Adaletli Uygulamaların Öğretmenler Üzerindeki Etkileri

Katılımcılar, adaletli olarak algıladıkları yönetim uygulamalarının, idarecilerin tutum ve davranışlarının kendilerinde meydana getirdiği etkileri, hissettirdiği duyguları; “Motivasyonda Artış”, “Mutluluk”, “Değer Verilme” ve “Güvende Olma Algısı” olarak ifade etmişlerdir (Şekil-6).

4.2.1.1.Motivasyonda Artış

Latincedeki “movare” sözcüğünden türeyen motivasyon, insanı çalışmaya yönelten, harekete geçirmek ve isteklendirmek anlamlarına gelmektedir (Selen, 2009). Örgütsel adalet algılayışı pozitif yönde etkilenen katılımcıların ortak olarak dile getirdikleri en büyük etkinin motivasyonlarındaki artış olduğunu belirtmişlerdir.

A4, okula koşa koşa gittiğini, mesai dışında bile bir şeyler yapmak için elinden gelen fedakârlığı yaptığını şöyle ifade etmiştir:

O okulda bir yıl çalıştım ama işe koşa koşa gidiyordum. (…) İster istemez bu enerjimiz çocuklara da yansıyordu yani. Motivasyonumuz üst düzeydeydi. Mesela ben öğlenci olmama rağmen mesai saatimizin dışında bir etkinlik yapılacağı zaman: “Hocam gelir misiniz?” diye söylediğinde “Hay hay gelirim.” diyordum. Normal mesaim olmamasına rağmen okula çok gitmişimdir seve seve. Yani o işin normal bir ücretini almıyorsunuz. Kalkıp oraya gidiyorsunuz diye bir şey de vermiyorlar ama gidiyorsunuz.

L1, işine dört elle sarıldığını ve okulda yapılacak çalışmalarda taşın altına elini koyduğunu; L3, hem bedensel hem de zihinsel olarak öğrenciye ders anlatma noktasında daha verimli olduğunu fark ettiğini ifade etmiştir. İ1, okul sonrası bile okulda kaldığını ve daha fazla ne yapılabilir konusunda çaba harcadığını ifade etmiştir; O4, adaletli durumlarla karşılaştığında özel olduğunu hissettiğini ve bununda motivasyonunu arttırdığını belirtmiştir. A3, okulda adil yönetim algısının olumlu yönde etkilendiğinde motivasyonunun arttığını şöyle ifade etmiştir:

Adaletli Uygulamaların Öğretmenler Üzerindeki Etkileri Motivasyonda Artış

Mutluluk Değer Verilme Güvende Olma Algısı

Hani okula böyle ayaklarının zorla gitmesi var bir de böyle işimi yapıyorum severek yapıyorum deyip mutlu bir şekilde gitmek var. Yani tabii ki mutlu hissettiriyor. İşimi de sevdiriyor. Görev yaptığım arkadaşlarıma da aynı şekilde çocuklara da güler yüzlü yaklaşmamı sağlıyor. (…) Ayrıca performansını da arttırıyor.

O1, motivasyonunun yüksek olduğunu, haklarının korunduğu duygusunu hissettiğini söylemiştir:

Böyle olunca şunu gördüm ki motivasyonu yüksek oluyor insanın. Diyorsunuz ki: “Haklarımın korunduğu bir yer var.” Yani en azından dinlendiğimi, ciddiye alındığımı, hakkımı anlatabileceğim, savunabileceğim ve sonra da geri dönüş alabileceğim hissi uyanıyor insanda.

L2, adaletli davranıldığı zaman duygunun birkaç gün içerinde kaybolmasına rağmen bilinçaltında bu durumu sürekli bilme halinin motivasyonunu arttırdığını; L4, bu durumun işine daha fazla bağlanmaya sebep olduğunu ve bunun da okul içerisinde zincirleme olarak diğer şeyleri de etkilediğini şöyle ifade etmiştir:

Tabii ki insan hoşuna gidiyor. İşine daha çok bağlanıyor. Bu tür şeyler öğretmeni motive eder. Motive olan, güdülenmiş bir öğretmen işine daha çok asılır, daha çok başarılı olur. (…) Yani motivasyonum yüksek olduğunda dersler daha iyi oluyor, öğrenciyi güdüleme daha iyi oluyor, derse karşı hevesim daha çok geliyor. Okula gelme isteğim daha çok oluyor.

