Akçe Kıymetindeki Değişmeler

Fiyatların artmasında diğer bir etken de para kıymetindeki değişmeler idi. Osmanlı para birimi gümüşten kesilen akçe idi. Fatih’in saltanatından itibaren altın parada kesilmiş; fakat alış-verişte akçe kullanılmıştır.

Kuruluştan İstanbul’un fethine kadar akçenin vezni 1 gram civarında ve ayarıda 90 olacak şekilde korundu. Fetihlerin genişlemesi askeri ve bürokratik yükün artmasına sebep oldu. Fatih devrinde 1460’da, 100 dirhem gümüşten 330 akçe kesilirken, 1480’de aynı gümüşten 450 akçe, 1586’da 800 akçe kesilmiştir. Ancak bu ayarlamalarla akçenin kıymet kaybını önlemek mümkün olmamış, 100 dirhem gümüşten kesilen akçe miktarı yükselerek 2000 akçeye kadar çıkmıştır.161

160 _{Ülgener, a.g.e. , s.57} 161 _{Kütükoğlu, a.g.e. s.31}

Akçenin değerinin hem ihtiva ettiği gümüş hem de satın alma gücü bakımından muhafazası bir takım işlemlere rağmen (Tashih. Tağşiş) mümkün olmamıştır. XVII. Asrın ikinci yarısında bu işlemlere devam edildiyse de kendisini kıtalar arası enflasyon cereyanına kaptıran Osmanlı, akçenin kıymetini bir ayarda tutmaya muvaffak olamamış ve tağşişler nedeniyle epeyce küçülen akçe iktisadi önemi yitirerek günlük harcamalarda kullanılabilecek bir birim olmaktan çıkmıştır.162

Biz de Konya’ya ait narhla ilgili incelediğimiz belgelerde163 akçe kıymetindeki değişmelerin fiyatlara yansıdığını müşahede ettik. Örneğin; Pirinç’in H. 1207 ( M. 1793 ) Cemaziye’l-evveli’nde 1 kıyyesi 42 akçe iken H. 1208 ( M. 1794 ) Cemaziye’l-evvel’inde 1 kıyyesi 48 akçeye yükselmiştir. Kuru üzümün H. 1207 ( M. 1793 ) Cemaziye’l-evvel’inde 1 kıyyesi 18 akçe iken H. 1208 (M.1794) Cemaziye’l-evvel’inde 1 kıyyesi 24 akçeye, Sabun’un H. 1207 ( M. 1793 ) Cemaziye’l-evvel’inde 1 kıyyesi 114 akçe iken, H. 1208 (M.1794 ) Cemaziye’l-evvel’inde 1 kıyyesi 126 akçeye, Leblebi’nin H. 1207 ( M.1793 ) Cemaziye’l- evvel’inde 1 kıyyesi 20 akçe iken, H. 1208 ( M.1794 ) Cemaziye’l-evvel’inde 1 kıyyesi 24 akçeye yükselmiştir.

Yine dahan helvasının H. 1207 ( M. 1793 ) Cemaziye’l-evvel’inde 1 kıyyesi 48 akçe iken, H. 1208 ( M.1794 ) Cemaziye’l-evvel’inde 1 kıyyesi 58 akçeye, keten helvanın H.1207 ( M. 1793 ) Cemaziye’l-evvel’inde 1 kıyyesi 78 akçe iken, H. 1208 ( M.1794 ) Cemaziye’l- evvel’inde 1 kıyyesi 84 akçeye, revgân-ı şir’in H. 1207 ( M.1793 ) Cemaziye’l-evvelinde 1 kıyyesi 90 akçe iken, H. 1208 ( M.1794 ) Cemaziye’l-evvel’inde 1 kıyyesi 96 akçeye çıktığını görmekteyiz. Dahan, Kumlu Hına, Kaba Hına, Kişniş vb. gibi ürünlerde kıyyeleri sabit kalmak üzere fiyatlarının 1 yıl içerisinde yükseldiğini gözlemlemekteyiz.

Görüldüğü gibi akçe rayicindeki değişmeler fiyatlara yansımıştır. Bunu aşağıda verdiğimiz tablolarda da görmek mümkündür.

