüfus göçünün fazlalığı Üniversitenin kurulmuş olmasıBölge insanının huzursuzluğu ve güvensizliği Hizmet içi eğitime önem verilmesiTerör ve güvenlik sorunu SODES’in varlığıAşiretçilik AB hibe programlarından yararlanılmasıÖğretmen yetersizliği Velilerin eğitim düzeyinin düşük olması Okuma yazma oranının düşük olması Öğretmenlerin kısa sürede tayin olması ve sürekli tecrübesiz yeni mezun öğretmenlerin gelmesi Yaşam kalitesinin düşük olması Parçalanmış aile ve göç Eğitimde fiziki altyapı eksikliği Eğitimde donanım yetersizliği Vekâleten yönetilen okul sayısının fazla olması Öğretmenlerin heyecanının kaybetmiş olması İlçelerde MYO ve fakülte eksikliği YİBO sayısının yetersizliği ve yaygın olmaması Pansiyonlu İlköğretim Okullarının (PİO) yaygın olmaması Sağlık ve eğitim çalışanları açısından bölgenin cazip olmaması Kooperatifçiliğin gelişmemiş olması Spor ve spor organizasyon eksikliği (okullarda spor eğitimine önem verilmemesi) Tıp fakültesinin olmaması Gıda mühendisliği ve ziraat fakültesinin bulunmaması Meslek liselerinin yetersiz olması İstihdamın azlığı Devlet yatırımlarının yetersizliği Bölgeye atanan bürokratların bölgeye önyargılı olmaları

2.14.3. Kültür ve Turizm Sektörü Güçlü YönlerZayıf Yönler Güçlü turizm varlıklarının bulunmasıBaşlık parası, töre ve berdelin olumsuz etkisi İnanç turizmi varlıklarının bulunmasıTurizmin bölgede sektör olarak algılanmaması Dağcılık ve spor turizmine elverişlilikSektörde tanıtım eksikliğinin bulunması Ekolojik turizm potansiyelinin bulunmasıSektöre güvensizlik Sektörde altyapı eksikliğinin fazlalığı Markalaşmanın olmaması Yerel yönetimlerin turizme yeterince eğilmemesi Turizmin sezonluk algılanması Sosyalleşmeyi sağlayacak mekânların yeterince bulunmaması Rehberlik hizmetlerinin yetersizliği Turizm meslek yüksekokulu ve meslek lisesinin bulunmaması Fırsatlar Tehditler Kış turizmi potansiyeliGüvenlik sorunları Turizme yatırım yapılması durumunda yaratacağı geri dönüşler Yaylaların turizme açılabilecek olması Türkiye’nin en yüksek rakımlı gölünün (Balık Gölü) ilde bulunması Yöresel yemeklerin sunduğu fırsatlar İshakpaşa Sarayı’nın uluslararası kongre merkezi olmasının sunacağı fırsatlar El sanatlarının gelişmiş olması halinde sunacağı fırsatlar

2.14.4. Eğitim, İstihdam ve İnsan Kaynakları Sektörü Güçlü YönlerZayıf Yönler Genç nüfusun varlığıİstihdamın arttırılamaması Öğretmenlerin eğitim kapasitelerinin yüksek olmasıYeterli sayıda ve nitelikte kamu personelinin olmaması Güçlü yönetim potansiyeliKalifiye eleman yetersizliği İşgücü potansiyelinin fazla olmasıOrtak iş yapma kültürünün olmaması İnsan kaynakları potansiyelinin varlığıBeyin ve nüfus göçünün fazlalığı Üniversitenin kurulmuş olmasıBölge insanının huzursuzluğu ve güvensizliği Hizmet içi eğitime önem verilmesiTerör ve güvenlik sorunu SODES’in varlığıAşiretçilik AB hibe programlarından yararlanılmasıÖğretmen yetersizliği Velilerin eğitim düzeyinin düşük olması Okuma yazma oranının düşük olması Öğretmenlerin kısa sürede tayin olması ve sürekli tecrübesiz yeni mezun öğretmenlerin gelmesi Yaşam kalitesinin düşük olması Parçalanmış aile ve göç Eğitimde fiziki altyapı eksikliği Eğitimde donanım yetersizliği Vekâleten yönetilen okul sayısının fazla olması Öğretmenlerin heyecanının kaybetmiş olması İlçelerde MYO ve fakülte eksikliği YİBO sayısının yetersizliği ve yaygın olmaması Pansiyonlu İlköğretim Okullarının (PİO) yaygın olmaması Sağlık ve eğitim çalışanları açısından bölgenin cazip olmaması Kooperatifçiliğin gelişmemiş olması Spor ve spor organizasyon eksikliği (okullarda spor eğitimine önem verilmemesi) Tıp fakültesinin olmaması Gıda mühendisliği ve ziraat fakültesinin bulunmaması Meslek liselerinin yetersiz olması İstihdamın azlığı Devlet yatırımlarının yetersizliği Bölgeye atanan bürokratların bölgeye önyargılı olmaları