İ4, pozitif yönde etkilendiğini bunun sonucunda da motivasyonunun arttığını ve sınıftaki çalışmalarına etki ettiğini, İ2, daha çok çalışma, daha çok verimli olma noktasında isteğinin artmasına neden olduğunu dile getirmiştir. O2 ise emeklerinin karşılığını aldığı hissi uyandırdığını, mesleğe bakış açısını ve benlik algısını olumlu yönde etkilediğini söyle ifade etmiştir:

İşini yani mesleğini yerine getirirsin. Bu senin mesleğe bakış açını değiştir kendine yönelik benlik algını değiştirir, insan mesleğinin ne kadar çok severse o kadar verimli olur. Adaletli bir ortamda olduğumu gördükçe şöyle

düşünüyorum yani; “Ben ne kadar çok emek veriyorsam o kadar karşılığını görüyorum.” Böyle bir algı oluşuyor.

Görüldüğü üzere katılımcıların okuldaki adil yönetim algıları pozitif olarak etkilendiğinde işlerine dört elle sarıldıklarını, okulda yapılacak ekstra işler bağlamında taşın altına elini koydukların, okula isteyerek gittiklerini, bu durumun çocuklara da yansıdığını ifade etmişlerdir. Sonuç olarak okulda adil yönetim algısı katılımcıların motivasyonlarını arttıran bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. 4.2.1.2.Mutluluk

İnsan psikolojisi ile ilgili olan mutluluk kavramını psikoloji “öznel iyi oluş” olarak tanımlamaktadır. Bu kavram insanların özel yaşamalarında olduğu kadar iş yaşamalarında da önemli mesele olarak ele almaktadır (Erkuş, Çöpoğlu ve Fındıklı, 2013). Katılımcılar, adaletli uygulamaların kendilerinde meydana getirdiği duyguyu mutluluk olarak dile getirmişlerdir. Örneğin A4 bunu şu şekilde dile getirmiştir:

Yani dünyanın en mutlu öğretmeni hissediyordum kendimi. Daha ne hissedeyim hocam? Gerçekten işimi severek yani ben bunu yaptığımda karşılığını alacağım hak edeceğim düşüncesi oluyor bende.

O2, okula isteyerek gittiğini, kendini orada mutlu olduğunu hissettiğini ve bunun da öğrenciye yansıdığını; O3, herkesin eşit şartlarda çalıştığı ve eşit davranıldığı için kendisini orada mutlu olduğunu söylemiştir. İ3,hissettiği duyguyu ve kendinde meydana getirdiği etkiyi şöyle ifade etmiştir:

Yani pozitif gidiyorsunuz sabaha okula güzel gidiyorsunuz. Gülümseyerek güne başlıyorsunuz ve o kapıdan yani okuldan içeri girdiğinizde mutlu giriyorsunuz. Yani bir yuva gibi geliyor orası. Daha pozitif yaklaşıyorsunuz hem çocuklara hem güne hem arkadaşlarınıza. Yani öğretmen arkadaşlarınızla da bir birliktelik oluyor. Öğretmenler odasında oturuyoruz kalkıyoruz sohbet

ediyoruz. Neden? Müdürden kaynaklanıyor, idarenin tavrından

Sonuç olarak katılımcılar, okuldaki adil yönetim algısının kendilerinde meydana getirdiği duygu durumunu “mutluluk” olarak ifade etmişlerdir. Okula isteyerek gitmenin, herkese eşit davranılmasının, ortaya koyduğu emeğin karşılığını görmenin, okula gülümseyerek gitme nedenlerinin altında yatan temel sebebin okulda adil yönetim algısı olduğu söylenebilir.

4.2.1.3.Değer Verilme Algısı

Adaletli uygulamaların katılımcılarda meydana getirdiği etkiyi “değer verilme algısı” olarak dile getirmişlerdir. O3, adalet algılayışı ile değer verilmeyi şöyle açıklamıştır:

Ne kadar çok adaletli olduğunu hissedersen o kadar değerli görüldüğünü de hissediyorsun. Duygusal anlamdaki değerini de aynı zamanda iş yani yaşam doyumunu da arttırıyor, meslek doyumunu arttırıyor.

İ4 de değer verildiği ve değerli olduğu hissettiğini, bundan dolayı mutlu olduğunu söylemiştir.

Sonuç olarak okulda adil yönetim uygulamaları, katılımcılarda değer verilme algısı olarak kendisini göstermektedir.

4.2.1.4.Güvende Olma Algısı

Adaletli uygulamaların katılımcılar üzerindeki bir diğer etkisini İ3 “güvende olma algısı” olarak dile getirmiştir:

Nedir bizi anlayan bizim arkamızda duran bir kişi olursa ne yapıyoruz? Biz de olaylara pozitif yaklaşabiliyoruz. Ya da kendimizi güvende hissediyorsunuz. Özetle, okulda adil yönetim algısı katılımcıların bazılarında güvende olma hissine sebep olduğu görülmektedir.