162 _{Şevket Pamuk, “En Büyük Tağşiş ve 1844 Tarihli Tashih-i Sikke İşlemi,” TT. sa:13 Ocak 1995, s.12}

163 _{KŞS. 66-E / 128–1 (7 Cemaziye’l-evvel 1207 / 21 Aralık 1792) KŞS. 66-E / 128–2 ( 2 Cemaziye’l-evvel}

Tablo:4 Konya’da H. 1207 (M.1793) yılına ait Bazı Eşya ve Yiyecek Fiyatları

Ürün Dirhem / Kıyye Akçe Belge No

Pide ve Somun 40 D 1 KŞS. 66-E / 128-1

Gerde ve Simit 30 D 1 KŞS. 66-E / 128-1

Yağlı Kâhir 13 D 1 KŞS. 66-E / 128-1

Lokum 22 D 1 KŞS. 66-E / 128-1

Çörek 32 D 1 KŞS. 66-E / 128-1

Dahan Helvası 1 K 48 KŞS. 66-E / 128-1

Dahan 1 K 51 KŞS. 66-E / 128-1

Kaba Helva 1 K 36 KŞS. 66-E / 128-1

Keten Helva 1 K 78 KŞS. 66-E / 128-1

Rengâmiz Helva 1 K 90 KŞS. 66-E / 128-1

Pirinç 1 K 42 KŞS. 66-E / 128-1

Sabun 1 K 114 KŞS. 66-E / 128-1

Kuru Üzüm 1 K 18 KŞS. 66-E / 128-1

Leblebi 1 K 20 KŞS. 66-E / 128-1

Ala Keten 1 K 72 KŞS. 66-E / 128-1

Revgân-ı Bezir 1 K 54 KŞS. 66-E / 128-1

Duhan Tarsus 1 K 120 KŞS. 66-E / 128-1

Kaba Hına 1 K 40 KŞS. 66-E / 128-1

Kumlu Hına 1 K 26 KŞS. 66-E / 128-1

Dakik-i Has 1 K 14 KŞS. 66-E / 128-1

Nohut 1 K 9 KŞS. 66-E / 128-1

Kişniş 1 K 21 KŞS. 66-E / 128-1

Penbe 1 K 168 KŞS. 66-E / 128-1

Ekseri 1 K 78 KŞS. 66-E / 128-1

Anbar Mıhı Çift 100 40 KŞS. 66-E / 128-1

Sayı Mıhı Çift 100 18 KŞS. 66-E / 128-1

At Nalı Mıhlarıyla Giyim / 1 96 KŞS. 66-E / 128-1

Katır Nalı Giyim / 1 72 KŞS. 66-E / 128-1

Tablo:5 Konya’da H.1208 (M.1794) Yılına Ait Bazı Eşya ve Yiyecek Fiyatları

Ürün Dirhem / Kıyye Akçe / Para Belge No:

Pide ve Somun 33 D 1 A KŞS. 66-E / 128-2

Gerde ve Simit 23 D 1 A KŞS. 66-E / 128-2

Yağlı Katmer 6 D 1 A KŞS. 66-E / 128-2

Lokum 14 D 1 A KŞS. 66-E / 128-2

Çörek 16 D 1 A KŞS. 66-E / 128-2

Dahan Helva 1 K 58 A KŞS. 66-E / 128-2

Dahan 1 K 54 A KŞS. 66-E / 128-2

Kaba Helva 1 K 40 A KŞS. 66-E / 128-2

Keten Helva 1 K 84 A KŞS. 66-E / 128-2

Rengâmiz Helva 1 K 84 A KŞS. 66-E / 128-2

Kızıl Üzüm 1 K 36 A KŞS. 66-E / 128-2

Kuru Üzüm 1 K 24 A KŞS. 66-E / 128-2

Kişniş 1 K 33 A KŞS. 66-E / 128-2

‘Alâ İncir 1 K 30 A KŞS. 66-E / 128-2

Leblebi 1 K 24 A KŞS. 66-E / 128-2

Sabun 1 K 126 A KŞS. 66-E / 128-2

Kumlu Hına 1 K 30 A KŞS. 66-E / 128-2

Kaba Hına 1 K 42 A KŞS. 66-E / 128-2

Pirinç 1 K 48 A KŞS. 66-E / 128-2

Keçi Pastırma 1 K 48 A KŞS. 66-E / 128-2

‘Alâ Keten 1 K 66 A KŞS. 66-E / 128-2

Revgân-ı Sade 1 K − KŞS. 66-E / 128-2

Yağlı Peynir 1 K − KŞS. 66-E / 128-2

Yağsız Peynir 1 K − KŞS. 66-E / 128-2

Asel Mesafi 1 K − KŞS. 66-E / 128-2

Revgan-ı Bezir 1 K − KŞS. 66-E / 128-2

Revgan-ı Şir 1 K 96 A KŞS. 66-E / 128-2

Penbe 1 K 168 A KŞS. 66-E / 128-2

Duhan Tarsus 1 K 120 A KŞS. 66-E / 128-2

Dere Peyniri 1 K 48 A KŞS. 66-E / 128-2

At Nalı Giyim / 1 96 A KŞS. 66-E / 128-2

Katır Nalı Giyim / 1 72 A KŞS. 66-E / 128-2

Merkeb Nalı Giyim / 1 32 A KŞS. 66-E / 128-2

Ekseri 1 K 72 A KŞS. 66-E / 128-2

Anbar Mıhı Adet 100 30 A KŞS. 66-E / 128-2

Sayı Mıhı Adet 100 10 A KŞS. 66-E / 128-2

Lahm-ı Ganem 1 K 8 P KŞS. 66-E / 128-2

Lahm-ı ma’az 1 K 7 P KŞS. 66-E / 128-2

Kuyruk 1 K 14 P KŞS. 66-E / 128-2

Netice olarak bir tedavül ve aynı zamanda kuvvet ve kudreti temsil eden para, geçmişteki bütün devletlerinde iktisadi hayatının en önemli esası ve göstergesi olmuştur. Devletin iktisadi hayatındaki olumlu ya da olumsuz gelişmeler kısa sürede paraya yansımıştır. Bunu verdiğimiz tablolarda görmek mümkündür.

Narhın tespiti konusunda padişahlar emir buyurdukları halde esas vazifeli olan kadılardı. Kadı ise doğrudan doğruya kimseye danışmadan narh belirlemezdi. Çünkü maliyet ve imal tarzı hakkında en doğru bilgiye sahip olan muhtesip hazır olmadan bir mala narh koymak güçtü.164 Bununla beraber yeni fiyat tespit edilmesi kararlaştırılan mallara, ait oldukları esnafın Şeyhi, Kethüdası, Yiğitbaşısı, Efli Vukufu, Nizam Ustaları narh tespiti sırasında hazır bulunurlardı. Ayrıca narh verilecek malın cinsine göre bazı kesimlerde bu toplantıya davet edilirdi. Mesela ekmek fiyatı tespit edilmek için çeşni tutulduğunda hububat nazırı, habbazan kethüdası, Nizam ustaları hazır bulunurdu.

Adı geçen idareciler günün para değeri, mahsulün az veya çokluğu, mevsimlik istihsalin durumu, askeri ve siyasi sebeplerle malın temininin güçlülüğü gibi sebepleri dikkate aldıktan ve malın maliyeti tam olarak hesaplandıktan sonra onu on bir faide şeklinde ifade edilen %10 oranında bir kâr koymuşlardır. Görüldüğü gibi bir mala narh konurken peşin hükümle değil, malın maliyeti en ince teferruatına kadar hesap edilmiş, meşru bir kâr payı da ilave edilerek satılması gereken fiyat tespit edilmiştir.

Narh fiyatı tespit edildikten sonra bu fiyatın üzerinde ve eksik ölçüde satmayacaklarını belirten esnaf kararlarının yazılı olduğu siciller ve narh fiyatları halk ve esnafa duyurulmaktaydı. Örneğin; İncelediğimiz sicilde 24 Zî’l-ka’de 1208 tarihli bir narh kaydında165 Kassab esnafı yazılanların listesi verilerek etin ve kuyruğun fiyatları belirlenerek duyurulmuştur. Buna göre; Lahm-ı gânemin 1 kıyyesi 8 para Lahm-ı ma’azın 1 kıyyesi 7 para ve kuyruğun 1 kıyyesi ise 14 para olarak belirlenmiştir. Bu belirlenen fiyatların kalitesinin ve belirlenen fiyattan satılıp satılmadığının kontrolünü de çarşı-pazar görevlisi muhtesip yapmaktaydı.

