Bu başlık altında Mirzâ-zâde Mehmed Sâlim Divanı’nda yer alan kelimelerin alfabetik olarak dizilimi verilmiştir İşlevsel sözlük olarak belirtilen kısımda ise

sözcüklerin metin içerisinde kullanıldıkları bağlama göre kazandıkları anlama yer

verilmiştir.

2. 2. 1.ʿA/A/Â

a: 1. a: Gazel 1 Mısra: 12 Edât-ı nidâ, ey.

11. Der-i Ḥaḳ bāz-ı dil-i ġurbet-enīsān iken 12. Ġayrı bir dergehe varmaḳ degül a bāb bana 2. a:

Gazel 146 Mısra: 10 Edât-ı nidâ, ey.

9. Nola dünyāya firḳatde nigāh etmez isek cānā 10. Cihānı neylesin Sālim a şūḫ-ı dil-sitān sensiz 3. a:

Gazel 162 Mısra: 2 Edât-ı nidâ, ey.

1. Olursa harf-i viṣāle cihān cihān māniʿ 2. Ḫayāle olmaz a ey şāḫ-ı dil-sitān māniʿ 4. a:

Gazel 259 Mısra: 10 Edât-ı nidâ, ey.

9. Hele bir kez nigāh-ı merḥamet etdiñ mi inṣāf et 10. Nedendir Sālim’e cevriñ a kāfir-mā-cerā söyle 5. a:

Gazel 276 Mısra: 5 Edât-ı nidâ, ey.

5. Gūy-ı esrārı bün-i gūşa getirmek degil a 6. Ṣadef-i lafẓ u dür-i zīver-i maʿnā yoġidi āb:

1. ābıñ:-ıñ Tarih 1 Mısra: 37 Su.

37. Gören fevvāreden ābıñ yerine 38. Ḳıyās eyler ki āteş oldu bīrūn 2. āb:

Diğer 3 Mısra: 102 Su.

101. Ey birāder bu vilāyet nice inkār olunur 102. Ḥāṣılı āb u hevāsı hele iḳrār olunur 3. ābı:-i

Lugaz 4 Mısra: 11 Su.

11. Ābı sevmez ṣuya etme ilḳā 12. Ṣıḳılır cānı o işden cānā 4. ābı:-ı

Tarih 4 Mısra: 61 Su || Gözyaşı.

61. Gil ü ābı sirişk ü dürdi-i eşk 62. Esāsıdır ḫulūṣ-ı zühd ü taḳvā 5. āb:

Kaside 8 Mısra: 169 Su.

169. Nedir ki cemʿ ola āteşle āb u ḫāk ü hevā 170. Ki birbirine bu eşyā bütün muġāyirdir 6. ābın:-ın

Kaside 10 Mısra: 295 Su.

295. Alıp ābın anıñ Resūl-i Ḫudā 296. Bir sefer etdi ʿaskeri irvā 7. ābı:-ı

Kaside 10 Mısra: 312 Su.

311. İzdiyād etdi luṭf-ı nā-yābı 312. Ḥudebiyye çehindeki ābı

21

8. ābı:-ı Tarih 14 Mısra: 10 Su.

9. Sezā Sālim görenler ṭarḥ-ı zībāsın dese tārīḫ 10. Bu nev kāşāne ʿaynıyla cināndır selsebīl ābı 9. āb:

Muamma 16 Mısra: 1 Su.

1. Şerābı āb ile içmek ṭabībāne durur her dem 2. Ṣuyu āteşle cemʿ etmek yine bir başḳa ḥikmetdir 10. āb:

Kaside 18 Mısra: 23 Su.

23. Döndü āb içre olan berg-i ḫazāna ʿāşıḳ 24. Giryekārī-i firāḳ ile olaldan meşġūl 11. āb:

Kaside 19 Mısra: 26 Su.

25. Pesendīde ḥavużlar tuḥfe mirʾāt-ı mücellālar 26. Nigāh etdikçe āb u tāb baḫş eyler nigeh-dāre 12. āb:

Kaside 20 Mısra: 110 Su.

109. Var mı dünyāda bir naẓīri meger 110. Āb ü ḫāk ü hevāda ser-tā-ser 13. ābı:-ı

Tarih 22 Mısra: 4 Su.

3. Ḥabbeẕā kāḫ-ı neşāṭ-āver-i rūḥ-efzā kim 4. Olmada ābı anıñ kevser-i firdevse mesīl 14. āb:

Gazel 23 Mısra: 5 Su || Nutfe.

