9Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
Tablo 15-devamı
Ürün Grubu 2017 2018 2019
Dokumaya elverişli maddeler ve bunlardan mamul eşya 656.256 1.324.690 1.130.812 Gıda sanayii müstahzarları; meşrubat, alkollü içkiler ve sirke; tütün veya
tütün yerine geçen işlenmiş maddeler 95.030 391.951 1.120.597
Odun veya diğer lifli selülozik maddelerin hamurları ve kağıt veya karton
döküntü, kırpıntı ve hurdaları; kağıt, karton ve mamulleri 873.354 718.286 773.639
Mineral ürünler 222.533 108.223 284.564
Araçlar, hava araçları, gemiler ve ilgili taşıma araçları 11.830.664 322.456 214.322 Optik alet ve cihazlar, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar alet ve cihazları,
tıbbi veya cerrahi alet ve cihazlar; saatçi eşyası; müzik aletleri; bunların aksam, parça ve aksesuarı
555.201 446.878 130.667
Ayakkabılar, başlıklar, şemsiyeler, güneş şemsiyeleri, bastonlar, iskemle bastonlar, kemerler, kırbaçlar ve bunların aksamı; hazırlanmış tüyler ve bunlardan mamul eşya; yapma çiçekler; insan saçından mamul eşya
- 550 74.500
Taş, alçı, çimento, amyant, mika veya benzeri maddelerden eşya; seramik
mamulleri; cam veya cam eşya 3.575 35.131 33.108
Canlı hayvanlar ve hayvansal ürünler - - 21.150
Deriler, köseleler, postlar, kürkler ve bu maddelerden mamul eşya;
saraciye eşyası ve eyer ve koşum takımları; seyahat eşyası, el çantaları ve benzeri mahfazalar; hayvan bağırsağından mamul eşya (ipek böceği guddesi hariç)
- 2.555 6.501
Tabii veya kültür inciler, kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, kıymetli metallerle kaplama metaller ve bunlardan mamul eşya; taklit mücevher eşyası; metal paralar
2.360 - -
Ağaç ve ahşap eşya; odun kömürü; mantar ve mantardan mamul eşya;
hasırdan, sazdan veya örülmeye elverişli diğer maddelerden mamuller;
sepetçi ve hasırcı eşyası
195.041 47.978 -
Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar ve bunların parçalanma ürünleri;
hazır yemeklik katı yağlar; hayvansal ve bitkisel mumlar - 41.733 -
Genel Toplam 46.566.563 25.837.896 23.660.530
Kaynak: TÜİK
2019 yılında Adana’nın Azerbaycan’a en çok ihraç ettiği ürün grupları; makineler ve mekanik cihazlar, kimya sanayisine bağlı ürünler, bitkisel ürünler, adi metaller ve adi metallerden eşya, plastik ve kauçuk ürünleri, muhtelif mamul eşya, dokumaya elverişli maddeler ve bunlardan mamul eşya ile gıda sanayi müstahzarları olmuştur.
Adana-Azerbaycan İthalat Verileri
Tablo 16-Adana-Azerbaycan İthalat Verileri (Dolar)
Ürün Grubu 2017 2018 2019
Plastik ve plastik ürünleri; kauçuk ve kauçuk ürünleri 1.315.969 561.220 5.428.633 Dokumaya elverişli maddeler ve bunlardan mamul eşya 595.012 355.885 2.216.286
Adi metaller ve adi metallerden eşya 2.437.741 6.711.447 1.918.324
Kimya sanayii ve buna bağlı sanayii ürünleri 4.388 1.167.001
Canlı hayvanlar ve hayvansal ürünler 82.550 415.511 476.782
Bitkisel ürünler - - 29.662
Gıda sanayii müstahzarları; meşrubat, alkollü içkiler ve sirke; tütün veya
tütün yerine geçen işlenmiş maddeler 210 - 3.227
Muhtelif mamul eşya 3.659 32.256 -
Genel Toplam 4.439.529 8.076.319 11.239.915
Kaynak: TÜİK
2019 yılında Adana Azerbaycan’dan az sayıda ürün grubu ithal etmiş olup, ithalat tutarı 11,2 milyon dolar seviyesindedir. Adana’nın ithal ettiği ürün grupları; plastik ve kauçuk ürünleri, dokumaya elverişli madde ve bunlardan mamul eşya, adi metaller ve bunlardan eşya, kimya sanayisine bağlı ürünler, canlı hayvanlar ve hayvansal ürünler, bitkisel ürünler, gıda sanayi müstahzarları ile muhtelif mamul eşyalardır.
Sonuç ve Değerlendirmeler
Azerbaycan ekonomisinde önemli yer tutan enerji sektöründe, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) varlığını güçlü bir biçimde sürdürmekte ve 3,2 milyar $’ı aşan yatırımı ile bir Türk kamu şirketinin yurt dışında gerçekleştirdiği en büyük yatırımı gerçekleştirmektedir.
