AB 2004 Genişlemesinin AEA’daki KOBİ’ler üzerindeki etkis

AB’de KOBİ’lerin büyük kısmını servis sektörü oluşturmaktadır. KOBİ’lerin yoğunlaştığı servis sektörleri ise; inşaat, ticari servisler, otel/lokanta ve ticari servislerdir. Servis sektöründeki KOBİ yoğunluğunun sebebi sektörün kendi yapısından kaynaklanmaktadır. Bu sektörde bulunan KOBİ’ler daha çok düşük işlem ve başlangıç maliyeti olan otel/lokanta, ticari ve finansal servislere yönelmektedirler. Servis sektöründe de büyük yatırımlar ve işlem maliyetleri bulunması durumunda (örn. Hava taşımacılığı, telekominikasyon) büyük işletmeler tarafından bu servisler verilmektedir. Bu nedenledir ki servis sektörü genişlemeden en çok etkilenen sektörlerden biridir. Tablo 4)

Tablo 4: AEA-19 ülkelerindeki KOBİ'lerin sektör bazında AB genişlemeden olası etkilenişi (%) (Güçlü) Pozitif ciro etkisi (Güçlü) Negatif ciro etkisi Azalan maliyetler/ Girdilere ulaşımın kolaylaşması Taşımacılık maliyetlerinin düşüşü/işlem maliyetleri Pazardaki rekabetin artışı/AB pazarı İmalat 27 14 16 13 40 İnşaat 16 11 14 8 32 Toptancılık 25 11 13 15 44 Perakende 18 6 12 10 36 Taşımacılık/ Telekominikasyon 23 16 8 16 43 İşletme servisleri 18 7 9 6 29 Bireysel servisler 21 9 8 7 25 Toplam 21 10 11 9 33

Kaynak: Kaynak:EIM Business & Policy Research; hesaplar Eurostat’ın(Avrupa İstatistik Merkezi) Yapısal İşletme İstatistiklerine ve KOBİ Veritabanına dayanmaktadır. Ayrıca Mayıs 2003 Avrupa Ekonomisi raporu Ek A ve OECD: Economic Outlook, No:71 verilerine dayanmaktadır. Toplam Bölümündeki veriler yuvarlandığından net toplamdan daha farklıdır.

Tablo 4, AB genişlemesi sonucunda girişim sektöründe meydana gelebilecek olası etkileri göstermektedir. Sektör bazında bir incelemeye girildiğinde;

1. İmalat sektöründe; ihracat satışlarının artışını sağlanmakta, ithalat da ise rekabetin artışı ve bazen de AEA-19’da üretimi negatif etkilemektedir. Aday ülkelerden girdi alınması girdi maliyetlerini düşürecek ve dolayısıyla girdilere ulaşımı kolaylaştıracaktır. İmalat sektöründeki KOBİ’lerin %16’sı düşük girdi maliyetlerden ve/veya girdilere ulaşımın kolaylaşmasından ötürü kar etmişlerdir. “ENSR Enterprise Survey” Tablo 4’te de görüleceği üzere genişlemenin ardından imalat sektörünün %27’si yıllık cirolarının arttığını, %14’ü ise olumsuz satış etkisi olduğunu belirtmektedir. Genişleme sonucu imalat sektörü diğer yıllardaki ortalamaların üzerine çıkmıştır.

2. İnşaat sektöründe; genişlemeye bağlı olumlu ve olumsuz ciro etkisi pek bulunmamaktadır. Tablo’da da görüleceği üzere bu sektördeki KOBİ’lerin %14’ü girdilerin düşük maliyetli olması sonucu kar etmişlerdir.

3. Toptan satış sektöründe; diğer sektörlere oranla küçük ölçekli firmalar uluslararasılaşma. Dolayısıyla bu sektörde KOBİ’ler AB genişlemesinden imalat sektöründen sonra en fazla pozitif ciro etkisi elde etmişlerdir.

4. Perakende sektöründe; özellikle sınır bölgelerinde satışlarda meydana gelen artışın yanısıra rekabette de artış gözlenmektedir.

