Uygun Derinliğe Kadar Vidanın Açılması

1. ÇOK AĞIZLI VĠDA AÇMA

1.3. Vidanın Açılması

1.3.4. Uygun Derinliğe Kadar Vidanın Açılması

 Kalemi, iĢ parçasının ucundan biraz dıĢarı çıkacak Ģekilde baĢlangıç konumuna getiriniz.

 Birinci talaĢ derinliğini, enine hareket kolundaki mikrometrik bilezikten yararlanarak veriniz.

 TalaĢı azar azar veriniz. Sürtünme yüzeyi fazla olduğu için kalem kırılabilir.

 Vida boyunca birinci talaĢı alınız.

 Düzgün bir kesme için iĢ yüzeyine uygun kesme sıvısı akıtınız.

 Vida sonuna gelindiğinde iĢ dönerken enine hareket kolunu ters çevirerek kalemi geri alınız. Arabayı baĢlangıç konumuna getiriniz.

 Kalemi talaĢ derinliği kadar tekrar ilerletiniz. Vidanın diĢ derinliği elde edilinceye kadar iĢlemi tekrarlayınız.

 Her talaĢ verildiğinde, mikrometrik bilezik üzerindeki değeri unutmayınız.

 Vida diĢlerinin düzgünlüğünü sağlamak için 0,1-0,05 mm veya daha az değerde temizlik talaĢı alınız. Bu iĢlemi birkaç kez tekrarlayınız.

 Vida diĢlerini ve derinliğini diĢ tarağı, somun, kumpas, mikrometre veya mastarla kontrol ediniz.

 Ġkinci ağız için kesiciyi normal adım kadar kaydırarak yukarıdaki iĢlem sırasına göre çok ağızlı vida açma iĢlemine devam ediniz.

 Yukarıdaki iĢlemleri diğer ağızlar için de uygulayınız. Vida diĢlerini ve derinliğini diĢ tarağı, somun, kumpas, mikrometre veya mastarla kontrol ediniz.

1.3.5. Ġç ve DıĢ Vidaların Kontrol Edilmesi

Bir vidanın diĢlerini oluĢturan bütün ölçüleri, o vida için yapılmıĢ bir mastarla kontrol edilebilir. Vida mastarı aynen tampon mastarlarında olduğu gibi bir tarafı geçer taraf, diğer tarafı da geçmez taraf olarak yapılır. Delik içine açılan vidalar, vida tampon mastarı ile dıĢ yüzeylere açılan vidalar da somun vida mastarı ile kontrol edilir.

Seri olarak üretilmesi gereken hassas vidalar bu tür mastarlarla kontrol edilerek yapılır.

Resim 1.8: Ġç ve dıĢ vida mastarları

Mikrometre ve aksesuarları yardımı ile (vida diĢi ölçü pimleri) vida diĢ dibi çapı en doğru Ģekilde ölçülür (Resim 1.9).

Resim 1.9: Vida mikrometresi ile vidanın kontrolü

UYGULAMA FAALĠYETĠ

Çok ağızlı vida açmak için vida kalemini bileyerek torna tezgâhına doğru olarak bağlayınız, torna tezgâhını hız kutusunu helisel adıma göre ayarlayarak, çok ağızlı vida açma metotlarını uygulayınız.

ĠĢlem Basamakları Öneriler

 Çok ağızlı vida kalemini açılarına uygun olarak bileyiniz.

 Kalemleri mastarlar ve optik özel aparatlar yardımı ile tezgâha bağlayınız.

 Çok ağızlı vida açma metotlarını uygulayınız.

 Çok ağızlı vida çekmede göz önüne alınacak hususlara dikkat ediniz.

 Kalemi bilerken yapılacak vidanın ölçülerini göz önüne almalısınız.

Açılarını buna göre bilemelisiniz.

Mutlaka koruyucu gözlük

kullanmalısınız.

 Kalemi punta seviyesinde kalemliğe bağlamalısınız. Daha sonra mastarla kalemin iĢ parçası eksenine dikliğini kontrol etmelisiniz.

 Çok ağızlı vida açma metotlarından tezgâhımıza en uygunu hangisi ise onu kullanınız.

 Hangi metot kullanılırsa kullanılsın ağız baĢlangıçlarını ayarlarken hata yapılmamalıdır.