5. Mebdeʾ-i aṣl-ı vücūduñ iki ḳaṭre āb iken 6. Ġırre olma ey göñül ṣu üzre yoḳ naḳşa sebāt 15. āb:

Gazel 38 Mısra: 4 Su.

3. Sirişke çeşmimiz olmazsa sīr hicriñde 4. Olur ḥarāret-i rencūr-ı tebde āb leẕīẕ 16. āblar:-lar

Gazel 108 Mısra: 8 Su.

7. Medḥ-i ruḫsārıñla tertīb eyledim eşʿārımı 8. Naẓmıma māʾil olursa vechi vardır āblar

āb u dānedir: 1. āb u dānedir:-dir Gazel 99 Mısra: 8

Kelime Tipi: Kalıp İfade -İçecek- su, -yiyecek- dane.

7. Ruḫ-ı ḫoy-kerde ḫāl-i ʿārıżıñ çekdi dili zīrā 8. Cihānda gezdiren insānı āb u dānedir derler āb u tāb:

1. āb u tāb: Kaside 34 Mısra: 34

Kelime Tipi: Kalıp İfade Parlaklık, güzellik.

33. Ṣafāsından perīşān-kākül olmuş sünbül-i terler 34. Hemān gūyā bu āb u tāb ile bir şūḫ-ı raʿnādır āb u tāb verirler:

1. āb u tāb verirler:-ir, -ler Gazel 159

Mısra: 9

Kelime Tipi: Kalıp İfade Parlaklık, güzellik vermek.

9. Verirler lehce-i naẓma bu vādī içre āb u tāb 10. Alanlar cūy-ı ṭabʿ-ı Sālim-i şīrīn-edādan feyż āb u tāb-ı suḫan-ı pākiñi:

1. āb u tāb-ı suḫan-ı pākiñi:-iñ, -i Kaside 31

Mısra: 6

Kelime Tipi: Kalıp İfade Temiz sözlerinin güzelliği.

5. Ḥavż-ı ṣāfī-i derūnuñ yine ser-şār olsun 6. Āb u tāb-ı suḫan-ı pākiñi icrā eyle ābād eyledi:

1. ābād eyledi:-di Tarih 24 Mısra: 34

Kelime Tipi: Kalıp İfade

İmar etmek, bayındır hale getirmek.

33. Ḳadrin bilip dād eyledi kendüye dāmād eyledi 34. Dünyāyı ābād eyledi ol dāver-i ferḫunde-fer ābād oldu:

1. ābād oldu:-du Kaside 14 Mısra: 38

Kelime Tipi: Kalıp İfade

Bayındır hale gelmek || Hüzünlü gönüllerin mutlu

olması

37. Nice bī-kesleri luṭfuñ edip şād 38. Yıḳılmış diller oldu cümle ābād ābādān:

1. ābādān:-dān Kaside 15 Mısra: 63

Bayındır, mâmur, âbâdan. 63. Sürūr-ı ḫalḳ firāvān bilādıñ ābādān 64. Ḳulūba şevḳ-resān istimālet-i şevket

22

ābādān oldu: 1. ābādān oldu:-du Kaside 22 Mısra: 64

Kelime Tipi: Kalıp İfade İnşa edilip bayındır hale gelmek. 63. Ḳalmadı bir ḫarābezār-ı cihān 64. Oldu vaḳtinde cümle ābādān ābār-ı ġuzāt:

1. ābār-ı ġuzāt: Tarih 3 Mısra: 171

Kelime Tipi: Kalıp İfade Gaza edenlerin kuyusu.

171. Dāmenin ġarḳa-i ḫūn etmedin ābār-ı ġuzāt 172. Pāy-būs eyleyerek cānib-i eṭrāfı recā ʿabd:

1. ʿabdin:-in Kaside 13 Mısra: 35

Kul, Allah'ın yarattığı kul.

35. Bir güzīde ʿabdin istisnā edip her bir devir 36. Ḳıldı anı efser-i innā caʿalnā’ya revā 2. ʿabde:-e

Kaside 27 Mısra: 64

Kul, Allah'ın yarattığı kul.