Fırsatlar Tehditler Yerel kurumlar ve basının eğitime önem vermesiNüfus artış hızının yüksek olması Tarım kesimindeki eğitimin sektörde gelişme için fırsat sunması Çiftçilerin eğitim düzeyinin düşüklüğü Genç nüfus ve kız öğrencilerin eğitimine önem verilmesiBilgilendirmelerin yetersizliği ve iletişim eksikliği El sanatları alanında kadın nüfusun eğitilmesi ve istihdam alanının yaratılmasıİşsizlik oranlarının yüksek olması ve bunun göçe neden olması Genç nüfusun nitelikli işgücüne dönüştürülmesi Kamu ve özel sektör desteğiyle çağrı merkezlerinin kurulması Kadın okur-yazarlık oranının arttırılması 2.14.5. Sağlık ve Spor Sektörü Güçlü YönlerZayıf Yönler Sağlık alanına yapılan kamu yatırımlarıAltyapı yetersizliği Kalifiye eleman yetersizliği Özel hastanelerin yetersizliği Sağlık kurumlarında yeterli yatak tahsisi yapılmaması Temizlik yetersizliği Yeşil kartlı bağımlı nüfusun fazla olması

2.14.6. Çevre, Ulaştırma ve Altyapı Sektörü Güçlü YönlerZayıf Yönler Haberleşme altyapısının iyi olmasıDoğalgaz altyapısının bulunmaması Sınır ili olmasıUlaşım sorunları Uluslararası ulaşım avantajının olmasıFiziki altyapı yetersizliği Üniversitenin kurulmuş olmasıYapılaşma planlara aykırı hareket edilmesi Serhat Kalkınma Ajansı’nın bulunmasıYapılandırmada güçlendirme çalışmalarının eksikliği Turizm konut yapılarında yetersizlik Bölge yatırımcılarının yatırım yapmaması Kentsel nüfus yetersizliği (kırsal nüfusun fazlalılığı) Sermaye yetersizliği Spor tesislerinin yetersizliği Fırsatlar Tehditler DAP’tan faydalanabilme potansiyeliUlaşım zorluğu (yol, altyapı) Biyomas, doğalgaz ve termal kaynakların bulunmasıPlansız yapılaşma Sınır bölgesi olmasının sunduğu avantaj Yurt dışında bulunan Ağrılıların maddi birikimleri Hayırseverlerin yatırımları Tanıtma altyapısının güçlendirilmesi İnşaat altyapısının güçlendirilmesi Çağrı merkezi kurulabilme potansiyeli Su kaynaklarının altyapı ile tarıma yönlendirilmesi potansiyeli Serbest bölge olma potansiyeli

2.14.7. Enerji, Yer Altı Ve Yer Üstü Kaynaklar Güçlü YönlerZayıf Yönler Su potansiyelinin bulunmasıDoğal gazın bulunmaması Zengin termal kaynakların varlığıMadenlerin iyi değerlendirilmemesi Rüzgâr enerjisinin kullanılabilirliğiMerkezi kaynakların verimli kullanılmaması Hidroelektrik santralı yapımına uygun coğrafya Murat nehrinin ıslah edilmemesi Biyogaz potansiyeli (hayvancılığa bağlı olarak)Sanayide elektrik teşvikinin olmaması Fırsatlar Tehditler Göl ve yayla gibi doğal güzelliklerin bulunmasıTerör ve güvenlik sorunlarından dolayı bu kaynakların değerlendirilememesi Ağrılı yatırımcıların bölge dışına yatırım yapması