UYGULAMA FAALĠYETĠ

19 KONTROL LĠSTESĠ

Bu faaliyet kapsamında aĢağıda listelenen davranıĢlardan kazandığınız becerileri Evet, kazanamadığınız becerileri Hayır kutucuğuna (X) iĢareti koyarak kendinizi değerlendiriniz.

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

1. Çok ağızlı vida kalemini bilediniz mı?

2. Çok ağızlı vida kalemini punta yüksekliğinde kalemliğe bağladınız mı?

3. Çok ağızlı vida kalemini kalem mastarı yardımıyla iĢ parçasına dik olarak ayarladınız mı?

4. Torna tezgâhı ilerleme hız kutusunu, çok ağızlı vidanın helisel adımına göre ayarladınız mı?

5. Ana milin dönüĢ yönünü ayarladınız mı?

6. Vida kalemini parça yüzeyine sıfırladınız mı?

7.

Mikrometrik bileziği sıfırladınız mı?

8. Makası kavrattınız mı?

9. Deneme talaĢı verdiniz mi?

10. Vida adımını kontrol ettiniz mi?

11. Uygun kesme yağı kullandınız mı?

12. Vidanın birinci ağzını uygun derinliğe kadar açtınız mı?

13. Açılan vidayı kontrol ettiniz mi?

14. Çok ağızlı vida açma metotlarını kullanarak kesiciyi diğer ağız için normal adım kadar kaydırdınız mı?

15. Diğer ağızlar içinde yukarıdaki iĢlemleri sırasıyla uyguladınız mı?

DEĞERLENDĠRME

Değerlendirme sonunda “Hayır” Ģeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.

Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız

“Evet” ise “Ölçme ve Değerlendirme’ye geçiniz.

ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME

AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği iĢaretleyiniz.

1. AĢağıdakilerden hangisi çok ağızlı vidaların kullanım alanlarındandır?

A) Ġlerlemeyi hızlandırmak B) Kuvvetli bir sıkma elde etmek C) Güç artırmak D) Dairesel hareketi doğrusala çevirmek

2. Bir vidanın tek veya çok ağızlı olup olmadığını nereden anlarız?

A) Üstten bakarak B) Yandan bakarak

C) Alın yüzeyinden bakarak D) Vida profiline bakarak

3. Çok ağızlı vidalar açılırken torna tezgâhı ilerleme hız kutusu aĢağıdakilerden hangisine göre ayarlanır?

A) Helis adımına B) Normal adıma

C) Ağız sayısına D) DiĢ üstü çapına

4. Ġki ağızlı bir kare vidanın normal adımı 8 mm olduğuna göre kaleminin uç geniĢliği bilenirken kaç mm yapılmalıdır?

A) 4 B) 4,05

C) 8 D) 8,05

5. AĢağıdakilerden hangisi çok ağızlı vidaların profilini ifade etmektedir?

A) Üçgen B) Trapez

C) Kare D) Hepsi

DEĞERLENDĠRME

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karĢılaĢtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız.

Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.

ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME

ÖĞRENME FAALĠYETĠ–2

Özellikli vidaların açılabilmesi için gerekli ayarları yapabilecek ve torna tezgâhında açabileceksiniz.

 Bir tane özellikli vida bularak inceleyiniz.

 Özellikli vidaların kullanım amaçlarını, özelliklerini ve kullanıldığı yerleri araĢtırınız.

 KazanmıĢ olduğunuz bilgi ve deneyimleri arkadaĢlarınız ile paylaĢınız.

 Ayrıca okulunuzun kütüphanesinden ve internet üzerinden gerekli çalıĢmaları yapınız.

 Öğrendiklerinizi rapor hâline getirerek sınıfta sununuz.

2. ÖZELLĠKLĠ VĠDALARI AÇMAK

 Silindirik vida (düz vida): Silindirik vida, silindirin iç ve dıĢ yüzeyinde, helis Ģeklindeki yüzeylerin meydana getirdiği geometrik Ģekildir (ġekil 2.1. a).



 Konik vida: Konik vida, koninin iç veya dıĢ yan yüzeyinde helis Ģeklindeki yüzeylerin meydana getirdiği geometrik Ģekildir (ġekil 2.1. b).