Azerbaycan’ın başta petrol üretimi olmak üzere enerji kaynakları ihracatı Türkiye’nin ekonomik yapısı ve bölge zenginliklerinin ihraç pazarlarına aktarılması bakımından transit ülke konumu dolayısıyla önem taşımaktadır. Bu kapsamda, arz güvenliğinin sağlanması ve enerji ihtiyacının karşılanması anlamında da Türkiye-Azerbaycan arasındaki işbirliği önem teşkil etmektedir. Aynı zamanda, Türkiye’nin gaz ihtiyacının yaklaşık % 20’si Azerbaycan’dan karşılanmaktadır.
Azerbaycan ekonomik verilerine bakıldığında; 2020 yılında sabit fiyatlara göre % 2 oranında azalması beklenen GSYİH’nın, 2021 yılında % 1 oranında artacağı tahmin edilmektedir. Sabit fiyatlara ve satın alma gücü paritesine göre Kişi Başına Düşen Milli Gelirinin 2020 yılında % 3 oranında azalacağı tahmin edilen ülkenin KBDMG'ini en çok artıran 194 ülke arasında 64. olması beklenmektedir. Ayrıca, ülkedeki işsiz sayısının toplam işgücüne oranının 2020 yılında % 5 olacağı ve işsizliğin yüksek olduğu ülkeler arasında 81.
sırayı alacağı tahmin edilmektedir.
2014’ün yarısında görülmeye başlanan petrol fiyatlarındaki düşüşten en çok etkilenen ülkelerin başında gelen Azerbaycan, gelirlerin azaldığı, bir yıl içinde %100'ü bulan devalüasyonlar sonucunda risklerin önlenmesi ve sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması için gerekli olan kapsamlı bir reform hazırlığına girişmiş; ekonomisini çeşitlendirmek amacıyla milli ekonomiye ve on bir farklı sektöre ilişkin stratejik yol haritaları oluşturmuştur. Petrol dışı alanlarda yapılan yatırımların artış kaydetmesine rağmen, IMF, ülkede enerji sektörü dışında kalan iş sektörlerinin halen oldukça zayıf göründüğüne dikkat çekmektedir.
Azerbaycan dış ticareti incelendiğinde; 2019 yılında 20 milyar dolarlık (%1 artan) ihracatla dünyada %0,1 pay ile 70. sırada; 14 milyar dolarlık (%19 artan) ithalatla dünyada %0,1 payla 87. sırada olduğu görülmektedir. Ham petrol, petrol gazları, petrol yağları, domates, altın, taze meyveler, kabuklu meyveler, pamuk, işlenmemiş alüminyum, elektrik enerjisi Azerbaycan’ın 2019 yılında en çok ihraç ettiği ürünler olarak gerçekleşmiştir. Altın, otomobiller, petrol yağları, buğday ve mahlut ile dozlandırılmış ilaçlar ise en çok ithal ettiği ürünlerdir.
Ülkemizin Azerbaycan’la yatırım ilişkilerine bakıldığında; Azerbaycan’ın, 2018 yılında yurt dışından Türkiye'ye gelen 6 milyar dolar değerindeki toplam doğrudan yatırımda, 516 milyon dolar ve % 9 pay ile 2.
sırada olduğu görülmektedir. Türkiye'nin yurt dışına gerçekleştirdiği 4 milyar dolar değerindeki toplam yurt dışı doğrudan yatırımda ise, Azerbaycan 63 milyon dolar ve % 2 pay ile 5. sıradadır.
2019’da Türkiye’nin Azerbaycan’a gerçekleştirdiği 1,65 milyar dolar seviyesindeki ihracatta başlıca ürünlerin taşıtları, demir veya çelikten inşaat aksamı, mobilyalar ve aksam-parçaları, dozlandırılmış ilaçlar, yüzey-aktif organik maddeler, izole edilmiş teller, kablolar olduğu görülmektedir. Yine 2019’da Azerbaycan’dan en fazla ithal ettiğimiz ürünlerse petrol gazları, petrol yağları, pamuk, taşkömürü katranından elde edilen yağlar, işlenmemiş alüminyum, propilen, olmuştur.
Adana’nın Azerbaycan’la dış ticareti incelendiğinde, sürekli dış ticaret fazlası verdiği göze çarpmaktadır.
İlimizin Azerbaycan’dan ithalatının düzenli bir artışla 2019’da 11,2 milyon dolar seviyesinde gerçekleştiği görülmektedir. 2019’da ilimizden Azerbaycan’a en fazla ihraç edilen ürün grupları; makineler ve mekanik cihazlar, kimya sanayisine bağlı ürünler, bitkisel ürünler, adi metaller ve adi metallerden eşya olmuştur.
2019 yılında Azerbaycan’dan ithalatımızın az sayıda ürün grubu üzerinden gerçekleştiği göze çarpmaktadır.
Bunların başlıcaları, plastik ve kauçuk ürünleri, dokuma maddesi ve dokuma eşyalar, adi metaller ve bunlardan eşya, kimya sanayisine bağlı ürünlerdir.
10. Kaynaklar
T.C. Ticaret Bakanlığı, https://ticaret.gov.tr/data/5eb6749913b8767e5c4b1fcd/Azerbaycan.pdf
T.C. Ticaret Bakanlığı,
https://ticaret.gov.tr/data/5ea411d513b87633206feb46/Azerbaycan_Pazar%20Bilgileri.pdf
International Trade Center – Trade Map, https://www.trademap.org/
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)