Aile İçi İletişim Unsurları

Her insan dünyaya geldiği andan itibaren kendini tanıma süreci içine girer. Freud’a ise kendini tanıma sürecinde insanda id, ego ve süper ego adında üç aşama olduğunu söyler. İd bastırılmamış duygularımız, isteklerimiz, güdülerimizdir. İd in yanı bu duyguların insan tarafından eğitilmesi toplum tarafından kabul edilebilir düzeye gelmesi insanın bunu bastırmayı öğrenmesi süper ego dur. Süper ego ‘sen’ kavramını öğretir. ‘Sen’ toplum demektir. Ego ise süper egodan sonra bulunmuştur. Süper egodan sonra sen-ben kavramı ortaya çıkmıştır. ‘Ben’ ise ego demektir (Güven, 2013:17).

48 2.2.2.2.Empati

Empati kurmak karşıdaki insanı çok daha iyi bir şekilde anlamamıza yardımcı olur.

Empati demek karşıdaki kişinin duygu, düşüncesine göre hareket edip onun gibi düşünebilmektir. Karşıdaki kişinin duygu ve düşüncelerini önemsediğimiz için anlatmadığı, anlatmak istemediği birçok şeyi de anlayabiliriz. Empati kuran kişi karşısındakini daha iyi ve açık bir şekilde anlayacağı için ondan daha fazla bilgi alabilir. Empati aslında bireye iyi bir dinleyici olma davranışını da kazandırır.

Empati kurarak karşısındakini dinleyen birey ondan kendinden bir şeyler bulabilir onun vücut dilini duygularını da anlayabilir (Doğan, 2013:250).

İnsanlar yapısal olarak birbirinden farklılık göstermektedirler. İnsanların hayat içerisindeki olaylarda birbirinden farklı olacağı için empati kurmadan insanları anlamaya çalışmak çok sağlıklı olmayacaktır. Empati, bir anlık başkasının ayakkabının içine girmek, başkasının düşündüğü gibi düşünmek ve hissetmektir.

Eşler arasında da farklı görüş ayrılıkları yaşanabilir. Eşler bu görüş ayrılıklarını empatik olarak karşılamalı ve özdeşim kurmalıdır. Ancak bu şekilde mutluluk onların kapısını çalacaktır (Kaya, 2003:131).

Empatinin gerçekleşmesi tam bir empati olabilmesi için üç öge belirlenmiştir. İlki bireyin kendisini empati kurduğu kişinin yerine koyması, olaylara onun penceresinden bakmasıdır. Bu yüzeysel bir durum gibi görünse de tam tersi fenemolojik bir durumdur. Karşındakini iyi anlamak istiyorsak olayları onun gibi algılamak gerekir ve onun varoluşsal alanına girmek gerekir ikinci ögemiz ise empati kurduğumuz kişiyi hem duygusal hem de düşünsel yönden anlamaktır. Üçüncü ve son ögemiz ise ikinci kısımda yaptığımız duygu ve düşünceleri anlama olayını empati kurduğumuz kişiye de anlatmaktır (Güven, 2013:23).

İnsan kaşsısındakini duygu düşünce olarak tam anlamıyla anlayıp, dünyaya karşısındaki baktığında empati kurmuş olur. Empati kurmak görüş ayrılığı yaşadığımız durumlarda farklılıkları anlamamıza ve önem vermemize yardımcı olur (Goleman, 2012:389).

49 2.2.2.3.Saygı

Aile içerisinde mutlu beraberlikler ve birliktelikler için saygı vazgeçilmez bir eylemdir. Her ailenin kendine özgü saygı unsurları olabilir. Aile içindeki bireyler bu saygı unsurlarını karşıladıkları müddetçe mutlu bir beraberlik süreceklerdir. Saygı nesilden nesille aktarılan ve aile içerisinde öğrenilen bir eylemdir. Aile içindeki bireylerin karşısındaki insanı empatik olarak tam anlamıyla dilemesi, ona saygı gösterdiği anlamına gelir (Önder, 2003:45).