ġekil 2.1: Silindirik ve konik vida

ÖĞRENME FAALĠYETĠ–2

AMAÇ

ARAġTIRMA

 Metrik ince diĢ vida: Aynı anma çapında normal vidadan daha küçük adımlı vidadır. Kısa gösterimlerde diĢ üstü çapı ve adım ile ifade edilir (örneğin M12 x 1,5 gibi). Ġnce diĢli vidalarda normal vidalara göre helis açısı küçüktür. Bir vidanın helis açısı küçüldükçe oto blokajlık derecesi yani darbelere ve sarsıntılara karĢı sıkılı kalma hâli artar. O hâlde ince diĢli vidaların darbe tesiri ile kendiliğinden çözülmeleri kolay olmaz. Ġnce diĢli vidalar yüksek dayanım, sızdırmazlık ve ayar gereken yerlerde tercih edilir. Bu tür özelliklerin arandığı yerlerde ince diĢli vidalar kullanılır. Otomobil ve uçak sanayiinde ince diĢli vidaların geniĢ ölçüde kullanılmalarının nedeni budur.

 Whitworth ince diĢ vida: DiĢ üstü çapları normal diĢ vidalarıyla aynı, parmaktaki diĢ sayısı daha fazla olan vidadır. Kısa gösterimlerde parmaktaki diĢ sayısı ile ifade edilir (örneğin W15.88 x 1/18 gibi). Ġnce diĢli vidalar yüksek dayanım, sızdırmazlık ve ayar gereken yerlerde kullanılırlar.

 Sol helis vidalar: Saat ibresinin tersi yönünde dönerek ilerleyen vidalardır.

Vidalar bazı özel hâllerde örneğin sağa doğru döndüğü zaman çözülüyor ise veya taĢıdığı bloku sola doğru götürmesi gerekiyor ise sol diĢli olarak yapılır.

Bisikletlerin pedal vidaları zımpara taĢlarının solundaki taĢı bağlayan vida her iki çenesi hareket eden mengenelerin karĢı taraftaki ağzı çift taraflı gerdirme somunlarının bir tarafı sol diĢli vida olarak yapılmaktadır. Sol diĢli vidaları belirtmek için görünen bir yerine LH sol el anlamında iĢaret vurulur, sol diĢ somunlarının köĢelerinde de birer dairesel ketlik vardır. Sol diĢ vidalar sola doğru çevrilerek sıkılır, sağ vidalar ise sağa doğru çevrilerek sıkılır.

 Bir vidanın sağ veya sol olduğunu anlamak için vidanın ekseni yer düzlemine dik olarak tutulur. Bu durumda vidanın diĢleri sağa doğru yükseliyorsa bu vida sağ diĢli; sola doğru yükseliyorsa bu vida sol diĢli bir vidadır.

ġekil 2.2: Sağ helis ve sol helis vida

 Amerikan (unified screw thread) UST vidaları: Bu vidalar Amerikan standartlarına dayanır. Amerika, Ġngiltere ve Kanada'nın üçlü anlaĢma yaparak askerî amaçlar için kullandıkları, diĢ açısı 60° olan normal inç vida serisidir.

Kaba olanları UNC (coarse thread series), ince olanları UNF(fine thread series), çok ince olanları UNEF (extra fine thread series) olarak gösterilir. Ölçüleri inç sistemine göre verilir. Normal whitworth vidalar gibi gösterilir. 1’den 12’ye kadar numaralandırılmıĢtır.

 Boru vidası: Boru ve bağlantı parçalarında, hidrolik sistemlerde ve benzeri yerlerde kullanılan silindirik ve konik vidalardır. Boru vidasının diĢ kesiti aynen normal vida kesiti gibidir ancak boru vidalarında diĢleri meydana getiren elemanlardan adım normal, adım vidalarından daha küçüktür. Yani bir parmak boyda normal vidaya göre daha çok diĢ vardır. Silindirik ve konik boru vidası olarak iki çeĢittir.

 Silindirik boru vidası: Boru ve bağlantı elemanlarındaki mekanik bağlantılarda, musluk supaplarında, valflerde vb. yerlerde kullanılır. DiĢ açısı 55° vidadır.

 Konik boru vidası: Sızdırmazlığın vida diĢi açılmıĢ kısımda arandığı genel olarak tekstil makineleri ve tapalarda vb. yerlerde kullanılan vidadır (TS 10036).