5. Taşımacılık sektöründe; ODAÜ ve AB üye ülkeleri arasında ürünlerin transferindeki artış sebebiyle bu sektör genişlemeden en fazla etkilenen sektörlerden biridir. Genişleme sonucunda yıllık ciro artışı %23 olarak belirtilmektedir. Sektörler arasında en fazla ciro artışında yer alan bu sektör en fazla kayıplarında bulunduğu sektördür.

6. İşletme servisleri sektöründe; genişlemenin sonucu olarak satışlarda %18’lik bir artış görülmektedir. Bu satışlardaki artış çok küçük ve küçük işletmelerde %20’ye kadar çıkmaktadır. ODAÜ’de bu sektörün daha az gelişmiş olması nedeniyledir ki olumsuz etki %7 gibi az bir miktardır. 7. Bireysel servisler; turizmi de kapsayan bu sektör’de %21 oranında

pozitif ciro etkisi ve %9 oranında negatif ciro etkisi gözlenmektedir. Bireysel Servisler genişlemeden oldukça olumlu etkilenmiştir.

Tablo 4 göstermektedir ki; taşımacılık/işlem maliyetlerinin azaldığı sektörlerde uluslararasılaşma daha fazla olmaktadır. Sektörel bazda genişleme tüm sektörlerde olumlu etki yaratmıştır.

Sektör bazında yapılacak bir incelemede öncelikle genişlemenin pazar koşullarını ne yönde değiştireceğini ve KOBİ’lerin bu değişime adaptasyonunu incelemek gerekir. AB genişlemesinin KOBİ’ler üzerindeki ekonomik etkileri sektör bazında incelendiğinde sektörler ikiye ayrılmaktadır; fırsat ve risk grupları. “Fırsat Grupları” AB ithalat verileri ve ODAÜ ile olan ticari servisler baz alınarak tanımlanmıştır. “Risk Grupları” ise AB ihracat verileri, servis dağılımı ve ODAÜ’ye doğru yön değiştiren doğrudan yabancı sermaye akışı göze alınarak tanımlanmıştır.

“Fırsat Grupları” mallar ve servisler olmak üzere ikiye ayrılır. Mallardan oluşan fırsat grupları ODAÜ’ye en çok ithalat yapılan beş sektörden oluşmaktadır. Bunlar;

• mekanik makinalar/aletler, nükleer reaktörler

• elektirikli makina ve aletler, radyo, televizyon ve iletişim aparatları • tramvay ve demiryolu dışındaki nakil araçları

• plastik ürünler • kağıt ürünler

AB servis sektörü kısa vadede genişlemeden ODAÜ servis sektörüne oranla daha çok olumlu etkilenmiştir bunun en önemli sebebi ise AB servis firmalarının ODAÜ’dekilere oranla teknolojik avantajlara sahip olmalarıdır. Bunun yanısıra AB’deki uzmanlaşmayı gerektiren bazı servis sektörleri de fırsat gruplarına dahildir. Bunlar;

• Kullanılmış maddeleri yeniden kullanılır hale getirme ve çevre servisleri • Finansal servisler

• Bilgisayar servisleri • Ticari servisler

• Endüstri makinalarının kiraya verilmesi

AB-15 üye ülkeleri yüksek düzeylerde uzmanlaşma gerektiren her tür servis sektöründe genişlemeden fayda sağlamıştır ve sağlamaya devam edecektir.

“Risk Grupları” da mallar ve servisler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Mallardan oluşan risk grupları AB’nin en çok ihracat yaptığı ürünlerden oluşmaktadır. Bunlar;

• elektirikli makina ve aletler, radyo, televizyon ve iletişim aparatları • mekanik makinalar/aletler, nükleer reaktörler

• tramvay ve demiryolu dışındaki nakil araçları • Giyim

• Mobilya

Daha önceden de bahsettiğimiz üzere AB servis sektörü genişlemeden daha çok olumlu etkilenmiştir fakat unutulmamalıdır ki AB’deki servislerin yerlileri ODAÜ’de açılacaktır kısa vadede. Bunun dışında halihazırda turizm ve taşımacılık sektörlerinde ODAÜ karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir.