Aile Konutunun Tanımı

Aile konutu, TMK'nın Aile Hukuku Kitabının Evliliğin Genel Hükümlerine ilişkin Üçüncü Bölümünde, “Aile konutu” başlığını taşıyan 194. maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu düzenlemeye göre, “Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası

bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz. Rızayı sağlayamayan veya haklı bir sebep olmaksızın kendisine rıza verilmeyen eş, hakimin müdahalesini isteyebilir. Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini isteyebilir. Aile konutu eşlerden biri tarafından kira ile sağlanmışsa, sözleşmenin tarafı olmayan es, kiralayana yapacağı bildirimle sözleşmenin tarafı haline gelir ve bildirimde bulunan eş diğer eş ile müteselsilen sorumlu olur.” TMK'da aile konutunun tanımı yapılmamıştır.94 Ancak hükmün gerekçesinde aile konutu “eşlerin bütün yaşam faaliyetlerini

gerçekleştirdiği yaşantısına buna göre yön verdiği, acı ve tatlı günleri içinde yaşadığı, anılarla dolu bir mekan” olarak tanımlanmıştır.

93 ERKAN, s. 440-441; AYAN, s. 62; GENÇCAN, s: 1121-1122.

94 ACAR, Faruk, Aile Hukukumuzda Aile Konutu-Mal Rejimleri-Eşin Yasal Miras Payı, Seçkin Yayınları, Ankara-2014, s. 17; NEBİOĞLU ÖNER, Şebnem, “Aile Konutunun Özellikleri, Unsurları, Koruma Süresi ve Korunma Nedenleri”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 97, Yıl:2011, s. 119-120; ARMUTCUOĞLU, Can Yalçın, “Aile Konutuna Sağlanan Koruma ve Aile Konutu Şerhinin Hukuki Niteliği”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt:17, S:1-2, Yıl:2011, s. 414; ÖKTEM, Seda, “Aile Birliğinde Eşlerin Tasarruf Yetkisinin Kısıtlanması”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Yıl:2006, S. 67, s. 320; CEYLAN, Ebru, “Yeni Türk Medeni Kanununda Aile Konutunun Önemi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Yıl:2017, S. 128, s. 205; ÖZTAN, s. 296; DURAL/ÖĞÜZ/GÜMÜŞ, s. 166; AYAN, s. 60-61; BADUR(TAHD), s. 15.

Öğretide yer alan bir görüşe göre; “Aile konutu hakkında Medeni Kanunda bir tanım yapılmamış olmasının nedeni, aile konutu kavramını, bir tanımla kısıtlamayarak anlamını daraltmamak ve bu kavramın içinin doldurulmasını uygulamaya bırakmaktır.95_”

Öğretide yapılan tanımlamalar bir arada değerlendirildiğinde aile konutunu, resmi olarak evli olan eşlerin, evlilik birliğinin devamı süresince, ortak yaşamı sürdürmek için ortak bir karara vararak seçtikleri, varsa çocukları ile birlikte fiilen içinde yaşadıkları ve aile yaşamlarının merkezi durumuna getirdikleri, sürekli oturma amacı taşıyan ve konut olarak kullanılmaya elverişli taşınır veya taşınmaz yer olarak tanımlamak mümkündür.96