Tablo 2.1: Whitworth boru vida çizelgesi

Resim 2.1: Boru vida açılmıĢ çeĢitli parçalar

 Özel profilli vidalar: Belirtilen standart diĢ profillerinin dıĢında kalan ve tablo değerleri dıĢında yapılan vidalar bu gruba girer (aĢağıdaki Ģekilde bilyeli vidalarda olduğu gibi).

ġekil 2.3: Bilyeli vida

ġekil 2.4: Özel vida açılmıĢ parçalar

 Ġç ve dıĢ vidalar Vidaların görevlerini yapabilmeleri için bir çift olmaları gerekir. Bunlar dıĢ vida ve iç vidadır. DıĢ vida, bir silindirin dıĢında oluĢan vidadır. Ġç vida, bir silindirin iç yüzeyinde (delikte) oluĢan vidadır. Örneğin cıvatadaki vida dıĢ vida, somundaki vida iç vidadır (ġekil 2.5).

ġekil 2.5: Ġç ve dıĢ vida açılmıĢ parçalar

2.1. Özellikli Vida Kaleminin Hazırlanması

2.1.1. Vida Kalemini Bileme

Özellikli vidalar, tek ağızlı vidalar gibi üçgen, kare, trapez vb. profillerde olabilir. Bu vidaların açılmasında kullanılan vida kalemlerinin bilenmesi tek ağızlı vida kalemleri gibi yapılmalıdır. Yalnız özel profilli vida kalemlerini bilerken vidanın profiline göre ve sürtünmeyi engellemek Ģekilde uygun boĢluk açıları verilmelidir.

2.1.2. Kalemin Tornaya Bağlanması ve Ayarı

Bu iĢlem de üçgen, kare, trapez ve çok ağızlı vidalarda olduğu gibidir. Kalemin bağlanmasında ve ayarında hiçbir değiĢiklik yoktur (bk. Çok Ağızlı Vida Kaleminin Tornaya Bağlanması).

ġekil 2.6: Vida kaleminin iĢ parçasına dik olarak bağlanması

Deliklere vida çekmede de kalem tam eksene bağlanmalıdır. Kalem ucunun iĢ parçasına dik olarak bağlanması için vida mastarından yararlanılır.

ġekil 2.7: Ġç vida kaleminin iĢ parçasına dik olarak bağlanması

2.2. Torna Tezgâhının Ayarlanması

2.2.1. Vida Adımına Göre Ġlerleme Ayarı

Açılacak olan özellikli vidalar metrik veya whitworth olarak yapılabilir. Torna tezgâhının ilerleme hız kutusu üzerindeki tabloya bakılır. Özellikli vida, metrik ise adımına, whitworth ise parmaktaki diĢ sayısına göre ilerleme ayar kolları olması gereken konuma getirilerek torna tezgâhı ayarlanır.

Resim 2.2: Vida adımına göre hız kutusu ayarı

2.2.2. Ana Milin DönüĢ Yönünün Ayarı

Milin dönüĢ yönünü ayarlayan tezgâh üzerinde bir kol bulunmaktadır. DönüĢ yönü ayar kolu iki konumludur:

 Sağ helis yönü, puntadan aynaya doğru,

 Sol helis yönü, aynadan puntaya doğrudur.

Açmak istediğimiz vidanın yönüne göre bu kolun konumunu ayarlamalıyız.

Resim 2.3: Ana milin dönüĢ yönü ayarı

2.2.3. Kalemin Parça Yüzeyine Ayarı ve Sıfırlanması

ĠĢ parçası açılacak olan özellikli vidanın diĢ üstü çapına göre tornalanır ve diĢ derinliğine uygun pahı kırılır. Torna tezgâhının ilerleme hız kutusu üzerindeki kolları açılacak olan vidanın adımına veya parmaktaki diĢ sayısına göre ayarlandıktan sonra vida kalemi iĢ parçasının dıĢ çapına değdirilir ve mikrometrik bilezik sıfırlanır.

2.2.4. Makasın Kavratılması

Açılacak olan özellikli vidanın adımına göre torna tezgâhının ilerleme hız kutusu üzerindeki kolların yerleri ayarlandıktan sonra makas kavratılır ve tezgâh çalıĢtırılarak vida çekme iĢlemine baĢlanılır. Vida çekme iĢlemi sonuna kadar makas bu konumdan çıkarılmaz.