63. Şām u rūz edʾiye-i ḫayrı bütün farż oldu 64. Nān u niʿmet gözeden ʿabde budur şarṭ-ı vefā abdāl olalı:

1. abdāl olalı:-alı Diğer 11 Mısra: 38

Kelime Tipi: Kalıp İfade

Derviş olmak || Bir şeye alışkın hale gelmek. 37. Ġamla oldu vücūdumuz çün nāl

38. Tekye-i hicre olalı abdāl abdāl-ı çarḫ:

1. abdāl-ı çarḫ: Kaside 13 Mısra: 83

Kelime Tipi: Kalıp İfade Dünyâ’nın dervişleri.

83. Nān-ı ḳurs-ı mühr-i reʾyinden müdām abdāl-ı çarḫ 84. Māh-ı nevdir elde keçkūlü olur pertev gedā ʿabdi:

1. ʿabdiyā:-yā Gazel 270 Mısra: 10 Abdi -Özel isim-

9. Görünmez oldu Sālim ol perī biz raġbet etdikçe 10. Ser-i kūyunda ḳaldıḳ ʿAbdiyā bī-hūde daʿvetde ʿabd-i ednā:

1. ʿabd-i ednā: Tarih 4 Mısra: 16

Kelime Tipi: Kalıp İfade Hakir kul.

15. Yegāne pādişāh-ı bī-muʿādil 16. Ki şāhān dergehinde ʿabd-i ednā ʿabd-i ednāyı:

1. ʿabd-i ednāyı:-yı Müfret 9 Mısra: 2

Kelime Tipi: Kalıp İfade Hakir kul || Âşık.

1. Sevindir ʿāşıḳı gāhī viṣāliñ ile sulṭānım 2. Çerāġ etmek saña çoḳ mu bir iki ʿabd-i ednāyı 2. ʿabd-i ednāyı:-yı

Kaside 30 Mısra: 58

Kelime Tipi: Kalıp İfade Hakir kul.

57. Eger ʿabd-i ʿubeyd-i ḥalḳa-ber-gūşuñ degilsem ben 58. Efendim ḳullarıñdan ʿadd etme ʿabd-i ednāyı 3. ʿabd-i ednāyı:-yı

Kaside 30 Mısra: 80

Kelime Tipi: Kalıp İfade Hakir kul.

79. Beni aḳrānıma luṭf et ser-efrāz eyle cūduñla 80. Çerāġ etmek saña çoḳ mu bir iki ʿabd-i ednāyı ʿabd-i faḳīr:

1. ʿabd-i faḳīr: Kaside 20 Mısra: 211

Kelime Tipi: Kalıp İfade Fakir kul || Şâir

211. Biri ez-cümle kim bu ʿabd-i faḳīr 212. Görmüşüm dergehinde luṭf-ı vefīr ʿabd-i ʿizzī ḥikāyesindeki:

1. ʿabd-i ʿizzī ḥikāyesindeki:-n, -de, -ki-nde, -ki Kaside 10

Mısra: 310

Kelime Tipi: Kalıp İfade Abd-i İzzi ( Özel isim) hikayesi. 309. Gūşu ḥayretle etdi māl-ā-māl 310. ʿAbd-i ʿİzzī ḥikāyesindeki ḥāl ʿabd-i ḳadīm-i bendeñim:

1. ʿabd-i ḳadīm-i bendeñim:-ñim Kaside 30

Mısra: 67

Kelime Tipi: Kalıp İfade

-Birinin- çok eskiden beri kölesi olmak.

67. Ben ol ʿabd-i ḳadīm-i bendeñim kim Tañrı ʿālimdir 68. Saʿādetli efendimle olup ekdār-fersāyī

ʿabd-i kemīne: 1. ʿabd-i kemīne: Kaside 17

23

Mısra: 60

Kelime Tipi: Kalıp İfade Zavallı köle.

59. Edeydi şevket ü dārāt u ḥaşmeti meşhūd 60. Derinde ʿabd-i kemīne olurdu Ḫüsrev ü Cem ʿabd-i ṭıfla:

1. ʿabd-i ṭıfla:-a Muamma 26 Mısra: 1

Kelime Tipi: Kalıp İfade Küçük, aciz kul.

1. O ʿabd-i ṭıfla kim Sübḥān mürebbī ola ḳudretden 2. Daḫı gehvārede eyler felekle baḥs ḥikmetden ʿabd-i ʿubeyd-i ḥalḳa-ber-gūşuñ:

1. ʿabd-i ʿubeyd-i ḥalḳa-ber-gūşuñ:-uñ Kaside 30

Mısra: 57

Kelime Tipi: Kalıp İfade

Kulağı halkalı zavallı,aciz köle || Şâir.

57. Eger ʿabd-i ʿubeyd-i ḥalḳa-ber-gūşuñ degilsem ben 58. Efendim ḳullarıñdan ʿadd etme ʿabd-i ednāyı ʿabd-i żaʿīf:

1. ʿabd-i żaʿīf: Diğer 11 Mısra: 30

Kelime Tipi: Kalıp İfade Zayıf kul || Şâir.

29. Ṣıḥḥat üzre durur vücūd-ı naḥīf 30. ʿĀfiyetde olup bu ʿabd-i żaʿīf ʿabd-i zār:

1. ʿabd-i zār: Kaside 30 Mısra: 75

Kelime Tipi: Kalıp İfade İnleyen kul

|| Şâir.

75. Yeter bu ʿabd-i zāra bir nigāh-ı şefḳat-āmīziñ 76. Deriñde mültecā-yı ārzūmendān-ı şeydāyı ʿabd-i zāra:

1. ʿabd-i zāra:-a Kaside 7 Mısra: 75

Kelime Tipi: Kalıp İfade İnleyen kul

|| Şâir.

75. Luṭf eyle meded bu ʿabd-i zāra 76. Kim derd-i dili cihāna ṣıġmaz ʿabdu’llāh efendi:

1. ʿabdu’llāh efendi: Kaside 30 Mısra: 23

Kelime Tipi: Kalıp İfade

Şeyhülislam Ebe-zāde Abdullah Efendi. 23. Cenāb-ı müfti-i ʿallāme ʿAbdu’llāh Efendi kim 24. Vücūd-ı pāki zībende edip ol ṣadr-ı ʿulyāyı ʿabes:

1. ʿabes: Kaside 23 Mısra: 50

Boş, anlamsız, saçma, gereksiz.

49. Bahār-ı iʿtidāl-i ʿadl ü dād terre gülistāndan 50. ʿAbes ẓann etme şeb-nem çīni-i mihr-i seḥer-zāyı āb-ı fevvāre:

1. āb-ı fevvāre: Kaside 19 Mısra: 72

Kelime Tipi: Kalıp İfade Fıskiyenin suyu.

71. Senā-yı ẕāt-ı ẕī-şānın bu gūne etmede icrā 72. Lisān-ı ḥāl ile gūyā aḳan her āb-ı fevvāre āb-ı ḥayāt:

1. āb-ı ḥayāt: Kaside 32 Mısra: 32

Kelime Tipi: Kalıp İfade

İçeni ölümsüzlüğe ulaştıran ve nerede olduğu

bilinmeyen bir kaynağın suyu.

31. Defter-i ehl-i hünerde denilir ol ẕātıñ 32. Nesrine āb-ı ḥayāt naẓmına dürr-i yek-tā āb-ı ḥayāt bulduñ:

1. āb-ı ḥayāt bulduñ:-du, -ñ Gazel 24

Mısra: 8

Kelime Tipi: Kalıp İfade Ölümsüzlük suyunu bulmak.

7. Sırr-ı mevtū’dan eger olduñsa āgāh ey göñül 8. Ẓulmet-i ẕātıñda bulduñ şübhesiz āb-ı ḥayāt āb-ı hayāta:

1. āb-ı hayāta:-a Kaside 20 Mısra: 141

Kelime Tipi: Kalıp İfade

İçeni ölümsüzlüğe ulaştıran ve nerede olduğu

bilinmeyen bir kaynağın suyu.

141. Olsa āb-ı hayāta ger cārī 142. Maʾ-i mīz-āb-ı saḳf-ı dīvārı āb-ı ḥayātından:

1. āb-ı ḥayātından:-ın, -dan Tarih 16

Mısra: 6

Kelime Tipi: Kalıp İfade

İçeni ölümsüzlüğe ulaştıran ve nerede olduğu

bilinmeyen bir kaynağın suyu.

5. Çeşme-i ṣafvet-ḳarīni olsa Ḫıżr’a reh-güẕer 6. İçmedin āb-ı ḥayātından ṭoyunca geçmeye āb-ı ḥayvān:

1. āb-ı ḥayvān: Kaside 20 Mısra: 143

Kelime Tipi: Kalıp İfade

İçeni ölümsüzlüğe ulaştırdığına inanılan hayat

24

143. Āb-ı ḥayvān olurdu ḫalḳa ʿayān 144. Sīr olurdu anıñla cümle cihān āb-ı muṣaffā:

1. āb-ı muṣaffā: Kaside 19 Mısra: 70

Kelime Tipi: Kalıp İfade Saf su.