95 AYAN, s. 61; NEBİOĞLU ÖNER, s. s. 121.

96 ZEVKLİLER/HAVUTÇU'ya göre aile konutu; Eşlerin üzerinde mülkiyet hakkına sahip olmasalar da birlikte yaşadıkları konuttur.(ZEVKLİLER, Aydın/ HAVUTÇU, Ayşe, Yeni Medeni Kanuna Göre Medeni Hukuk Temel Bilgiler, Ankara 2002, s.245.); ANTALYA'ya göre aile konutu; Eşlerin birlikte yaşamak üzere, evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerin zorunlu bir sonucu olarak oluşan konuttur.(ANTALYA, Gökhan, Miras Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2009, s.460.); DOĞAN'a göre aile konutu; Eşlerin sürekli olarak barınma ihtiyacını karşılayan ve ailenin hayat merkezini oluşturan konuttur.(DOĞAN, Murat, “Medeni Kanun‟un Getirdiği Yeni Bir Müessese: Aile Konutu”, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, 2002 C.IV, S.1- 4, s.286; DOĞAN, Murat, “Türk Medeni Kanunu'nun Evliliğin Genel Hükümleri Bakımından Getirdiği Yenilikler”, Ankara Üniversite Hukuk Fakültesi Dergisi, 2003, C.52 S.4, s.106.); UÇAR'a göre aile konutu; Eş ve çocukların ortak yaşam alanlarının merkezi olup sürekli bir şekilde, onların birlikte yaşamalarına hizmet eden, konut olarak kullanıma elverişli taşınır veya taşınmaz yerdir.(UÇAR, Ayhan, “4721 Sayılı Medeni Kanun İle İhdas Edilen Yeni Bir Müessese: Aile Konutu Müessesesi” Hukuk, Ekonomi ve Siyasal Bilimler Aylık İnternet Dergisi, Ocak 2006, S. 47, http://www.e-akademi.org/makaleler/aucar-1.htm, E.T: 20/09/2017.); GÜMÜŞ'e göre aile konutu; Eşlerin evlilik birliğinin devamı sırasında ortak yaşamı sürdürmenin gerekli kıldığı, bir yerde ortak olarak oturma ihtiyacının giderilmesinde kullanmak üzere sürekli olarak seçtikleri, kısaca aile yaşamlarının merkezi durumuna getirdikleri, konut olarak kullanmaya elverişli taşınır veya taşınmaz yerdir.(GÜMÜŞ, s. 66.); YAĞCIOĞLU'na göre aile konutu; Evlilik birliğinde bir araya gelmiş kişilerin iradeleriyle seçtikleri, aile olarak birlikte ve sürekli biçimde oturmaya özgüledikleri konuttur.(YAĞCIOĞLU, Ali Haydar, Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminde Eşlerin Yasal Alım Hakkı, Güncel Yayınevi, İzmir 2007, s. 92.); ŞEKER'e göre aile konutu; Eşlerin birlikte devamlı olarak yaşamlarını idame ettirdikleri, yerleşmek kastı ile oturdukları, yaşamsal değeri olan merkezi yerdir.(ŞEKER, Muzaffer, “İsviçre Hukuku'nda Aile Konutunun Boşanma

T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tapu ve Kadastro Genel müdürlüğü Tapu Dairesi Başkanlığının 2014/4-1756 Sayılı Genelgesine göre aile konutu; “Eşlerin

bütün yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdikleri mekan” olarak ifade edilmiştir. Yüksek

Mahkemeye göre aile konutu; “Eşlerin ortak yaşamsal faaliyetlerini sürdürme ve

oturma ihtiyacını karşılamak için kullandıkları mekandır.97_”