Resim 2.4: Makasın kavratılması

2.3. Vidanın Açılması

Uzun millerin üzerine tornada diĢ açılırken kalemin kesmesi anında mil esner. Kalem puntaya yakın bölgelerde normal talaĢ kaldırırken iĢin ortasına doğru gelindiğinde iĢ esnediği için kalem talaĢ kaldırmaz. Farkına varılmadan birkaç paso verilirse iĢ kalemin üzerine bindirme yapar. Kalem kırılır veya iĢ eğilir. Böyle bir durumla karĢılaĢmamak için vida açılacak mil gezer yatak denilen torna arabasına sabitleĢtirilen bir yatakla yataklanır.

DıĢ ve iç vida profillerinin açılması, değiĢik iĢlemleri gerektirir. Genellikle dıĢ vidalar pafta, iç vidalar kılavuz adı verilen kesici aletlerle açılır. Ayrıca torna, matkap ve özel vida açma tezgâhlarında vida diĢi profilleri açılabilir.

Seri üretimde dıĢ vida diĢleri (talaĢ kaldırmadan), ezilerek ovalama tezgâhlarında yapılabilir (Resim 2.5). Ovalama da bir soğuk iĢlemdir. Cıvata gövdesine diĢler, sertleĢtirilmiĢ iki kalıp arasında gövdenin, tek bir iĢlemle haddelenmesiyle açılır. Ters profilli kalıp diĢlerinin cıvata gövdesine gömülmesiyle, malzeme, plastik biçim değiĢtirmeye uğrayarak, diĢ aralarındaki boĢluklara dolar. Üretim, cıvata gövdesinden metal atılmadan, yer değiĢtirmeyle gerçekleĢtirildiği için, diĢlerin açıldığı diĢsiz cıvata gövdesinin çapı, son çaptan biraz küçük olmalı, yani ortalama çapa, yaklaĢık eĢit olmalıdır (ġekil 2.8).

Resim 2.5: Ovalama makinesinde vida çekme

ġekil 2.8: Ovalama yöntemiyle vida çekme

Otomatik diĢ açma makinelerinin kamlar ve kesiciler kullanılarak ayarlanması ile silindirik parçalara istenen profillerde ve ölçülerde diĢler seri olarak çekilebilir (ġekil 2.9).

ġekil 2.9: Otomatik diĢ açma makinesi

Otomatik boru diĢ açma makineleri ile elektrik, su ve doğal gaz hatlarında kullanılan 16-110 mm çaplar arasındaki PVC borulara seri olarak diĢ çekilebilir (Resim 2.6).

Resim 2.6: Otomatik boru diĢ açma makinesi

Yarı otomatik diĢ açma makineleri ile 40-630 mm çaplar arasındaki borulara üçgen, trapez, yuvarlak kesitli vidalar çekilebilir (Resim 2.7-8).

Resim 2.7: Yarı otomatik diĢ açma makinesi

Resim 2.8: Yarı otomatik diĢ açma makinesi ile diĢ çekme

2.3.1. Deneme TalaĢı Verilmesi

Kalem iĢ parçasına göre sıfırlanır ve baĢlangıç konumuna getirilerek 0,05 mm deneme talaĢı verilir. ĠĢ üzerinde vida adımını gösteren ince bir iz açılır.

ġekil 2.10: Ġç vida çekmede deneme talaĢı verilmesi

2.3.2. Adımın Kontrolü

Tornada özellikli vida açarken adım ayarının doğruluğu, diĢ tarağı, kumpas, mikrometre veya sınır mastarlarıyla kontrol edilebilir.

ġekil 2.11: Ġç vida çekmede diĢ tarağı ile adım kontrolü

2.3.3. Uygun Kesme Yağının Kullanılması

Tornada özellikli vida çekerken bor yağı kullanılması veya yağdanlıkla kesme yağı damlatılması vidanın temiz çıkmasını sağlar. Aynı zamanda sürtünmeden dolayı oluĢan ısınmayı ve aĢınmayı azaltarak kesmeyi de kolaylaĢtırmaktır.