69. Bu resme yād ederdi ẕikr-i evṣāf-ı şehenşāhı 70. Derūn-ı ḥavżda āb-ı muṣaffā gelse güftāre āb-ı nedemle:

1. āb-ı nedemle:-le Gazel 46 Mısra: 2

Kelime Tipi: Kalıp İfade

Pişmanlık suyu || Pişmanlık gözyaşı.

1. Ferāġat dilde her şeyden günāha ḳandıġındandır 2. Göñül āb-ı nedemle cümleten yıḳandıġındandır 2. āb-ı nedemle:-le

Gazel 46 Mısra: 10

Kelime Tipi: Kalıp İfade

Pişmanlık suyu || Pişmanlık gözyaşı. 9. Dil-i pākīzeye böyle ferāgat ġālibā Sālim 10. Gönül āb-ı nedemle cümleten yıḳandıġındandır āb-ı pür-ġumūma:

1. abʿ-ı pür-ġumūma:-a Lugaz 1

Mısra: 34

Kelime Tipi: Kalıp İfade Keder suyu || Gözyaşı.

33. Ne ʿillet kim ola her sū muḳārin ārzū ṭabʿa 34. Bu abʿ-ı pür-ġumūma çāremiz yoḳ bu da ḥikmetdir

āb-ı revān: 1. āb-ı revān: Kaside 18 Mısra: 33

Kelime Tipi: Kalıp İfade Akarsu || Gözyaşı.

33. Dīdesinden dökülen lüʾlelerin āb-ı revān 34. Ḳaṭra-ber-ḳaṭra eder yād-ı zamān-ı eylūl āb-ı revāndan:

1. āb-ı revāndan:-dan Gazel 282 Mısra: 3

Kelime Tipi: Kalıp İfade Akarsu || Gözyaşı.

3. Nem ḳalır āb-ı revāndan benim ey nūr-ı baṣar 4. Eşk-i ḫūnīnter-i çeşmim gibi bir cū var mı āb-ı reziñden:

1. āb-ı reziñden:-iñ, -den Gazel 186

Mısra: 6

Kelime Tipi: Kalıp İfade Üzüm suyu

|| Şarap

5. Yanaşmadı daḫı nev-ġonca-i feraḥ sāḳī 6. Egerçi āb-ı reziñden nice kedū gördük āb-ı ruḫ-ı ʿosmāniyān:

1. āb-ı ruḫ-ı ʿosmāniyān: Tarih 24

Mısra: 15

Kelime Tipi: Kalıp İfade

Osmanlıların yüz suyu || Sultan 3. Ahmed. 15. Āb-ı ruḫ-ı ʿOsmāniyān ẓıll-ı Ḫudā cān-ı cihān 16. Şāhenşeh-i devr-i zamān dādār-ı İskender-ẓafer āb-ı rūy-i gül-i keremle:

1. āb-ı rūy-i gül-i keremle:-le Diğer 9

Mısra: 18

Kelime Tipi: Kalıp İfade Cömertlik gülünün yüz suyu. 17. Āsitānıñ ede cenāb-ı Muʿīn 18. Āb-ı rūy-i gül-i keremle metīn āb-ı rūy-ı vüzerā:

1. āb-ı rūy-ı vüzerā: Kaside 26 Mısra: 26

Kelime Tipi: Kalıp İfade

Vezirlerin gurur vesilesi || Sadrazam Baltacı

Mehmed Paşa

25. Nūr-ı çeşm-i ʿulemā merdüm-i ʿayn-ı ṣuleḥā 26. Āb-ı rūy-ı vüzerā nūr-ı cebīn-i küremā āb-ı rūyundan:

1. āb-ı rūyundan:-un, -dan Kaside 4

Mısra: 13

Kelime Tipi: Kalıp İfade Yüz suyu.

13. Ne şebdir ol şeb-i devlet kim anıñ āb-ı rūyundan 14. Ḳamu āteş-perestānıñ olupdur āteşi iṭfā āb-ı ṣāfı:

1. āb-ı ṣāfı:-ı Tarih 16 Mısra: 8

Kelime Tipi: Kalıp İfade Saf, güzel su || Şarap.