2.2.2.4.Etkili Dinleme

Tüm ilişkilerde olduğu gibi aile içi iletişimde de etkin yanı dinlediğini anlama çok önemlidir. Etkin dinleme olabilmesi için dinlediğimiz şeyleri zaman zaman denetleyip dönüt almalıyız bu da anlama işimizi kolaylaştıracaktır. Aile içi iletişimde dinleme işlemini yaparken aktif dinlemeye yani sürekli ve bilinçli bir şekilde yapmaya özen göstermeliyiz. Sürekli dönütler vererek neyi, ne kadar anladığımızı konuşmacıya bu şekilde aktarırız. Dinleme işleminde en önemli faktör dönüt vermektir. Dinleyeni anlayabilmek için önemlidir (Doğan, 2013:256).

Etkin dinleme işlemi sadece karşıdaki kişinin ne anlattığını anlamak değil karşısındakini konuşmaya devam etmesi için destek vermek onu cesaretlendirmektir.

Dinleme esnasında konuşmacıya ilgi gösterildiğini beden diliyle ve davranışlarla aktarılması gerekir. Dinleme işlemi yapılırken beden dilinin de önemli olduğu bilinmektedir. Etkin bir dinleme olabilmesi için katılma, takip etme becerileri kullanılmalıdır (Güven, 2013:20).

Dinleme becerisinin en verimli olanı hiç kuşkusuz ki aktif dinlemedir. Aktif dinlemede anne-babanın çocuklarına karşı söyledikleri v çocukların bundan anladığı geri bildirimlerle sağlanmalıdır. Dönüt verme işlemi dinleyicinin duyduğunu ve anladığını gösterir (Yavuzer, 2013:130).

50

Ektin dinleme işlemi yapılırken tam anlamıyla katılım gerekmede iletilerin anlaşıldığı dönütlerle desteklenmelidir. İletişim içinde olan tarafların dinleme sürecinde işliği içinde ve etkileşim halinde olmalıdır (Doğan, 2013:250).

2.2.2.5.Biz Bilinci Oluşturma

Sağlıklı bir toplum oluşması için öncelikle ailelerde biz bilini oluşmalıdır. Biz bilinci oluşan ailelerde büyüyen çocuklar her alanda biz bilincini oluşturabilirler. Biz bilincine sahip ailelerin sayısı arttıkça toplumunda sağlığı artacaktır. Bunun gerçekleşmesi için hiç kuşkusuz ki zamana gerek vardır. Toplum ailelerin yapısına göre şekillenmekte olup biz bilinci olan aileler sağlıklı toplumu oluştururken sen-ben anlayışıyla oluşan aileler toplum yapısındaki bozulmalara sebep olacaktır (Cüceloğlu, 2014:115) .

Aile ilişkilerinde dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biri bireysel ve aile ilişkilerini çok iyi dengelenmesidir. Bireyler kendi başlarına güçlü olmalı ancak aile üyesi olmanın gereklerini de yerine getirmeli ait olmayı bilebilmeli bu dengeyi karı-koca, kardeşler arasında dengelemelidir (Güven, 2013:26).

Biz bilinci oluşan ailelerde çocukların kendini ifade etmesi, kendine has düşünler edinmesi daha kolaydır. Biz bilinci oluşan ailelerde anne- baba evlatlarının duygu ve düşüncelerine değer vermektedir. Bu aileler çocukların aile ortamında yaşanan şeyleri olduğu gibi anlamasına önem vermektedir (Cüceloğlu, 2014:135).

2.2.2.6.Ben Dili Kullanma

İletişimi girdiğimiz insanlarla ben dili ve sen dili kalıplarını kullanırız. Aynı zamanda da biz dili kalıbı da iletişim içerisinde kullanılmaktadır. Burada ben dili yaşanılan bir durumun somut bir şekilde ve anlaşılır düzeyde kullanılması durumudur. Her ben dili ile ifade edilen söylem, sen dilinin içinde bulundurduğu olumsuz anlamı barındırmayabilir (Güven, 2013:24).

51 2.2.2.7.Aile Bireyini Tanıma

Aile içinden yaşan her bir üye diğer üyeler ile kan bağı içinde olan ge genellikle anı evde ikamet eden insanlardır. Aile içindeki üyelerin birbirini tanıması normal karşılanabilecek bir durumdur. Buradaki tanıma yüzeysel boyutta değil bazı durumlarda üyeler arasında duygu paylaşımı olması da beklenir. Bu şekilde aile üyeleri birbirini daha iyi tanıyabilir (Güven, 2013:19).

2.2.3.Aile İçi İletişim Engelleri