2.3.4. Uygun Derinliğe Kadar Vidanın Açılması

Bu iĢlem de üçgen, kare, trapez ve çok ağızlı vidalarda olduğu gibidir.

2.3.5. Ġç ve DıĢ Vidaların Kontrol Edilmesi

Tornada çekilen özellikli vidaların kontrol edilmesinde diĢ tarağı, kumpas, mikrometre veya sınır mastarlarıyla kullanılır. Seri olarak üretilmesi gereken hassas vidalar sınır mastarlarıyla kontrol edilerek yapılır. Bunun yanında özel profilli vidalar ise beraber çalıĢacağı erkek veya diĢi vidalar ile de kontrol edilebilir.

Resim 2.9: Delik içine açılmıĢ vidalar

33 aparatlar yardımı ile tezgâha bağlayınız.

 Torna tezgâhı ilerleme hız kutusunu parmaktaki diĢ sayısına göre ayarlayınız.

 Tezgâhı çalıĢtırarak, vida kalemini iĢ

Açılarını buna göre bilemelisiniz.

Mutlaka koruyucu gözlük

kullanmalısınız.

 Kalemi punta seviyesinde kalemliğe bağlamalısınız. Daha sonra mastarla kalemin iĢ parçası eksenine dikliğini

 Kalemi baĢlangıç konumuna getiriniz ve ilk talaĢı veriniz.

 Dikkatli bir Ģekilde vida açma iĢlemini tamamlayınız.

 AçmıĢ olduğunuz vidayı vida mastarı ile kontrol ediniz.

UYGULAMA FAALĠYETĠ

34 KONTROL LĠSTESĠ

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

1. Güvenlik önlemlerini aldınız mı?

2. Gerekli yardımcı araçları tezgâha bağladınız mı?

3. ĠĢlem basamaklarını tespit ettiniz mi?

4. ĠĢ parçası üzerinde markalama yaptınız mı?

5. ĠĢ parçasını aynaya bağladınız mı?

6. Üçgen vida kalemini bilediniz mı?

7. Üçgen vida kalemini punta yüksekliğinde kalemliğe bağladınız mı?

8. Üçgen vida kalemini kalem mastarı yardımıyla iĢ parçasına dik olarak ayarladınız mı?

9. Torna tezgâhı ilerleme hız kutusunu boru vidasının parmaktaki diĢ sayısına göre ayarladınız mı?

10. Ana milin dönüĢ yönünü ayarladınız mı?

11. Vida kalemini parça yüzeyine sıfırladınız mı?

12.

Mikrometrik bileziği sıfırladınız mı?

13. Makası kavrattınız mı?

14. Deneme talaĢı verdiniz mi?

15. Vida adımını kontrol ettiniz mi?

16. Uygun kesme yağı kullandınız mı?

17. Boru vidayı uygun derinliğe kadar açtınız mı?

18. Açılan vidayı kontrol ettiniz mi?

DEĞERLENDĠRME

Değerlendirme sonunda “Hayır” Ģeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.

Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız

“Evet” ise “Ölçme ve Değerlendirme”ye geçiniz.

ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME

AĢağıdaki cümlelerde boĢ bırakılan yerlere doğru sözcükleri yazınız.

1. DiĢ üstü çapı aynı olan metrik vidalarda, normal vidadan daha küçük adımlı vidalara

……….vida denir.

2. DiĢ üstü çapları normal diĢ vidalarıyla aynı, parmaktaki diĢ sayısı daha fazla olan vidalara ………... vida denir.

3. Boru ve bağlantı parçalarında, hidrolik sistemlerde ve benzeri yerlerde kullanılan silindirik ve konik vidalara ………. denir.

4. Belirtilen standart diĢ profillerinin dıĢında kalan ve tablo değerleri dıĢında yapılan vidalara ……… denir.

5. Yüksek dayanım, sızdırmazlık ve ayar gereken yerlerde ……… vidalar tercih edilir.

6. Vida çekme iĢleminde torna tezgâhı ayarlanırken vida, metrik ise ………., whitworth ise ……… göre ilerleme ayar kolları olması gereken konuma getirilir.

7. Açılacak olan özellikli vidanın adımına göre torna tezgâhının ilerleme hız kutusu üzerindeki kolların yerleri ayarlandıktan sonra vida çekme iĢlemine baĢlanılabilmesi için ………. kavratılmalıdır.

ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME

MODÜL DEĞERLENDĠRME

AĢağıda belirtilen uygulama faaliyetini, gözlenecek davranıĢları dikkate alarak gerçekleĢtiriniz. ĠĢlemin süresi 3 ders saatidir.

Kullanılacak alet ve avadanlıklar

 Torna kalemi

 Gerekli ayarlamaları yaparak ikinci ağzı açınız.

 Gerekli ayarlamaları yaparak üçüncü ağzı açınız.

 ĠĢ parçasını kontrol etmeden ayarları bozmayınız.

 Bütün kontroller yapıldıktan sonra iĢ parçasını teslim ediniz.

MODÜL DEĞERLENDĠRME

37 KONTROL LĠSTESĠ

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

1. Zımpara taĢını çalıĢtırıp kontrol ettiniz mi?

2. Koruyucu gözlük kullandınız mı?

3. Soğutma sıvısı kullandınız mı?

4. Kalemi uygun geniĢlikte ve açılarda bilediniz mi?

5. Kalemi punta yüksekliğinde bağladınız mı?

6. Kalemin dikliğini mastarla kontrol ettiniz mi?

7. Vidanın sonuna uygun ölçülerde kanal açtınız mı?

8. Üç ağızlı vida için adım veya parmaktaki diĢ sayısına göre tezgâh ayarlarını yapıp kontrol ettiniz mi?

9. Kare vida kalemini iĢ parçasının dıĢ çapına değdirip sporttan sıfırlama yaptınız mı?

10. Deneme talaĢı verip adımı kontrol ettiniz mi?

11. Ġkinci ağız için gerekli ayarlamaları yaptınız mı?

12. Deneme talaĢı vererek ikinci ağız adımını kontrol ettiniz mi?

13. DiĢ ölçülerini (diĢ derinliği, diĢ geniĢliği ve diĢ boĢluğu) kumpasla kontrol ettiniz mi?

14. Üçüncü ağız için gerekli ayarlamaları yaptınız mı?

15. Deneme talaĢı vererek üçüncü ağız adımını kontrol ettiniz mi?

16. DiĢ ölçülerini (diĢ derinliği, diĢ geniĢliği ve diĢ boĢluğu) kumpasla kontrol ettiniz mi?

17. Vida açma iĢi bitinceye kadar makas kavrama kolunu boĢa aldınız mı?

18. Vida açma iĢlemi bittikten sonra vidayı son kez kontrol etiniz mi?

DEĞERLENDĠRME

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karĢılaĢtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız.

Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki modüle geçmek için öğretmeninize baĢvurunuz.

CEVAP ANAHTARLARI

ÖĞRENME FAALĠYETĠ-1’ĠN CEVAP ANAHTARI

1 A

2 C

3 A

4 B

5 D

ÖĞRENME FAALĠYETĠ-2’NĠN CEVAP ANAHTARI

1 metrik ince diĢ

2 whitworth ince

3 boru vidası

4 özel profilli vidalar

5 ince diĢli

6 adımına, parmaktaki diĢ sayısına

7 makas

CEVAP ANAHTARLARI

KAYNAKÇA

 ġAHĠN, Naci, Tesviyecilik Meslek Teknolojisi II, Ankara, 1996.

 ÇERĠK, Vefa, Tesviyecilik Meslek Teknolojisi Cilt 2, Ġstanbul, 2003.

 NEBĠLER, Ġbrahim, Tesviyecilik Atölye ĠĢ ve ĠĢlem Yaprakları II, Manisa, 2000.

 ÖZÇĠLĠNGĠR, Nail, Ġ. Zeki ġEN, Tesviye Bölümü Meslek Resmi Temel Ders Kitabı, Ege Reklam Basım Sanatları Tesisleri, Ġstanbul, 2002.

 KARTAL, Faruk, Meslek Teknolojisi II, Manisa, 2001.

 ÖZKARA, Hamdi, Meslek Bilgisi III -IV, Ġlksan Matbaası Ltd. ġ Ankara.

KAYNAKÇA

Belgede T.C. MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI MAKĠNE TEKNOLOJĠSĠ TORNA TEZGÂHINDA VĠDA AÇMA-2 (sayfa 20-0)