164 _{Sahillioğlu, a.g.m. s.39}

SONUÇ

66-E numaralı sicildeki belgelere dayanarak 1792-95 yılları arasında Konya’nın sosyal ve iktisadî hayatına dair sunduğumuz bu çalışmayı şöyle değerlendirebiliriz:

Dönemin Osmanlı Konya’sında ailenin kurulması nâmzed etme adı verilen nişan dönemiyle başlamaktadır. Bu süreç evlilik için bir hazırlık dönemidir. Adayların birbirleriyle uyumu söz konusu olabilmişse bu süreç evlilikle sonuçlanmıştır; fakat her nişanlılık döneminde evlilikle sonuçlanmamıştır. Adayların rıza birliğini esas alan Osmanlı Konya mahkemesi hiç kimseye istemediği bir evliliği de yaptırmamıştır.

Evlenme olgusu sadece bir söz kesme ve nişan sürecinden ibaret olmayıp evliliğin gerçekleşmesi için nikâh şart koşulmuştur. Dini ve hukuki bir gelenek olan nikâh akdinden önce veya nikâh sırasında verilen mehr-i mu’accel ile yine nikâh akdi sırasında miktarı şahitler huzurunda tespit edilen ve sonradan da ödenebilen mehr-i mu’accel kadının kendisine ait olup boşanma ve dulluk halinde ekonomik güvencesini sağlayarak kadının bir çeşit sigortası olmuştur.

Muhtelif da’vâ suretlerinden çocuk sayılarına baktığımızda kanaatlerin aksine 18. yy. Konya ailesi çok çocuklu olmayıp ortalama çocuk sayısı 2,5 tur. Çocuklara konulan isimlerde ise Türk-İslam kültürünün etkisi görülmektedir.

Boşanmalarda ise yaygın olarak talâk ve muhala’a yöntemi kullanılmıştır. Ailenin dağılmasıyla sonuçlanan boşanma hadisesinin başlıca sebebinin şiddetli geçimsizlik olduğu söylenebilir. Boşanma halinde meselenin hukuki boyutu çerçevesinde ve tarafların anlaşmaları doğrultusunda çocuğun durumu ve nafakası gibi durumlarda kayıt altına alınmıştır. Ailenin çözülmesinden sonra koruyucu müesseseler olan vasî ve kayyım ta’yinleri de ailenin dağılmasından sonra geriye kalan üyeleri özellikle çocukları ve kadınları korumuş onların sıkıntıya düşmesine engel olarak ve bu ara dönemi başarıyla atlatmalarını temin ederek topuma katılmalarını sağlamıştır. Kısaca her dönemde görülebilecek bir takım olumsuzlukların dışında Türk ailesinin umumiyetle sağlam temeller üzerine bina edilmiş olduğu ve bu gelişmenin asırlar boyu devam ettiğini rahatlıkla söyleyebiliriz.

İncelediğimiz dönemde, Konya mahallelerinde sosyal bir dayanışmanın olduğu ve mahalle halkının birbirlerine müteselsilen kefil olduklarını söyleyebiliriz.

Yine incelediğimiz dönemde halkın vermekle yükümlü olduğu vergiler arasında ise; Karaman Valisi’nin masraflarını karşılamak için halktan iki taksit şeklinde toplanan imdat-ı hazariye, başlangıçta olağanüstü durumlarda alınan sonraları her yıl toplanan ‘avârız ve nüzül

vergisi, küçükbaş hayvanlardan alınan adet-i ağnam, onda bir oranında mahsulden alınan ‘aşâr vergisi, bunların yanı sıra rüsüm-u zecriye, yapağı ve kıl, rişte, rişte-i penbe ve kozalı penbe, mazı, kök boyası, tiftik, resm-i dönüm ve duhan, resm-i zemin, resm-i bostan, resm-i otlak, resm-i ağıl, yave ve kaçkun resmi, resm-i cizye, yevmiye-i dekâkin bac-ı pazar, bac-ı susam gibi vergileri kapsayan ihtisap resmi, boyahâne ve hidabat gibi vergileri sayabiliriz.

Mülk satışlarıyla ilgili belgelerden anlaşıldığı üzere Konya evlerinin genel olarak bir avlu içerisinde, bir veya iki oda, sofa tabhâne, kiler, ahur odası ve örtme gibi bölümlerden oluştuğunu bunun yanında bazı evlerin ise bahçe, bahçede meyveli ve meyvesiz ağaçlar, kürûm, samanlık, izbe, kenif, yazlık, develik ve su kuyusu gibi unsurlardan meydana geldiğini, mülk satışlarında ise kıt’a, tahta, kürûm, puşte dönüm ve bâb’ın ölçü birimi olarak kullanıldığını görmekteyiz.