Halinde İhtiyacı Olan Eşe Mahkeme Kararı ile Tahsis Edilmesi: Art.121 ZGB”, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2007, C.XI, S.3-4, s. 473-487.); KILIÇOĞLU'na göre aile konutu; Resmen evli olan karı kocanın birlikte yaşadıkları ortak konuttur. Resmi nitelikte olmayan birleşmelerde yaşanan konut veya eşlerin düzenli olarak birlikte yaşantılarını geçirmedikleri, zaman zaman ya da hafta sonu kullandıkları konutlar aile konutu olarak nitelendirilemezler.(KILIÇOĞLU, Ahmet M., Medeni Kanunumuzun Aile-Miras-Eşya Hukukuna Getirdiği Yenilikler, Turhan Kitapevi, Genişletilmiş 2. Bası, Ankara-2004, s. 47.); ŞIPKA'ya göre aile konutu; Türk toplumu ve aile yapısında özel bir önem taşıyan, kadın eşin çocukları ile birlikte sığındığı bütün yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdiği, acı ve tatlı günlerin içinde yaşandığı sahip olmak için eşlerin uzun yıllar boyunca çalışıp çabaladıkları mekandır.(ŞIPKA, Şükran, "Türk Hukukunda Eşlerin Hukuki İşlem Özgürlüğünün Sınırları", Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Cilt:35, S.1, Yıl:2015, http://dergipark.gov.tr/download/article-file/309497, E.T:26/07/2017, s. 50-51.); GENÇCAN'a göre aile konutu; “Sürekli olarak barınmak üzere kullanılan ve aile yaşamının yoğunlaştığı oturma yeridir.(GENÇCAN, s. 1257.); NEBİOĞLU ÖNER'e göre aile konutu; Resmen evli olan karı kocanın birlikte yaşamlarının merkezi haline getirdikleri, bu olgunun dışarıdan bakıldığında da üçüncü kişiler tarafından rahatlıkla anlaşılabildiği ve kaybı halinde barınma hakkının zarar göreceği ortak konuttur.(NEBİOĞLU ÖNER, s. 123.); ACAR'a göre aile konutu; Ailenin kullanımına özgülenmiş, dolayısıyla ailevi faaliyetlerin merkezini oluşturan ve bu bağlamda konut işlevine sahip, genellikle sabit nitelikte mekanı(yeri) ifade eden yerdir.(ACAR, s. 17.); AKINTÜRK/ATEŞ'e göre aile konutu; Eşlerin beraberce seçmiş oldukları ve varsa çocukları ile birlikte eylemli olarak içinde yaşadıkları ortak konuttur. (AKINTÜRK/ATEŞ, s. 121); DURAL/ÖĞÜZ/GÜMÜŞ'e göre aile konutu; Eşlerin, evlilik birliğinin devamı sırasında ortak yaşamı sürdürmenin gerekli kıldığı “bir yerde ortak olarak oturma ihtiyacının” giderilmesinde kullanılmak üzere sürekli olarak seçtikleri kısaca aile yaşamlarının merkezi durumuna getirdikleri konut olarak kullanılmaya elverişli taşınır veya taşınmaz yerdir.(DURAL/ÖĞÜZ/GÜMÜŞ, s. 166); ÖZTAN'a göre aile konutu; Eşlerin ortak yaşamlarının merkezini oluşturan, iradelerine uygun olarak sürekli bir şekilde birlikte yaşamalarına hizmet eden oturma yeridir.(ÖZTAN, s. 297).

97 T.C. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 12/02/2014 Tarih ve 2013/2-473 Esas-2014/92 Karar Sayılı İlamı, https://portal.uyap.gov.tr, E.T. 25/01/2018.

Aile konutu, aile bireylerinin kullanımına özgülenmiş mekandır. Bu nedenle aile bireylerinin aile konutundan yararlanma hakları vardır. Aile bireyleri bu haklarını herkese karşı ileri sürebilirler. Bu nedenle aile konutundan yararlanma hakkı mutlak haklara benzemektedir. Aile konutundan yararlanmaya ilişkin bu hak devredilemeyen ve kanundan doğan bir haktır.98

Tüm bu tanımlardan anlaşılacağı üzere aile konutu; aile ve konut olmak üzere iki temel kavramdan oluşmaktadır. Aile kavramı, yukarıda da ifa ettiğimiz üzere, TMK'nın 185/1. maddesine göre kurulmuş kanuni birliktelikleri ifade etmektedir. Bu yüzden, kanuna uygun olmayan fiili beraberlikler TMK'nın 194. maddesi anlamında aile olarak kabul edilemez. Bu tür beraberliklerde kişilerin birlikte oturdukları konutlar da aile konutu sayılmaz ve bu maddede düzenlenen korumadan yararlanamaz. 99 Konut kavramı ise sözlük anlamı olarak, insanların içinde yaşadıkları ev, apartman vb. yer, mesken, ikametgah olarak tanımlanmaktadır.100