7. Menbaʿ-ı ʿayn-ı ṣafādır sāġarāsā lūlesi 8. Āb-ı ṣāfı neşve-baḫş olmaḳdadır cām-ı meye āb-ı ṣāfīsi:

1. āb-ı ṣāfīsi:-si Kaside 34 Mısra: 36

Kelime Tipi: Kalıp İfade Saf, güzel su.

35. Bu mevsimde derūnun ġıll u ġışdan eyledi ḫālī 36. Leb-i gülşende ḥavzın āb-ı ṣāfīsi muṣaffādır āb-ı şūyīde-pāy-ı iḥsānıñ:

1. āb-ı şūyīde-pāy-ı iḥsānıñ:-ıñ Diğer 8

25

Kelime Tipi: Kalıp İfade

İyiliğin yıkanmış ayağının suyu || Övgüye layık

olan.

45. Āb-ı şūyīde-pāy-ı iḥsānıñ 46. Ḥāṣılı bir nigāha şāyānıñ āb-ı vużūʿdan:

1. āb-ı vużūdan:-dan Kaside 3 Mısra: 56

Kelime Tipi: Kalıp İfade Abdest suyu.

55. Ki yaʿni artırır ol inbisāṭım 56. Keser āb-ı vużūdan iḫtilāṭım āb-ı vużūʿ-ı vālāsın:

1. āb-ı vużūʿ-ı vālāsın:-sın Kaside 10

Mısra: 217

Kelime Tipi: Kalıp İfade

Yüce abdest suyu

|| Hz. Muhammed'in abdest suyu.

217. Döküp āb-ı vużūʿ-ı vālāsın

218. Etdi iḥyā nihāl-i zībāsın āb-keşlik eder:

1. āb-keşlik eder:-er Kaside 10 Mısra: 294

Kelime Tipi: Kalıp İfade Su dağıtmak, sakalık yapmak. 293. Vardı bir rū-siyeh kemīne ġulām 294. Āb-keşlik eder idi o müdām āb-rīzān:

1. āb-rīzān: Gazel 111 Mısra: 4 Akarsu.

3. Girye defʿ eyler hemīşe sūziş-i derd ü gamı 4. Āb-rīzān olsa hergiz āteşe teskīn olur aç:

1. aç: Lugaz 5 Mısra: 7

Yemek yemesi gereken, tok karşıtı 7. Kendisi gerçi ki çıplaḳdır aç 8. Aña amā ki cihān hep muḥtāç 2. açıla:-ıl, -a

Gazel 32 Mısra: 4

Açılmak || Olumsuz durumların sona ererek güzel

şeylerin olması

3. Olma der-beste-i ümmīd göñül bir gün ola 4. Açıla bāb-ı emel saña kerīmdir Fettāḥ 3. açsam:-sa, -m

Gazel 71 Mısra: 2

Açmak || Göstermek

1. Fikr edersem ser-güẕeştim dīdelerden nem gelir 2. Zaḫmımı açsam baña bu eşk-i çeşmim dem gelir ac eyleme:

1. ac eyleme:-me Kısa Mesnevi 1 Mısra: 217

Kelime Tipi: Kalıp İfade Aç bırakmak.

217. Beni sīr et hemīşe eyleme ac 218. Etme luṭf eyle ġayrıya muḥtāc ʿacāyib:

1. ʿacāyib: Tarih 17 Mısra: 34 İlginç, şaşırtıcı.

33. Serv-i gülşen ber-keşīde olmada baḫtım gibi 34. Bir ʿacāyib ḥāle dūş oldum ki ben cümle zemīn 2. ʿacāyib:

Tarih 17 Mısra: 61 İlginç, şaşırtıcı.

61. Yeʾs-i küllī bir ʿacāyib tesliyetmiş ādeme 62. Ḥaḳ bilir ol da ḳudūmuñ ile oldu der-kemīn ʿaceb:

1. ʿaceb:

Kısa Mesnevi 2 Mısra: 134

Şaşırtan, hayrette bırakan, tuhaf. 133. Pes o dāma varuban bend oldu 134. Dil-i şeydāya ʿaceb fend oldu 2. ʿaceb:

Tesdis 4 Mısra: 15

Acaba: şüphe, tereddüt, hayret ifade eden soru

zarfı.

15. Ḳanġı gülşengehdedir bilmem ʿaceb ol serv-i nāz 16. Kim düşüp pāyına ben de eylesem bir keşf-i rāz 3. ʿaceb:

Gazel 5 Mısra: 2 Acaba.