Fiyat hareketliğinde ise olağanüstü bir dalgalanmanın olmadığını özellikle hububât gibi ürünlerin ahâra fürûhatına izin verilmeyip Konya çarşısına istendiğini bilmekteyiz. Hem tahılın ahâra fürûhatına izin verilmemesi hem de ham maddesi tahıl olan ürünlerin bir yıllık dalgalanması göz önüne alındığında dönem içerisinde hububâta fazlaca ihtiyaç duyulduğunu söyleyebiliriz.

III. BÖLÜM

66-E Numaralı Konya Şer’iye Sicilinin Özeti Sayfa No: 1–1

Hicrî: 21 Şa’bân 1207 Miladî: 13 Nisan 1793 Belge Türü: İltizâm Beratı

Karaman Eyâleti’nin Konya ve Lârende kazâlarında olan havâss karyelerin 1208 senesine mahsub a’şâr-ı şer’iyye ve rüsûmât-ı örfiye gelirlerini peşin teslîm eden Çirmen Sancağı mutasarrıfı Seyyid Ali Pâşâ’ya iltizâma verilmesi.

Sayfa No: 1–2 Hicrî: -

Miladî: -

Belge Türü: Temessük

Karaman Eyâleti’ndeki kazâların a’şâr-ı şer’iyye, rüsûmât-ı örf’iyye ve tabi-î zimmîye gelirlerinin hâlâ kâim-makâm Osman Pâşâ’ya iltizâma verilmesi.

Sayfa No: 1–3 Hicrî: -

Miladî: -

Belge Türü: İrsal

Kıbrıs Ceziresi’nde mahsûlü emvâl olan el-Hac Ali Ağa 1210 senesine mahsub mal-ı esham, cizye-i şer’iyye, bedel-i nüzul ve ‘avârızhâne gelirlerini Asitane’ye irsali için fahrü’l- esâmî ayân ve eşrâfında ma’alumlarıyla birlikte Hazinedar İbrahim Ağa’ya vermiştir; ve mahkemeden de Hazinedar İbrahim Ağa’ya verilmek üzere bir kıt’a hüccet-i şer’i taleb etmektedir.

Sayfa No: 2–3

Hicrî: Eva’il Rebî’ü’l-evel 1208 Miladî: 7/16 Ekim 1793

Belge Türü: Serdarlık Ta’yin (Mektub)

Konya Sancağı’nın Serdarı ref’ edilip yerine Serdar Nâ’ibi ta’yin edilmiştir. Sayfa No: 2–4

Hicrî: 23 Safer 1208 Miladî: 30 Eylül 1793

Belge Türü: Mürâsele (İktisadî)

Konya’da buğday pazarı ve vesâ’ir mahallerde buğdayı, un edip kapan ve dakikte ibadullaha bey’i edenlere müdahale edenler def edilmiştir.

Sayfa No: 3–1 Hicrî:-

Miladî:-

Belge Türü: Kâim-mâkam Ta’yini

Konya, Lâdik ma’a Saidili ve Karapınar kazâlarının Kâim-makamı olan Seyyid ma’ruf Efendi’nin dar-ı bekâya rihlet etmesiyle zikr edilen kazâlara yeni Kâim makâm ta’yin edilmiştir.

Sayfa No:3–2 Hicrî:-

Miladî:-

Belge Türü: Defter-i Muhasebe (Mali)

Konya menzili için Sille Karyesi ahalisinden toplanması lazım gelen 5725 guruşun Konya Valisi Abdullah Pâşâ ve Konya Nâ’ibi Osman zâde Ali Efendi marifetiyle tahsili ve toplanan miktarın Konya ayânı İbrahim Bey’e teslim edilmesi emredilmiştir.

Sayfa No: 3–3 Hicrî: 1 Safer 1209 Miladî: 28 Ağustos 1794

Belge Türü: Mürasele - Alacak Da’vâsı (Adli)

Konya sükkanından Nakipzâde Seyyid Hacı Molla Efendi medine-i merkûme nevahiyesinden Hatunsaray Nahiyesi’ne tabi’ Dost Kariyesi’nden Bostan Efendi’ye verdiği yüz yirmi guruş alacağını mahkemeye şahitleriyle birlikte gelerek tahsil etmiştir.

Sayfa No: 3–4 Hicrî:-

Miladî:-

Belge Türü: Arpalık Tevcihi

Konya Kazâsı es-Seyid Mehmet Emin Efendi’ye arpalık olarak tevcih edilmiştir. Sayfa No: 3–5

Hicrî: - Miladî:-

Belge Türü: Nâ’ib Ta’yini

Kadızâde Mehmet Emin Efendi Konya Kazâsı’na nâ’ib olarak ta’yin edilmiştir. Sayfa No: 3–6

Hicrî: - Miladî: -

Belge Türü: Nâ’ibliğin Uzatılması

Kadızâde Mehmet Emin Efendi’nin Konya Kazâsı nâ’ibliğinin uzatılması Sayfa No: 4–1

Hicrî: 1 Rebî’ü’l-evvel 1209 Miladî: 26 Eylül 1794

Medine-i Konya’da vâki merkûm İbrahim bin veledi Kirman’ın binâ ve inşaâ eylediği imaret-i amire, medrese ve mescid-i şerif evkâfının ibradı ve hademelerin veza’if ve esamîlerinin 1208 senesine mahsub beyanı.

Sayfa No: 7-1 Hicrî: 21 Safer 1207 Miladî: 8 Ekim 1792

Belge Türü: Miras Da’vâsı (Sosyal)

Türbe-i Celâliye Mahallâtı’ndan Civar Mahallesi’nde sakîn iken fevt olan Sekbanoğlu Seyyid Halil bin Ahmed’in zevc-i metrûkesi Adile bint-i İbrahim nâm Hatun Sulbî oğlu Seyyid Ahmed’e vasî olmakla beraber mahalle-i mezbûrenin mevkûfesine mütevelli olan Molla Ahmed bin Molla Abdullah mahzarında üzerine da’vâ ve takrîr-i kelam idüp mahalle-i mezbûrede vâki bir kıt’a menzil müteveffâ-yı merkûm Seyyid Halil’in emlâkı terekesinden bana ve vâsisi olduğum sagir mezbûre ırsen intikal ve ol-vecihle bizim mevrusemiz iken merkûm Molla Ahmed zabt etmiştir. Mütevelli merkûm Molla Ahmed ise cevabında Sekbanoğlu Seyyid Halil hayatında kemal-i akl ve sıhhatin de menzil-i mezbûru vakıf mezbûr için üç yüz otuz guruşa bey ve teslim idüp merkûm Seyyid Halil’in alâka ve müdahalesi kalmadığını mütevelli tezkeresi ibrasıyla ve udûl müslimin el-şehâde ettikleri haber olunan Molla Süleyman bin Ebubekir ve Seyyid Mustafa bin Ahmed ve Osman bin Mahmud ve Derviş bin Ali nâm kimesneler şehâdetlerini beyân etmekle müdde’â-yı mezbûre Adile’nin müdahalesi men edilmiştir.

Sayfa No: 7–2

Hicrî: 7 Rebî’ü’l-evvel 1207 Miladî: 23 Ekim 1792

Belge Türü: Mülk Satışı /Tarla Satışı (Malî)

Çalıklı Mahallesi’nden Devecioğlu es-Seyyid Mustafa bin Ali nâm kimesne Vâdi-î Merâm Mahallesi’nde sâkin Mehmed bin Abdullah nâm kimesne medîne-i mezbûrede Kara’üyük Irmağı tahtında vâki iki tarafı Çolakoğlu ve Devecioğlu tarlaları ve bir tarafı Senemoğlu harmanı ve bir tarafı Kara’üyük Irmağıyla mahdûd iki dönümlük tarlasını merkûm Mehmed’e elli guruşa satmıştır.

Sayfa No: 7–3

Hicrî: 3 Rebî’ü’l-evvel 1207 Mîlâdî: 9 Ekim 1792

Belge Türü: Mîras Da’vâsı (Sosyal)

Sarı Hasan Mahallesi’nde sâkin iken fevt olan Muhallebici Mola İbrahim bin Mustafa’nın veraseti zevcesi Fatma nâm hatun ile sulbîye kebire kızları Fatma ve Fahrü’l-nisa ve ‘Âişe’ye münhâsıra olunduktan sonra verâse-i mezbûre’den mezbûre ‘Âişe nâm hatun, Semerci Seyyid Ömer bin Hacı Musa ve Emrullah Mehmed nâm kimesneler mahzarında üzerine da’vâ idüp medîne-i mezbûrede Alınmacı nâm mevzinde bir kıt’a bağ babamın mülkü olup fevt olduktan sonra bağ-ı mezbûr bana ve sâ’ir verase-i mezbûrlara ırsen intikal etmeğin bâğ-ı mezbûru merkûm Emrullah mezbûr Semerci Ömer’e satmıştır. Su’âl olunup hisse-i artiyesini isteyen ‘Âişe’ye mezbûr Ömer’in cevabı tarih-i kitabdan yedi sene mukaddem müdde-i mezbûre ile kız karındaşları taraflarından mezbûre Fahrü’l-nisa’nın oğlu Mehmed dahî merkûm Emrullah vekâlen yüz atmış guruşa sattıklarını mezbûr Semerci Ömer şahitleriyle ispatlamasından sonra mezbûre ‘Âişe da’vâdan men edilmiştir.

Sayfa No: 8–1

Hicrî: 11 Rebî’ü’l-evvel 1207 Milâdî: 27 Ekim 1792

Belge Türü: Alacak Da’vâsı (Sosyal)

Medine-i Lârende sükkanından Şeyh es-Seyid Ebubekir, Alemdar nâm kimesneden aldığı bir re’es kısrak ve bir adet tüfenk ile nakid elli beş guruşu İsmail Ağa’da bulmuştur ve mallarının talep etmiştir. Mahkeme es-Seyid Ebubekir’i haklı bularak malların teslîmine karar vermiştir.

Sayfa No: 8-2

Hicrî: 17 Rebî’ü’l-evvel 1207 Milâdî: 2 Kasım 1792

Belge Türü: Vasî Ta’yini ve Nafaka Takdiri (Sosyal)

Eftâl Mahallesi’nde sâkin iken bundan akdam fevt olan Hacı Süleyman bin Abdullah’ın sulbî sagîr oğlu Seyyid Mehmed ve sulbîye sagîre kızı Şerife’ye isabet iden sâ’ir artiyelerini zapt ve hıfza sagîran-ı merkûmanın validesi vasî ta’yin edilip hâlâ validelerinin

hücr ve terbiyesinde olmaları ve nafaka ve kisveye eşedd-ü ihtiyaç duymalarıyla külli yevm on beş akçe verilmek uygun görülmüştür.

Sayfa No: 8-3 Hicrî: 15 Safer 1207 Mîlâdî: 2 Ekim 1792

Belge Türü: Vasî Ta’yini (Sosyal)

Zenbûri mahallesinde sâkin iken fevt olan Hadice bint-i Mustafa’nın er karındaşı gaibü anı’l belde Seyyid Mehmet bin Abdullah Mihraba’nın defter-i kassam hissesini zapt ve hıfz’a Şerife bint-i Ali nâm hatun vasî ta’yin edilmiştir.

Sayfa No: 9–1

Hicrî: 3 Rebî’ü’l-âhir 1207 Miladî: 18 Kasım 1792

Belge Türü: Mülk Satışı (Malî)

Medine-i Konya’da Hoşhan Mahallesi’nde sâkin iken fevt olan Veli’üddin Efendi bin Musa Efendi’nin kızı ve oğulları mirasları olan mahalle-i merkûmede vâki iki oda iki aşhâne ve bir örtme ve bir ahur ve eşçarı müşmire hâvi bir miktar avluyla müştemil bir kıt’a mülkü menzillerini 140 guruşa Molla İsmail nâm kimesneye satmışlardır.

Sayfa No: 9-2

Hicrî: 21 Rebî’ü’l-evvel 1207 Mîlâdî: 6 Kasım 1792

Belge Türü: Vasî Ta’yini (Sosyal)

Tercüman Mahallesi’nde sâkin iken fevt olan Seyyid Abdulrahman bin Seyyid Ahmed’in terekesinden sulbîye sagîre kızı Seyyide Şerife’ye isabet iden hisse-i artiyesini zapt ve hıfza Şerife bint-i Abdullah nâm hatun vasî ta’yin edilmiştir.

Sayfa No: 9-3

Hicrî: 21 Rebî’ü’l-âhir 1207 Milâdî: 2 Aralık 1792

Belge Türü: Mülk Satışı / Dükkân Satışı (Malî)

Kerim Dede Mahallesi’nde sâkin Seyyid Molla Ali bin Seyyid Cafer medine-i merkûme çarşısı Mıhçılar içi mevzinde vâki bir bâb mıhçı dükkânını doksan beş guruşa Hacı Mahmud oğlu Mustafa’ya satmıştır.