1. Yine bir ẓālimiñ zülfüne bend oldu dil-i şeydā 2. Benim baḫt-i siyāhımdan kime etsem ʿaceb şekvā 4. ʿaceb:

Kaside 8 Mısra: 112 Acaba.

111. Ṣafā-yı şevḳı eḳall-i ḳalīl-i bī-encām 112. ʿAceb ġumūmu bu dehriñ ki dehr dāhirdir 5. ʿaceb:

Kaside 8 Mısra: 172 Acaba.

26

171. Bu gūne eyledi vaṣf-ı şerīfini taʿbīr 172. ʿAceb ki ṭabʿ-ı yerāʿa yem-i mefāḫirdir 6. ʿaceb:

Kaside 8 Mısra: 203 Acaba.

203. Neye erer ʿaceb aḥvāli bed-fiʿāl olanıñ 204. Ṭaraf ṭaraf o zamān kim beden ḳuşāʿirdir 7. ʿaceb:

Kaside 10 Mısra: 443

Şaşırtan, hayrette bırakan, tuhaf. 443. Bu revişler ʿaceb temāşādır 444. Bu heves dem-be-dem ne sevdādır 8. ʿaceb:

Kıt'a 14 Mısra: 2 Acaba.

1. İştiyāḳım berter oldu saña ḥayfā gelmediñ 2. Ṣormadıñ ḥāl-i perīşānım ʿaceb noldu saña 9. ʿaceb:

Kaside 16 Mısra: 13 Acaba || Nasıl

13. Şāhid-i ġonca ʿaceb ḫār ile ālūde olur 14. Nola kim eylese biñ dāġı hüveydā bülbül 10. ʿaceb:

Kaside 19 Mısra: 42

Şaşırtan, hayrette bırakan, tuhaf.

41. Ṭulūʿ edip çemenden uḳḥuvān necm-i seḥerāsā 42. ʿAceb revnaḳ-füzūn olmuş bu ḥāletle çemenzāre 11. ʿaceb:

Kaside 23 Mısra: 18

Şaşırtan, hayrette bırakan, tuhaf.

17. Ḳanı pür-tāb iken mestāne evvel gögsü gürlerdi 18. ʿAceb dem-beste etdi serdi-i dey ebr-i ġarrāyı 12. ʿaceb:

Kaside 34 Mısra: 26 Acaba.

25. Benefşe ser-be-ceyb olmuş bu hengām-ı sürūr içre 26. ʿAceb kesretde vaḥdet etmeniñ sırrı hüveydādır 13. ʿaceb:

Gazel 34 Mısra: 1 Acaba.

1. Dimāġ-ı cāna gelir mi ʿaceb şemīm-i murād 2. Eser mi gülşen-i ümmīdime nesīm-i murād 14. ʿaceb:

Gazel 41 Mısra: 8

Acaba

|| Öyle bir şaşırtıcı

7. Derūnunda nice esrārı cānı gibi ḥıfẓ eyler 8. Hele peyġām-ı aḥbāba ʿaceb ikrām eder kāġaẕ 15. ʿaceb:

Gazel 53 Mısra: 5 Acaba.

5. ʿAceb miksīr durur vāʿiẓ gibi bülbül de gülşende 6. Seḥer eṭfāl-i bāġı nālesiyle bī-dimāġ eyler 16. ʿaceb:

Gazel 77 Mısra: 11

Öyle ki, şaşırtıcı, ibretlik, hayranlık uyandırıcı. 11. ʿAceb māʾildir esrār-ı derūnum keşfe ey Sālim 12. Sirişkim dem-be-dem ol şūḫa naḳl-i mā-cerā eyler 17. ʿaceb:

Gazel 85 Mısra: 10 Acaba.

9. O Leylī añlamazken ʿāşıḳıñ pā-māli-i hicrin 10. Beni bī-hūde Mecnūn eyleyip Sālim ʿaceb neyler 18. ʿaceb:

Gazel 99 Mısra: 6

Öyle ki, şaşırtıcı, ibretlik, hayranlık uyandırıcı. 5. Ḫarābāta var ey zāhid yapılmaḳ ister iseñ sen 6. Anıñ keyfiyyetin ṣorduḳ ʿaceb kāşānedir derler 19. ʿaceb:

Gazel 141 Mısra: 6 Saşılır.

5. Göñül çāh-ı zenaḫdānında n’işler kimseler bilmez 6. O nā-ḳaʿr-ı felāketden ʿaceb ṣıyṭ u ṣadā gelmez 20. ʿaceb:

Gazel 166 Mısra: 1 Acaba.

1. İḫvāna ʿaceb lāzımedir ṭarḥ-ı tekellüf 2. Yārāna ʿaceb lāzımedir ṭarḥ-ı tekellüf 21. ʿaceb:

Gazel 166 Mısra: 2 Acaba.

1. İḫvāna ʿaceb lāzımedir ṭarḥ-ı tekellüf 2. Yārāna ʿaceb lāzımedir ṭarḥ-ı tekellüf 22. ʿaceb:

Gazel 166 Mısra: 4 Acaba.

3. Evvel bize ṣunsun dediler cāmı raḳībān 4. Rindāna ʿaceb lāzımedir ṭarḥ-ı tekellüf 23. ʿaceb:

Gazel 166 Mısra: 6 Acaba.

27

5. ʿUşşāḳa ne müşkil ki viṣāl olmaya iḥsān 6. Ḫūbāna ʿaceb lāzımedir ṭarḥ-ı tekellüf 24. ʿaceb:

Gazel 166 Mısra: 8 Acaba.

7. Teklīfime baḳmasa gehī ḫāneme gelse 8. Cānāna ʿaceb lāzımedir ṭarḥ-ı tekellüf 25. ʿaceb:

Gazel 166 Mısra: 10 Acaba.

9. Sālim gibi her kes suḫana ḳādir olur mu 10. İnsāna ʿaceb lāzımedir ṭarḥ-ı tekellüf 26. ʿaceb:

Gazel 182 Mısra: 8

Şaşırtan, hayrette bırakan, tuhaf. 7. Ḳatı ednā bahāneyle kişiyi terk ederler ḥayf 8. ʿAceb ḫalḳı vefāsız kimseler imiş Ṭrabzon’uñ 27. ʿaceb:

Gazel 220 Mısra: 10 Acaba.

9. Bize raġmen yine bir ġayrı hem-dem bulmuş ol bī-dād 10. Kime dād eylesem Sālim ʿaceb ol bī-mürüvvetden 28. ʿaceb:

Gazel 235 Mısra: 2 Acaba.

1. Maḥrem-i dīdār olanlar bir zamān maḳbūl iken 2. Şimdi n’işlerler ʿaceb hicriñ ile meşġūl iken 29. ʿaceb:

Gazel 241 Mısra: 8

Şaşırtan, hayrette bırakan, tuhaf.

7. Dükendi ʿömrüm endūh-ı firāḳıñ ile sulṭānım 8. Dükenmez kākülüñ fikri ʿaceb ṭūl-i emeldir bu 30. ʿacebdir:-dir

Gazel 261 Mısra: 7 Tuhaf, garip.

7. Erişdim şādi-i vaṣla ʿacebdir bu dil-i şeydā 8. Ḫayāl-i zülf-i pīç-ā-pīçi ile daḫı mātemde 31. ʿaceb:

Gazel 270 Mısra: 3 Acaba.

3. Benim bu giryemi cānān ʿaceb nemden ḳıyās eyler 4. Benim bir ḥāl-i zārım görmemişken künc-i firḳatde 32. ʿaceb:

Gazel 282 Mısra: 9 Acaba.

9. Bir seniñ gibi bu vādī-i melāḥatde ʿaceb 10. Ṣaçı sünbül yüzü gül gözleri āhū var mı 33. ʿaceb:

Gazel 289 Mısra: 2 Acaba.

1. Ṣafā-yı gülşene diller gelir mi gelmez mi 2. ʿAceb ki kendine diller gelir mi gelmez mi ʿaceb geldi:

1. ʿaceb geldi:-di Kıt'a 11 Mısra: 2

Kelime Tipi: Kalıp İfade Garip gelmek || Garipsemek.

1. Bu şiddet-i ġam-ı sermā-yı iġtirābımdan 2. O yārdan bize bu luṭfu pek ʿaceb geldi ʿaceb mi:

1. ʿaceb mi: Kaside 2 Mısra: 56

Kelime Tipi: Kalıp İfade Şaşılır mı? (Şaşılmaz). 55. O kim nūr-ı İlāhī’dir cihāna 56. ʿAceb mi raḥmet olsa bendegāna 2. ʿaceb mi:

Kaside 5 Mısra: 8