Sayfa No: 9-4

Hicrî: 15 Cemaziye’l-evvel 1207 Milâdî: 29 Aralık 1792

Belge Türü: Mülk Satışı /Tarla ve Bağ Satışı( Mali)

Kürkçü Mahallesi sâkinlerinden Elliiki Ali Beşe ve oğlu Hafız Ömer medine-i merkûme haricinde Bor mesken başı mevzinde vâki bir göz tabhâne ve bir dönümden ziyade tarla ve yarım tahta kürûmu müştemil bağlarını Hasan bin el-Hac Mehmed’e yüz on beş guruşa satmışlardır.

Sayfa No: 9-5

Hicrî: 4 Cemaziye’l-âhir 1207 Miladî: 17 Ocak 1793

Belge Türü: Vasî Ta’yini (Sosyal)

Orta Mescid Mahallesi sükkânından iken fevt olan Ayazoğlu Ali bin Hüseyin’in sulbîye sagîre kızı Ümmügülsüm’e isabet ve intikal iden hisse-i artiyesini zapt ve hıfza Ümmügülsüm’ün lî-ebeveyn karındaşı Emine bint-i Ali nâm hatun vasî ta’yin edilmiştir.

Sayfa No: 9-6

Hicrî: 5 Cemaziye’l-âhir 1207 Mîladî:18 Ocak 1793

Belge Türü: Mülk Satışı (Ev Satışı)

Orta Mescid mahallesinde sâkin iken fevt olan Ayazoğlu bin Hüseyin veraseti sulbîye kebire kızı Emine ve sagîre kızı Ümmügülsüm’e münhâsıra olduğu şer’an sabit

olduktan sonra mezbûre Emine hatun esalen Ümmügülsüm nâm sagîrin vasî mensubesi olmasıyla mahalle-i mezbûrede vâki etraf-ı erba’adan Armutçuoğlu ve Seyyid oğlu ve Armutçuoğlu Ali emlâkları ve tarîk-i ‘âmm ile mahdûd bir oda ve bir tabhâne ve bir ahûr ve bir samanlık ve bir örtme ve iki kiler ve bir avluyaya müştemil bir kıt’a menzilini yetmiş beş guruşa Abdullah Kasım Beşe’ye satmıştır.

Sayfa No: 10-1

Hicrî: 17 Cemaziye’l-âhir 1207 Miladî: 30 Ocak 1793

Belge Türü: Miras Da’vâsı (Sosyal)

Civar Mahallesinde sâkin iken fevt olan Hacı Musa bin Abdullah’ın mirası zevcesi Fatma bin Dede nâm hatun ile sulbî kebir oğullarına ve sulbîye kebire kızlarına düşmüştür. Fakat sulbîye kebire kızları er karındaşları üzerine dâ’va açarak babalarından düşen hisse-i artiyelerini zapt ettiklerini iddi’a etmişlerdir. Er karındaşları ise mezbûre Fatma hatunun hisse-i artiyesini ifraz olunduktan sonra bakî kalan terekeyi beynlerimizde on üç sehm münkasım ettiklerini şahitlerle ispatlamalarıyla sulbîye kebire kızlar da’vâdan men edilmiştir.

Sayfa No: 10-2

Hicrî: 5 Cemaziye’l-âhir 1207 Miladî: 18 Ocak 1793

Belge Türü: Nefsini Son Kez Tezviç İçin Makkemeden İzin Alma (Sosyal)

Hacı Habib mahallesinde sâkin Anakızı Mustafa nâm hatunun zevci Abdullah bin Ömer sefere gidip on sene Anakızı kendisinden haber alamamıştır. Ancak Karacığan Mahallesi sâkinlerinden Mehmed Beşe, Abdullah bin Ömer’in vefatını haber vermiştir. Bunun üzerine Anakızı nefsini son olarak tezviç etmek istemesi ve Mehmet Beşe’nin Abdullah bin Ömer’in vefatına dair edâ-yı şahadetinin kabul görmesi ve Anakızı’nın da tasdikiyle tezviçine izin verilmiştir.

Sayfa No: 10-3

Hicrî: 25 Cemaziye’l-âhir 1207 Miladî: 7 Şubat 1793

Asitane-i Âliy’ye sükkanından olup Medine-i Konya’da misafir iskân olan Halil

Belgede 66-e numaralı Konya Şer'iyye Siciline göre 1792-95 yılları arasında Konya'da sosyal ve iktisadi hayat (sayfa 50-174)